Đà Lạt mơ̆ng sui jing leh ƀuôn prŏng hiu čhưn ênguê, mdei săn hing ang, mâo lu mnuih thâo hŏng dŭm anăn pia mdê mdê msĕ si “Ƀuôn prŏng dhul”, “Ƀuôn prŏng êbâo mta mnga”, “Ƀuôn prŏng êbâo ana hngô”, “Ƀuôn prŏng Paris điêt”... Khă snăn, kyua klei kpĭ đĭ kyar pral mơ̆ng ƀuôn prŏng hlăm dŭm thŭn giăm anei ba leh lu klei truh amâo jăk, klei đĭ kyar amâo kjăp ti Đà Lạt. Hlăm anăn, bruă ênưih ƀuh êdi klei jing kpăk gun dleh găn êrô hlăm êlan klông, êngăp êa hlăm yan hjan, dhul ƀrư̆ hruê ƀrư̆ ƀiă, knhuah gru amâo dưi răng mgang kjăp, klei mtah mda hlăm ƀuôn prŏng ƀiă...

 Hluê kiến trúc sư Ngô Viết Nam Sơn, pô mâo lu thŭn ksiêm mđing kơ ƀuôn prŏng Đà Lạt, dŭm klei hmăi anei brei mâo klei mđing mkra mlih, čuăl mkă ƀuôn prŏng Đà Lạt lehanăn krĭng djiêu gah truh kơ thŭn 2045. Boh nik, brei pŏk mlar wăl anôk đĭ kyar čiăng răng mgang lehanăn lŏ mkra krĭng ƀuôn prŏng dôk mâo, đĭ kyar Đà Lạt hluê hdră mtah. Kiến trúc sư Ngô Viết Nam Sơn mñă klă:

 “Krĭng ƀuôn prŏng ară anei hŏng bêtông păt čiăng jih leh, wăl anôk mtah adôk ƀiă mơh snăn ară anei jih jang wăl anôk mtah mda adôk anăn brei drei răng mgang kjăp hŏng djăp hdră. Tal dua, brei mđĭ kyar krĭng wăl krah phŭn mrâo, anei jing sa klei lông dlăng prŏng kơ Đà Lạt, kơ Lâm Đồng. Sui hŏng anei, drei kreh lač kriê pioh nanao ƀiădah ya ngă drei amâo dưi ngă, kyua drei amâo mâo krĭng ƀuôn prŏng. Kâo čang hmăng hdră đru kčĕ čuăl mkă tal anei srăng bi mklă klei anei.

Mâo msĕ klei mĭn, kiến trúc sư Trương Văn Quảng, Êpul čuăl mkă mđĭ kyar ƀuôn prŏng Việt Nam lač snei, ti anăp bruă bi mrâo mrang ƀuôn prŏng dôk mâo ktang phĭt msĕ ară anei, bruă ruah gru hmô mđĭ kyar ƀuôn prŏng Đà Lạt brei rơ̆ng klei bi knar hlăm hdră mđĭ kyar wăl anôk, lăn mnga, hdră rŭ mdơ̆ng jing čiăng êdi lehanăn yuôm bhăn. Brei bi mklă krĭng ngă bruă lŏ hma, krŭ wĭt ana hngô lehanăn hdră ƀuôn prŏng hlăm dliê, dliê hlăm ƀuôn prŏng.

 “Răng mgang lehanăn krơ̆ng kjăp hdră ƀuôn prŏng hlăm dliê, dliê hlăm ƀuôn prŏng snăn klei anei yuôm bhăn êdi, dleh amâo djŏ amâo dưi hluê ngă ôh. Hluê hŏng anăn, drei srăng mâo klei găl mpŭ mni kơ dŭm boh tŭ yuôm phŭn, êdah êdi hlăm hdră ƀuôn prŏng Đà Lạt lehanăn krĭng djiêu gah čiăng jing sa ƀuôn prŏng knhuah gru, hiu čhưn ênguê hnơ̆ng tar rŏng lăn”.

Hluê kiến trúc sư Trần Ngọc Chính, Khua Êpul bruă čuăl mkă hdră mđĭ kyar ƀuôn prŏng Việt Na, čiăng krơ̆ng kjăp knhuah siam mdê mơ̆ng Đà Lạt, mđing truh kơ mta kñăm mđĭ kyar mtah lehanăn mdrơ̆ng hŏng klei bi mlih yan adiê, brei mâo sa hdră êlan sui thŭn mbĭt hŏng dŭm klei bhiăn, hdră mtrŭn mđrăm mbĭt.

 “Ară anei čiăng krơ̆ng kjăp ƀuôn prŏng Đà Lạt si srăng ngă? Tơdah rŭ mdơ̆ng hluê hdră bi luič jih wăl anôk lăn êa amâo dah rŭ mdơ̆ng lu hdră bruă snăn djŏ mơ̆ Đà Lạt jing snăn. Sa hlăm dŭm ƀuôn prŏng dlông hĭn tar rŏng lăn, 1.500m mkă hŏng ƀô̆ êa ksĭ ƀiădah ăt êngăp êa snăn klei anei brei drei bi mklă, mơ̆ng anăn mđing truh kơ hdră čuăl mkă kluôm. Đà Lạt siam kyua Đà Lạt hlăm dliê – dliê hlăm Đà Lạt, čiăng krơ̆ng kjăp Đà Lạt brei drei mâo hdră čuăl mkă”.

Bruă klam mkra mlih phŭn hdră čuăl mkă kluôm ƀuôn prŏng Đà Lạt lehanăn krĭng djiêu gah mâo leh Khua knŭk kna bi mklă ti Klei mklă mtrŭn mrô 257, hruê 17/3/2023. Hluê anăn, hdră lehanăn hnơ̆ng ksiêm dlăng mâo krĭng ƀuôn prŏng Đà Lạt lehanăn dŭm kdriêk Lạc Dương, Đơn Dương, Đức Trọng lehanăn sa kdrêč kdriêk Lâm Hà, pŏk mlar hluê hdră ksiêm dlăng 850 m kơ dlông mkă hŏngƀô̆ êa ksĭ, ênhă čuăl mkă truh 366 êbâo ha, đĭ giăm 10 blư̆ mkă hŏng ênhă Đà Lạt ară anei.

Phạm S, K’iăng khua Anôk bruă sang čư̆ êa čar Lâm Đồng ară anei, anei jing hdră čuăl mkă wưng sui kơ bruă mkŏ mjing wăl anôk, hdră rŭ mdơ̆ng, lăn êa hlăm krĭng ƀuôn prŏng, hlăm anăn mâo bruă klam msir mghaih dŭm klei adôk kpăk mơ̆ng bruă hluê ngă hdră čuăl mkă dưi bi mklă. Ară anei, Lâm Đồng dôk mđing hmư̆ klei blŭ đru mguôp, đru kơ alŭ wăl mâo djăp klei hâo hưn lehanăn ba mdah klei bhiăn, hdră mtrŭn kơ Đà Lạt.

 “Đà Lạt mâo 3 klei găl prŏng hnơ̆ng quốc tế, tal sa jing dlông, tal 2 jing ênhă, tal 3 jing ênoh mnuih ƀiă, hlăm brô 68 čô/km2. 3 klei anei jing klei găl čiăng mđĭ kyar prŏng hŏng ƀuôn prŏng Đà Lạt hlăm hdră mkŏ mkra ƀuôn prŏng, klei bi mlih yan adiê mâo hlăm wưng ti anăp. Lâm Đồng mđing hmư̆ nanao klei blŭ đru mguôp mơ̆ng phung thơ̆ng kơ bruă, phung kreh knhâo mâo klei khăp hŏng Đà Lạt, hrăm mbĭt hŏng Đà Lạt – Lâm Đồng čiăng mkŏ mkra Đà Lạt hlăm êdei anăp jing ƀuôn prŏng ênuk mrâo, jing krĭng mdeo săn phŭn mơ̆ng ala čar lehanăn tar rŏng lăn djŏ guôp hŏng klei bi mlih yan adiê, ƀuôn prŏng mtah.

Dŭm thŭn êgao, Đà Lạt dôk mđĭ kyar hluê hdră čuăl mkă kluôm mâo Khua knŭk kna bi mklă ti Klei mklă mtrŭn 704, hruê 12/5/2014 lehanăn dưi mâo dŭm boh tŭ dưn hlăm djăp mta ra bruă. Khă snăn, bruă mđĭ kyar ƀuôn prŏng ăt mâo lu klei brei msir mghaih msĕ si: ênoh mnuih lehanăn hnơ̆ng tuê hiu čhưn ênguê ƀrư̆ đĭ hlăk ƀuôn prŏng ka dưi ksiêm mđing pŏk mlar wăl anôk ƀuôn prŏng, kƀah klei bi hgŭm mơ̆ng krĭng phŭn hŏng dŭm krĭng djiêu gah, dŭm klei găl mâo ka dưi ba yua jih… Čang hmăng hdră čuăl mkă tal anei srăng đru mjing boh kdrŭt mrâo, đru kơ Đà Lạt đĭ kyar năng hŏng klei găl mâo lehanăn dưi kriê pioh knhuah siam mơ̆ng ƀuôn prŏng hiu čhưn, mdei săn jăk siam ti ƀuôn prŏng mtah krĭng lăn dlông Lâm Viên./.