Lu thŭn đrông hŏng anei, čuê dliê kriê dlăng mơ̆ng Knơ̆ng bruă kriê dlăng dliê Krông Bông, kdriêk Krông Bông – nah ngŏ čar Dak Lak, jing leh anôk mâo klei bi rai dliê lu sơnăk. Dŭm wăl dliê bi knông hŏng dŭm kdriêk Ea Kar, Mdrak (čar Dak Lak) leh anăn kdriêk Khánh Vĩnh (čar Khánh Hoà), boh nik jing dŭm ênhă dliê ktuê êlan dơ̆ng pral Khánh Hòa – Ƀuôn Ama Thuôt dôk rŭ mjing mâo klei arăng bi rai kjham. Lu čuê dliê arăng koh druôm, čuh bi rai. Lu phŭn kyâo arăng mrâo druôm, hŏng boh prŏng truh kơ dua čô kmiêk.

Bùi Quốc Tuấn, Khua kiă kriê knơ̆ng bruă kriê dlăng dliê Krông Bông brei thâo, êbeh 2.000 gŏ sang, hŏng hlăm brô 17.000 čô mnuih ƀuôn sang mơ̆ng dŭm čar krĭng Dưr hriê dôk tinei, ngă truh klei bi rai dliê amâo dưi ksiêm dlăng. Mbĭt hŏng anăn, lu hdră kñăm kơ knơ̆ng kdơ̆ng êa, êlan klông ti alŭ wăl mâo hrui wĭt lăn, lăn dôk kơ mnuih ƀuôn sang ka ngă jăk anôk dôk mrâo, ngă truh kơ mnuih ƀuôn sang bi kluh nao bi rai dliê mơ̆ng wăl dliê knơ̆ng bruă ksiêm dlăng, ksĭng mmiă lăn dliê.

Dŭm thŭn anei ngă lu hdră prŏng, anăn jing ênao akŏ Krông Pač, êlan Đông Trường Sơn, leh anăn prŏng hĭn jing êlan dơ̆ng pral Khánh Hòa – Ƀuôn Ama Thuôt. Wăl dliê Ea Tlong jing anôk tŭ lu klei kpĭ hĭn mơ̆ng êlan dơ̆ng pral, leh anăn jing anôk mâo mnuih ƀuôn sang pruê êa drao mdjiê kyâo dliê, dleh êdi hŏng bruă ksiêm dlăng, răng mgang dliê. Leh anăn boh jhat mơ̆ng klei anăn jing dliê hrŏ hmăr êdi”.

Ti nah yŭ Dưr mơ̆ng čar Dak lak, êbeh 5.800ha hlăm 8.800ha dliê mơ̆ng Knơ̆ng bruă dliê kmrơ̆ng Ƀuôn Yă Wăm (kdriêk Čư̆ Mgar) amâo lŏ mâo dliê ôh. Hlăm brô 3000 ha dôk, pia gơ̆ jing dliê ƀiădah luič rai jih leh. Ară anei, dliê ti alŭ wăl anei ăt lŏ mâo klei bi rai nanao. Anôk arăng bi rai đĭ prŏng, kbưi mă hŏng dŭm anôk răng mgang dliê dŭm êtuh met. Trần Hồng Minh, knuă druh anôk bruă răng mgang dliê mrô 1, knơ̆ng bruă dliê kmrơ̆ng Ƀuôn Yă Wăm brei thâo, phung bi rai dliê jhŏng kmlăn êdi. Amâo mâo uêñ giăm amâodah kbưi, adôk dliê diñu dôk bi rai. Tơdah hmao ƀuh diñu, diñu lŏ wĭt ngă, čăm biêng êpul răng mgang dliê. Asei Trần Hồng Minh pô ăt tuôm mâo dŭm pluh čô čăm biêng truh nao đih mdrao ti sang êa drao:

 “Mnuih ƀuôn sang hiu duah dôk djăp anôk hlăm dliê, diñu ksĭng mmiă lăn dliê pliă plia kyuanăn pô dleh dlan êdi. Ară anei dleh dưi ksiêm dlăng, kâo pô nao mă bruă diñu ngêñ nao truh ti anôk gak răng čăm tơl nao đih mdrao ti sang êa drao, diñu jhŏng kmlăn êdi”.

Nguyễn Công Văn, k’iăng khua bruă sang čư êa kdriêk Čư̆ Mgar, čar Dak Lak bi êdah boh sĭt năng hŭi hyưt êjai phung hriê dôk bi kluh nao bi rai dliê, ksĭng mmiă lăn. Êjai klei kpĭ ƀrư̆ hruê ƀrư̆ prŏng, lu phung ngă bruă răng mgang dliê bi mdei bruă. Lu pô dliê ară anei luč ai dưi răng mgang dliê. Dliê ti alŭ wăl mâo klei arưp aram srăng luč:

 “Mâo lu mnuih mdei bruă ngă truh dŭm knơ̆ng bruă dliê kmrơ̆ng ti alŭ wăl kdriêk Čư̆ Mgar msĕ si luč jih ai dưi kriê dlăng, răng mgang dliê. Ti kdriêk Čư̆ Mgar dliê arăng bi rai păt čiăng jih. Ksiêm dlăng boh sĭt mơ̆ng hruê luič dliê kăn dưi bi klă lei”.

Êjai dliê dôk mâo klei bi rai kjham, lu pô dliê ti čar Dak Lak lŏ bi êdu bruă kriê dlăng. Mâo đa đa, hŭi kơ bruă đua klam, lu pô dliê amâo mâo hưn mdah boh sĭt, leh dŭm anôk bruă djŏ tuôm ngă bruă, dliê rai jih leh, lăn dliê arăng ksĭng mmiă, dleh êdimima. Lê Văn Nuôi, k’iăng khua bruă sang čư êa kdriêk Ƀuôn Đon, čar Dak Lak lač kơ boh sĭt:

 “Tal êlâo jing amâo mâo thâo klă, ksiêm dlăng amâo jih, tal dua jing mdăp klei awăt êdu. Klei phung hriê dôk bi rai dliê mâo hŏng anei 10 thŭn ƀiădah ară anei mrâo hmao ƀuh, klă sĭt pô dliê huĭ klei awăt êdu, amâo mâo jhŏng hưn hŏng bruă sang čư̆ êa alŭ wăl, hŏng klei thơ̆ng kơ bruă mơ̆ng čar čiăng duah hdră êlan. Êjai hmao ƀuh msĕ sơnăn amâo mâo thâo hlei srăng đua klam, leh anăn bi mplĕ kơ hdơ̆ng pô”.

Thŭn 2023 êpul êya ngă bruă čar Dak Lak hmao ƀuh, ngă hră mơar 1.036 klei ngă soh hŏng klei bhiăn lăn čar kơ lăn dliê, 246ha dliê bi rai. Ênoh klei bi rai dliê dưi čih yap, ka hưn lač ênŭm hlăm boh sĭt. Bruă sang čư̆ êa čar Dak Lak ăt čih yap, klei hmao ƀuh, bi kdơ̆ng, ƀuah mkra klei ngă soh hŏng hdră bhiăn lăn dliê dôk bi êdah lu klei dleh kpăk. Klei koh druôm, čhĭ mnia, dŭ mdiăng mnơ̆ng hlăm dliê soh hŏng hdră bhiăn, ksĭng mmiă lăn dliê ăt dleh dưi ksiêm dlăng.

Nguyễn Hoài Dương, khua hlăm bruă Đảng čar, khua knơ̆ng bruă lŏ hma leh anăn mđĭ kyar krĭng ƀuôn sang čar Dak Lak brei thâo, năng mđing hĭn ară anei jing klei phung hriê dôk nao bi rai dliê, ksĭng mmiă lăn dliê mâo hlăm dŭm kdriêk. Boh jhat mơ̆ng klei anei jing prŏng sơnăk ƀiădah dŭm alŭ wăl ka mâo ôh hdră êlan kjăp, čiăng mâo gưl dlông uêñ mĭn ngă klei đru.

 “Lu anôk ăt dôk mâo phung hriê dôk ka mâo anôk dôk, diñu bi rai dliê ksĭng mmiă lăn dliê soh hŏng hdră bhiăn. Ti anăp klei anei, čar ăt gĭt gai dŭm knơ̆ng, dhar bruă, dŭm alŭ wăl mkŏ mjing dŭm hdră bi hơĭt phung hriê dôk. Ƀiădah ară anei dôk tuôm hŏng klei dleh dlan, ngăn prăk mơ̆ng gưl dlông duh kơ hdră bi hơĭt phung hriê dôk ka kluôm ôh”.

Hŏng boh sĭt klei bi rai dliê, diñu bi rai dliê dlăng hơăi mang klei bhiăn lăn čar, êjai anăn lu pô dliê ngă êdu êdăk bruă kriê dlăng, lu pô dliê luč klei dưi răng mgang dliê, lu alŭ wăl ti čar Dak Lak mâo klei hŭi hyưt srăng luč dliê./.