VOV4.Jarai - Pla phun macca, sa phun pla mă pơjeh hmâo noa yôm, dưi hmâo sa dua bôh anom bơwih [o\ng iâu le\ “phun prak klai dolar”, glăk jing ako# bruă dưi hmâo mơnuih [ôn sang [ơi }ư\ Siăng gleng nao. Sa dua ]ô mơnuih gơgrong tuh pơplai, khă noa anah pla glăk pơmă [ơi rơnoh 85 rơnâo prak lom sa anah phun pla, pơmă truh kơ 4 wo\t phun tiu hăng hloh kơ 10 wo\t phun kơ phê. Khă hnun hai, ăt hmâo lu mơnuih ngh^ ngư\ mơn [ơi anăp hơdôm tơlơi pơhing kơđai glăi gah noa s^ sit n^k hăng pơgi kơdih anai mơng djuai phun pla anai.

            Kiăng hmâo dong tơlơi pơhing lăi nao, djru neh wa dưi pơsit jơlan nao djơ\, pô hyu mă tơlơi pơhing phrâo Gong phun joa pơhiăp dêh ]ar Việt Nam do# mă bruă [ơi kual }ư\ Siăng tơ`a kơ ơi Hoàng Tùng, Khoa Sang bruă bơwih [o\ng Vinamacca, anom hmâo đang pơdjuai phun pla lu hloh [ơi tơring ]ar Daklak, hmâo laih lu hơdră sit n^k hăng ngă hră pơkôl pơkra, blơi bôh macca hăng giăm truh kơ 1 rơbâo bôh sang ano# mơnuih [ôn sang [ơi tơring ]ar.

          - Ih pơmin hiưm hơpă noa mơng phun macca [ơi }ư\ Siăng, [ơi hơdôm kual mơ\ sang bruă po\k pơhai? Truh ră anai dưi yap ano# kơmlai hăng bôh tu\ yoa mơng `u laih hă?

          Hoàng Tùng: Ră anai phrâo pơ phun, akă dưi pơsit ôh rơnoh `u hơdơ\ hơpă. Samơ\ sit `u hăng ngăn rơnoh lu hloh tlâo wo\t, rơma wo\t tal blung a kơ phun kơ phê. Yoa mrô bôh macca pơhrui glăi dưi pơsit lu tui [ơ [rư\ tui hloai thun `u.

            Gah sang bruă anai, thun phrâo rơgao mă yoa lông lăng mơnong pruai pioh pơtru\t bluh bơnga hơdai bôh [ơi rơbêh kơ 16 [e\ phun pla. Bôh tơhnal hmâo hơdôm phun pla dưi pe\ pơhrui hmâo 9kg, phun [ia\ biă mă `u le\ 4kg. Yap hơnong `u 6kg ha mơkrah lom sa phun. Bơ\ pơ\ dêh ]ar Australia, pơhrui hmâo hơnong `u thun tal 3 mơng gơ`u kơnong kơ ha mơkrah kg  đu] lom sa phun, yap wo\t hơdôm đang pla hmâo bơwih brơi hăng hơdôm đang pla tlaih lui đu].

            Hăng neh wa pla [ơi đang ane\t le\, thun tal 4 dưi pơhrui glăi abih ngăn rơnoh mă yoa pioh pla. Biă `u hơdôm bôh sang ano# pla plah amăng đang kơ phê hlâo dih tlâo, pă thun ră anai dưi lăi hă hmâo kơmlai laih, yoa kơ ră anai noa asar bôh macca amăng tơring ]ar glăk lu hloh kơ noa s^ pơ\ dêh ]ar ta] rơngiao.

          - Hmâo laih hă đang pla dưi pơhrui glăi lu sit n^k, noa sit n^k mơng phun macca anun? {u lăi nao ôh noa bơ brui yoa kơ tơlơi kiăng kơ anah phun pla?

          Hoàng Tùng: Tơdah hmâo noa sit n^k thơ, bơhmu tu `u đang pla mơng ayong Thu [ơi Phú Lộc, Krông Năng, Daklak. Đang anai kơnong kơ rơbêh kơ 100 phun macca ge\p than đu], do# glăi le\ phun pơdjuai hăng pơjeh. Ră anai ayong Thu koh lui h^ phun pla hăng pơjeh yoa kơ `u [u ba glăi bôh tơhnal. Tui anun, đang pla hmâo lu klă hiam biă, năng ai 18kg asar, lom sa phun. Bôh tơhnal rơđah đông biă. Kơnong kơ yap noa kah hăng pơ\ dêh ]ar Australia le\ 4 dolar ha mơkrah, dưm dưm hăng 90 rơbâo prak, tui anun noa `u lu laih. {ơi kual lon 5 ar, ră anai `u pơhrui glăi hmâo 300 klăk prak. Tơdah kơnong kơ yap tui noa [ơi dêh ]ar Australia, [u yap noa amăng lon ia ta glăk đ^ lu thơ, ăt 180 klăk prak mơn, dlông hloh lu biă bơhmu hăng phun kơ phê.

Asar bôh macca dưi pơsit klă hiam hloh amăng hơdôm asar bôh troh pơkon [ơi rong lon tơnah.

          - Ră anai hmâo lu anom bơwih [o\ng glăk yap truh pơgi kơdih anai prong biă kơ phun macca [ơi }ư\ Siăng, anun le\ pla truh hơdôm pluh rơbâo, đa le\ hơdôm rơtuh rơbâo ektar. Tui anun amra bưp tơlơi [u pơhă hăng mơnuih [ôn sang mơn, lom kiăo tui jơlan hơdră anai? Bơhmu tu `u noa ră anai le\ pơsit tui bruă kiăng s^ kơnong djo\p mă 1 amăng 3 mrô kiăng blơi đu]. Tơlơi anai, lom mrô kiăng s^ hăng kiăng blơi dưm kơnar thơ `u amra hiưm hơpă? ~u amra po\t glăi kah hăng phun bôh `ông mơn?

          Hoàng Tùng: Sa le\, lăi mrô s^ sa amăng tlâo [u sa amăng pă, kâo pơmin pơsit tui anun [u djơ\ ôh. Mơnong bơbuă mơng bôh macca dưi pơsit klă hloh amăng abih bang hơdôm mơta asar bôh troh [ơi rong lon tơnah anai. Amăng mrô 10 mơta asar bôh troh klă hloh rong lon tơnah ră anai, lom anun mrô bôh macca kơnong hmâo 1,5% đu]. Khoa Khul macca dêh ]ar Australia lăi le\, khă kual lon pla macca đ^ lu 30 wo\t kah hăng ră anai hai, noa yôm mơng phun `u ăt [u pơplih mơn, `u [u dưi [ia\ hloh kơ hơdôm phun pla mă asar pơkon ôh. Yoa anun, [ing ta đăo gư\t yơh, pla phun macca amra [u bưp tơlơi đ^ trun noa hnai dih ôh amăng 100 thun pơ\ anăp anai.

          - Bơni kơ ih ho\!

                                                                  Siu H' Prăk: Pô ]ih hăng Pôr