VOV4.Jarai - Bôh macca krô [ơi kual }ư\ Siăng, ră anai noa  `u mơng 120 truh 220 rơbâo prăk/1k^, rơgêh hloh mơng 2 truh 4 wot pơkă ha\ng noa s^ [ơi jar kmar. Hơmâo lu đang phun bôh macca pla mơng 6 truh 10 thun ha\ng anai laih, ră anai noa `u rơgêh rơbêh hdôm pluh wot [ơ^ pơkă hăng noa s^ asar kơ phê. Hơmâo lu mơnuih lăi anai le\ kyâo pla “ Ngă ngui [o\ng s^t”.

            Sui mơng anai  6 thun laih, ơi Trần Xuân Vịnh, do\ [ơi să Đak H’ring, tơring glông Đak Hà, tơring ]ar Kontum, blơi 20 phun pla mơng sang bruă kơsem pơmin djuai pơjeh pla kyâo dlai, gah săng bruă kơsem pơmin bôh thâo ia rơgơi dlai dlô dêh ]ar Việt Nam, [ơi Hà Nội ba glăi pla lăng. {u hơmâo hlơi pơtô brơi ôh, tui anun yơh, ơi Vịnh pla ngui tui glông, [ơi treng gah rơgong đang war `u, jing h^ kyâo lăng ngui hiam ro#. Hdôm phun kyâo macca anun ră anai prong bia\ ma\ laih, plum plam bơnga ket tơkeng. Ơi Vịnh brơi thâo, macca huăi roah lon, [ia\ hlăt pơ]ra\m, hua\i kiăng wai lăng đơi ôh. Tơdơi 4 thun pla hơmâo pơbôh laih. Thun hlâo adih, Sa phun pe\ bôh `u truh 15 k^ asar. Tui ha\ng `u lăi, blung hlâo pla ngui đu], samơ\ ră anai [o\ng bia\:“ Aka hơmâo djuai pla hơpă ôh kah hăng `u. Tal blung pơbôh hdôm pluh  k^ đu], pioh [o\ng tui [ơ [rư\. Tơdơi hơmâo pơbôh lu laih, neh met wa mơng tơring ]ar Daklak rai blơi, pioh ngă pơjeh pla, tal blung kâo s^ 1 k^ 50 rơbâo đu]. Thun laih rơgao kâo s^ 100 rơbâo prak, [u sui ôh, noa `u đ^ truh 2 wot, ră anai đ^ truh 200 rơbâo prak/1 k^”

            {ơi tơring ]ar Daklak sui mơng anai 10 thun laih, ơi Nguyễn Văn Cúc [ơi thôn Lộc Xuân, să Phú Lộc, tơring glông Krông Năng ( Daklak), ăt pla truh 300 phun macca pla hro\m ha\ng 3 ha đang kơ phê. 5 thun tơdơi, hdôm phun kyâo anun  prong đ^, hơmâo pơboh tui laih tal blung a, truh ră anai pơbôh hơđong na nao. Thu\n hlâo adih, ơi Cúc pe\ bôh `u truh 4 tơn, sa tơn s^ mơng 160 truh pơ\ 180 klăk prak/ 1 k^. Ơi Cúc lăi tuk anai, phun macca ]at kơja\p  [ơi lon đang kơ phê `u, kmlai `u le\ lu hloh 2 wot pơka\ ha\ng kơphê:“Ră anai kâo ju\ yap tui hrim phun. Truh thun tal 10, sa phun pe\ bôh `u truh 50 k^. Tơdah noa s^ 60 rơbâo prak/1k^, ăt hơmâo kmlai hloh kơ phê. Tui ha\ng kâo pơmin, tơdah noa s^ bôh macca dưm knar hăng kơphê đu], ta ple djuai kyâo anai ăt hơmâo kmlai hloh phun kơphê mơn. Truh ta pe\ bôh `u le\, `u ruh ma\ pô năng ai 2/3, do\ glăi [ơi phun le\ ta yua gai trut đ^. Bôh `u tha le\ ta trut djơ\ hlong le\ trun [ơi lo\n mtăm yơh”

            {u djơ\ hjăn [ơi tơring glông Krông Năng đu] ôh, hăng [ơi tơring glông  M’Drăk, tơring glông Bảo Lâm, Di Linh ( Lâm Đồng), phun kyâo bôh macca ba rai pla mơng 5- 6 thun ha\ng anai laih. Rơbêh kơ 300 ha [ơi tơring glông Di Linh, 120 ha macca  [ơi tơring glông Bảo lâm, pla hlăk anun, ră anai hmaoa pe\ bôh laih. Ră anai s^ asar macca do\ mtah, mơnuih [ôn sang [ơi anai s^ mơng 180 -  220 rơbâo prak/1 k^, samơ\ s^ pioh pơđăm anah kyâo pla đu], djuai pla anai hmư\ hing “ Sa prăk kmlai truh kơ pă prak”.

            Kơnong hjăn [ơi tơring ]ar Daknông, phun macca pla 4 thun ha\ng anai laih, lu le\ [ơi tơring glông Tuy Đức, samơ\ hơmâo truh 400 ha macca laih. Sa bôh đang pla  sui mơng anai 4 thun laih, pơ phun hơmâo bôh laih. Ơi Trần Định Mạnh, khoa g^t gai ping gah tơring glông Tuy Đức lăi, hasa ]ô mnuih ba hlâo ba glăi pla macca [ơi Tuy Đức lăi tui anai: “ Anai le\ phun pla tu\ adai pơiă phang khôt, djơ\ tui [ơi kual lon mơnuih [ôn sang djuai ania [ia\ [ơi anai. Yua mơng anun yơh, [ing gơmơi roah mă djuai pla anai. Truh ră anai hdôm phun pla anai hmâo pơbôh tui laih. Samơ\ tui ha\ng tơlơi ju\ yap aka hơmâo ôh, yua dah tui ha\ng jơlan hdră le\ thun tal 7 dưi ju\ yap laih, bơ kơ ră anai le\, thun tal blung đu] hmâo bôh, aka dưi ju\ yap tu\ yua ôh”

            Tui ha\ng lăi mơng khoa ding kơna lăi la\ng gah phun macca lăi, yua hget ră anai noa macca yôm đơi, mơnuih [ôn sang phrâo hmư\ tơlơi pơhing kyâo anai pla amu`, laih anun hơmâo prak. Laih anun hlơi hmâo bôh macca ăt blơi abih mơn, tui anun yơh huăi hu^ ôh [u dưi s^. Samơ\ neh met wa aka ma\ thâo ôh, mơnuih blơi asar macca anai, jing hdôm công ty pơdjuai pơjeh pla, [udah pô ngă đang pơđăm anah kyâo, [u djơ\ blơi macca ba s^ pơ dêh ]ar ta] rơngiao ôh, [udah pơkra rai gơnam [o\ng ôh, tui anun noa s^ mơng 140 – 200 rơbâo prak/1 k^, noa [u djơ\ s^t ôh. ~u rơgêh mơng 2 – 4 wot tui ha\ng noa s^ [ơi jar kmar anai.

            Aka thâo s^t ôh noa `u ama\ng thun blan pơ ana\p anai, bôh macca hiưm pă `u, [ơi kual }ư\ Siăng mơnuih [ôn sang đuăi tui ara\ng đu], ha\ng tơlơi ]ang rơmang đang kyâo anai yôm hloh kơ đang kơ phê, kơ su, dua djuai pla juăt mơng đưm adih, hlăk bưp tơnăp noa s^ [ia\, phun tha laih. Tơlơi hmư\ hing anai, kơnong kơ hdôm mơnuih pơđăm, công ty pơdjuai rai pơjeh macca đu], s^t nik hơmâo kmlai, hlăk anai s^ 1 phun anah kyâo pla macca noa truh 90 rơbâo prak, yôm hloh 3 wot djuai hre\ tiu, 10 wot djuai pla kơ phê.

                                                                                Rơluch Xuân: Pô ]ih ha\ng Pôr