VOV4.Jarai - Plơi Rbai, să Ia Piar, tring glông Phú Thiện, tring ]ar Gia Lai le\ sa boh plơi kơnong tơju\ pơdai pla ktor đô], hong rơbeh 300 boh sang, lêng kơ neh wa djoai ania Jarai sôh. Lon mơnai dlai kơđăp yan bơnga ]i anai [u dik dak ôh, dưt kai phang, bang kai pơ-iă, [ră rơmô kơbao, hơ hao kơ hiăp neh wa do# pơ hmua. Dong ]i anai, djơh [uh tơbung kơ plơi pla kơ kual Dưr, kơnong pha ra mă hơdôm sang hnal pơdong [ơi lon hăng sang dlông hăng hnal pơdong hlâo yơr, ngă ano# arăng gleng nao jing kiang thâo tơlơi ngă pưk sang mơng neh wa ]i Dap kdư ]ư\ siang anai. 

     Ơi Nay Tra, sa ]ô nai pơtô ]ơđai tha rơma laih, ]i plơi R[ai anai brơi thâo, hlâo kơ hrơi lon ia klaih rơngai, neh wa amăng plơi R[ai anai [un rin biă. Yoa kiang klaih hi\ mơng tơlơi [un rin hin tăp yơh, tơdơi kơ hơdôm thun klaih rơngai laih, neh wa đa amăng plơi gir hrăm hră, hrăm tơlơi yoan, mơ\ ]i anai, neh wa juăt lăi “ boh hră wa Hô’, boh hră ba glăi ano# trơi pơđao kơ neh wa. Hơdôm tơlơi gir blung a hơmâo gum laih kơ plơi R[ai hơmâo hi\ mơnuih hrăm truh gưl [rô cao đẳng, trung cấp laih anun po\t glăi pơ plơi pla ngă mơnuih apan bruă ]i plơi pla anai. Hơdôm gru hor hrăm hră anun dưi pơhư tui dơng amăng rim kơ sang ano#, rim kơnung djoai. Tơlơi hor hrăm hră jing laih bruă hrom hong djop sang ano# amăng plơi. Lu sang ano# amăng plơi, khă tơlơi hdip tơnăp, samơ\ ăt gir rông 3 – 4 ]ô ană hrăm gưl prong Đại học. Djơh ơi Nay Tra hơmâo 3 ]ô ană le\ 2 ]ô laih hrăm giong Đại học hăng mă bruă hlâo, ană tơlu\i `u hă [iă hrăm giong Đại học laih mơn. Ơi Nay Tra ho\k mơ-ăk lăi tui anai: “Abih amăng  [ôn hăng kâo pô hai hnun mơn, truh thun phrâo 2015, ană bă glăi ngui pơdơi thun phrâo, am^ ama prăp lui djop mơta laih kiăng mơka thun phrâo ]ơkă ană  bă glăi pơ sang ano\ laih anun pơtrut pran jua hrăm hră, gir hrăm thâo rơgơi. Kâo [uh amăng [ôn laih anun tar [ar amăng lo\n ia Việt Nam ăt hnun mơn lêng kơ djru kơ ană bă hrăm hră, pơtrut pơsur gir hrăm hră tơdơi anai kiăng hơmâo bruă mă tu\ yua kơ plơi pla”.  

     Tơdơi dôm thun gir kơtir hrăm tui, mơng sa boh plơi dơnong ngă hmua pla pơdai, pla ktor ]i plơi R[ai anai, hơmâo lu ană tơ]ô mbruă, lu mơnuih apan bruă kơ tring ]ar Gai Lai ăt djơh lu plơi pla amăng kual Dăp kdư mơn  yoa pran joa hor hrăm hră. Tui ano# ting yăp aka djop lơi, truh plah rơwang ră anai, amăng plơi hơmâo rơbeh 210 ]ô glăk ngă bruă mơng să truh pơ tring glông hăng tring ]ar, năng ai 300 ]ô hrăm truh Thạc sĩ, Đại học, Cao đẳng hăng trung cấp. Dôm pluh ]ô adơi đeh glăk hrăm Đại học amăng deh ]ar ta. Rơngiao kơ Siu Hương ră anai le\ Khoa apan bruă pơala mơnuih [on sang, amăng plơi R[ai do# hơmâo dôm [ing pơkon dơng ăt hmư\ hing mơn djơh met Nay Suin – kơ iang khoa sang hră kơđi ]ar tring ]ar Gia Lai; met Rmah Xôn – kơ-iang Khoa [irô pơtô pơhrăm tring glông Phú Thiện…. Plơi R[ai ăt hơmâo laih mơn mơnuih hrăm truh Thạc sĩ, anun le\ amai Rô H’Rim, ană wa Ksor Muaih- sa ]ô nai pơtô ]ơđai glăi pơdơi lơtre\t laih.

    Amăng sang hơ-up pơđao, [ơi ]eh tơpai hơkăt lui pioh ]ơkă têt, dlăng kơ ung mo# sang ano# neh Siu H’Ngôn, mơnuih ]i plơi R[ai anai [uh hyu\k hyăk biă. Sang `u [u prong lơi samơ\ pơhrup hăng dôm hră pah bơni mơng 4 ]ô ană `u anun dlăng pha ra mtam. Tlâo ]ô prong hrăm giong Đại học laih hăng mă bruă laih mơn. Pô rơnu] glăk hră ngă ơi ia jrao pơ Sang hră Đại học Tây Nguyên. Neh H’Ngôn tlao ho\k hlôh le\ kơ ană đah bơnai `u amai Siu Hương – ră anai ngă Khoa apan bruă pơ ala mơnuih [on sang lo\k13, mă bruă amăng gơnong bruă tơlơi phian kơđi ]ar tring ]ar Gia Lai. Tết le\ htal [u phiah hơmâo đơi ôh pioh sang ano# neh H’Ngôn tum [o# mta. ~u lăi kơ ano# mơ-ăk tui anai: “Truh ră anai ană bă hrăm hră truh anih sang ano\ mơak biă mă. Thun phrâo truh, abih ană bă glăi ngui mơak thun phrâo, am^ ama hok mơak yơh, yua dah pơtum djop ană bă sang ano\. Kâo mơak biă yua arăng yap sang ano\ hor kơ tơlơi hrăm hră amăng [ôn, ană bă gir hrăm hră thâo. Thun phrâo kiăng kơ ană bă suaih prak, hrăm thâo lu hloh dong”.

     Djơh hăng amai Siu Hương, tơkeng thun 1983 ngă khoa pơ ala kơ mơnuih [on sang do# mdrah hlôh ]i tring ]ar Gia Lai, mă bruă [ơi gơnong bruă tơlơi phian kơđi ]ar, tring ]ar Gia Lai, [ơi bruă klak apan hăng bruă ngă na nao khut khăt, samơ\ lơm po\t glăi pơ plơi pla, hong ami\ ama, `u dai glăi ha ]ô dră Jarai djom hiam. Thun phrâo, glăi pơ plơi pla hong neh wa ană plơi, amai Siu Hương hok mơ-ăk lăi tui anai: “{uh hơdôm tơlơi tơnăp le\ kơnong kơ hrăm hră đô] mơng klaih hi\ ano# [un rin. Ta thâo hră thơ\ sit mơn thâo bơwih [ong, aka min nao ôh kơ tơlơi ngă khoa anai dih, samơ\ ]i anăp ano# gir hrăm hră le\ kiang thâo bơwih [ong, klaih hi\ mơng [un rin. Bơ ră anai po\t glăi pơ plơi pla , dlăng [on lan [rư\ hrơi đi\ kyar tui, [u djơ\ kơnong gơnam tam, jơlan glông, apui lơ trik, sang hră, sang ia jrao đô] ôh mơ\ ktư\ kơ tơlơi min neh wa ană plơi hay ăt bơblih [rư\ hrơi thâo lar tui mơn”.

       Yă Vũ Thị Lý – Khoa khul grup pơhưch hrăm hră tring glông Phú Thiện, tring ]ar Gia Lai brơi thâo, mơng hơdôm thun 1985 – 1986, lơm `u glăi mă bruă [ơi sang hră gưl sa Ia Piar, ră anai le\ sang hră gưl sa Nguyễn Văn Trổi să Ia piar, `u [uh mtam pran joa hor hrăm hră ]i plơi R[ai anai. Hlak anun kơnong kơ sang hră gưl sa Ia Piar hơmâo laih 7 ]ô nai ]i plơi anai [ơ\i. Mơng anun truh ră anai, pran joa hor hrăm hră mơng neh wa mơnuih [on sang [rư\ jai prong tui, `u lăi:” Plơi R[ai le\ plơi hơmâo gru groa gah tơlơi hor hrăm hră mơng đưm [ơ\i. Tơlơi anun truh ră anai ăt tle\p na nao ]i anai. Rim thun hơmâo dôm pluh ]ô ană bă, adơi đeh mut hrăm Đại học, cao đẳng hăng hrăm truh kih. Rim thun mơn pơ phun pah bơni kơ sang ano# hơmâo ană bă hor hră hră, kơnung djoai gir hrăm hăng [u\ [at plơi pla oaih kơ hrăm hră hăng dlăng hrom hă bruă hrăm gră ]i plơi R[ai anai yơh ba gru hlôh. Ră anai, mơnuih [on sang Phú Thiện [ing gơmơi pơ pu\ biă mă kơ tơlơi hor hrăm hră hăng hrăm lu tơlơi mơn mơng plơi anai”.

    Tơbiă rai mơng plơi R[ai, lu mơnuih ră anai glak mă bruă ]i djop bruă kơnoă pơ lu [on lan amăng deh ]ar ta hăng kual Dap Kdư, pơgo#p tôm tơlơi ako# pơjing Dăp kdư ]ư siang [rư\ hrơi pơdrong tui. Hăng [u djơ\ lăi kơnong hrăm sa tơlơi thâo amăng mơnuih mơnam đô] ôh, neh wa plơi R[ai do# hrăm pioh djă lui hơdôm boh thâo gru groa hơmâo noa yôm dơng, lui hi\ hơdôm tơlơi phian đưm [u klă [u gal. Yoa anun, plơi R[ai [rư\ hrơi đi\ kyar tui.

      Tring glông Phú Thiện lăi hjan hăng amăng tring ]ar Gia Lai tui anun mơn, [iă plơi pla hơmâo mơnuih hrăm truh Đaị học, cao đẳng hăng mă bruă ]ar lu, djơh ]I plơi R[ai anai. Plơi pla neh wa Jarai hơmâo pơjing rai ano# dlăng hiam gah pran joa hor hrăm hră amăng kual djoai ania [iă. Tơlơi hor hrăm hră anun hơmâo [ơ\i lăih hăng glăk djă pioh, pơlar tui rim rơnuk dăm dra hlăk ai [ơi plơi. Hơdôm hrơi anai, bơyan phang mơ-ak glăk truh [ơi rim bơ bung sang pang adring plơi pla neh wa Jarai hor hrăm boh hră wa Hồ. /. 

                                                 R]om H'Ly : Pô ]ih hăng Pôr