VOV4.Jarai-Hơdôm tơring ]ar amăng kual }ư\ siăng phrâo ngă pơgiong laih Jơnum ruah khoa Ping gah amăng blan 10 rơgao. Hrom hăng  ano\ gêh gal pha ra hơjăn amăng kual, hrim tơring ]ar, anăp ngă bruă hrom ăt pơđ^ kyar kual }ư\ siăng lêng kơ lăng pơđ^ kyar ngă hmua pla pơjing tui hơdră boh thâo ia rơgơi măi mok.

            Hră lăi pơthâo bruă kơđi ]ar [ơi mông jơnum ping gah hơdôm tơring ]ar anai brơi [uh, tơring ]ar Lâm Đồng jing ba jơlan hlâo amăng kual }\ư\ siăng kơ bruă pơđ^ kyar ngă hmua pla pơjing tui hơdră ia rơgơi phrâo laih anun ăt jing tơring ]ar hơmâo hơnong pơđ^ kyar  kơtang hloh rơwang bruă laih rơgao amăng kual truh 14%. Bruă ngă hmua tui hơdră phrâo ia rơgơi Lâm Đồng ngă tui lu laih, djru hrom hơmâo 1,3 rơnoh pơkă noa gơnam tam đang hmua, djru hrom bruă pơđ^ kyar gah bruă đang hmua rơbêh 8%, đ^ hloh pơkă hăng lu anih amăng dêh ]ar ta. 

Ơi Nguyễn Thiên Nhân nao jơnum hrom ping gah T.C  Lâm Đồng

Anai yơh boh tơhnal tu\ yua yom mơng tơring ]ar Lâm Đồng dưi ngă, hơmâo ơi Nguyễn Thiện Nhân, khoa anom bruă wai lăng djop djuai ania mơnuih mơnam Việt Nam bơni lom nao jơnum git gai  ruah khoa ping gah tơring ]ar anai phrâo laih rơgao, `u lăi:

            {uh rơđah bruă ngă hmua pla pơjing [ơi Lâm Đồng thun blan rơgao, jing bruă mă [uh  tơlơi tu\ yua kơ bruă pơđ^ kyar li biă mă. Ngă hmua pơ Lâm Đồng, pơđ^ kyar hloh amăng dêh ]ar ta [u djơ\ lăi yua kơ hơmâo lu prak ôh, yua lu tơlơi pơko\n dong. Ngă tui hơdră phrâo ia rơgơi amăng đang hmua yơh phun `u [ơi Lâm Đồng: Mă pla pơjeh djuai phrâo, hơdră mă bruă boh thâo phrâo, mơboh jor, hơdră răk rem ăt ngă hăng măi mok, pla gơnam amăng sang mơnil. Hơdai gum hrom hăng anom bruă mơdrô laih anun mơnuih [on sang ngă hmua ba glăi boh tu\ yua sit nik. {ing ta khom kơtưn kiăng hơmâo 50% boh sang ano\ mơnuih [on sang  ngă tui hơdră gum hrom pơlir nao rai mă bruă  s^ mơdrô, e\p anih s^ mơdrô, kiăng pơđ^ tui ano\ tu\ yua kơ mơnuih [on sang hăng mă bruă hơđong, dưi pơhno gơnam s^ mơdrô mơng bruă ngă hmua pla pơjing tơring ]ar Lâm Đồng.

Đang bơnga pla hăng hơdră phrâo ia rơgơi

            Tơlơi pơhno gơnam s^ mơdrô [ơi tơring ]ar Lâm Đồng, Dak Nông jing tơring ]ar dơnong ngă hmua sa hơnong. Yua kơ pơtrut mă yua boh thâo ia rơgơi amăng bruă hmua, anun 5 thun rơgao noa gơnam tam pla pơjing mơng đang hmua dưi pơđ^ tui mơng hơdôm tơring ]ar anai le\, mơng 45 klak prak truh kơ 70 klak prak lom 1 ektar, djru ngă pơ hơđong tơlơi pơhrui glăi mơng mơnuih [on sang ngă hmua, pơkă dưm dưm dưi pơhrui glăi truh kơ 36 klak prak, đ^ hloh 9 klak prak pơkă hăng ano\ pơtrun. Anai ăt hơnong pơtrun kơ mông jơnum ruah khoa ping gah hơdôm tơring ]ar anai pơdah thâo pơ anăp anai. Anai le\, tơlơi git gai mơng ơi Đinh Thế Huynh, Khoa gum bruă kơđi ]ar, Khoa anom bruă pơtô bruă ping gah dêh ]ar ta lom nao jơnum đ^ pơhiăp ruah khoa ping gah tơring ]ar Daknông. Ơi Đinh Thế Huynh lăi, Daknông do\ lu tơlơi gêh gal lon mơnai glai rưng pơđ^ kyar biă mă, boh nik `u dram gơnam amăng lo\n glai khom mă yua tu\ yua hloh. Amăng anun, ngă tui hơdră phrâo ia rơgơi amăng bruă hmua pla pơjing, pơđ^ tui hơnong pơhno dram gơnam s^ mơdrô đang hmua. Anun jing tơlơi ]ang rơmang mơng mơnuih [on sang [ơi tơring ]ar anai hăng tơlơi ruah khoa ping gah rơwang bruă phrâo. Ơi Đào Duy Tân pơ să Nhân Cơ, tơring glông Dak Rlâp, tơring ]ar Daknông lăi: "Kâo thâo mơn rơwang bruă anai hơmâo lu mơnuih phrâo, bruă mă phrâo, gơmơi ]ang rơmang ngă hiư\m pă ba glăi tơlơi gêh gal, tơlơi kơtang phrâo pơđ^ kyar, boh nik `u bruă ngă hmua pla pơjing ngă hiư\m pă mơnuih [on sang hơđong ngă hmua hăng rơnoh s^ mơdrô hơđong.

            {ơi kual pơngo\ }ư\ siăng, hơmâo anih gêh gal yua giăm jơlan klah 3 bơnah ]i Đông Dương, anih anom phun mă bruă gum hrom 3 akiăng, gêh gal kơ bruă mă giăm amăng jang jơlan goai dêh ]ar, samơ\ Kontum ăt pơtong le\ bruă mă ngă đang hmua mơn phun. Nao jơnum hrom hăng đ^ pơhiăp amăng mông jơnum ruah khoa ping gah tơring ]ar Kontum, yă Nguyễn Thị Kim Ngân, Kơ-iăng Khoa GGWLPA m[s dêh ]ar ta pơtong sit, tơring ]ar khom ngă tui ano\ pơblih phrâo ngă hmua pla pơjing hăng bơwih [ong huă, mă yua dram gơnam lo\n glai thâo pơkrem hăng pơgang klă ayuh hyiăng lo\n glai adai rơhuông, pơđ^ kyar bruă bơwih bơwăng, djă pioh  klă ayuh hyiăng lo\n glai, ngă hmua, ]em rông hlô mơnong, akan hơdang; mă yua klă dơnao ia bơnư\ drai apui lơtrik, kơtưn ano\ tu\ yua kơ bruă yua kyâo pơtâo dram gơnam amăng glai klô.

Kơphê pla tui hơdră phrâo mơboh jor biă mă

            Jing khoa git gai kual }ư\ siăng, pơ ala kơ ding jum kơđi ]ar nao jơnum bruă ruah khoa ping gah 2 boh tơring ]ar Gialai hăng Daklak, khoa tơhan krên dên, ơi Trần Đại Quang Khoa ding jum kông ang lăi pơtong, jơlan hơdră pơđ^ kyar bruă ngă hmua pla pơjing tui hơdră phrâo ia rơgơi. Tui hăng ơi Trần Đại Quang le\, dua boh tơring ]ar anai hơmâo tơlơi gêh gal lo\n drot mriah Bazan, amăng rơwang bruă pơ anăp khom ngă tui hơdră phrâo ia rơgơi tuh pơ alin kơ bruă ngă hmua, pơđ^ tui ano\ hiam, boh tu\ yua gơnam tam s^ mơdrô, pơkă hơnong tơlơi pơhno gơnam hiam rơgoh hơdjă, hrom hăng bruă pơtrut bruă man pơdong plơi pla phrâo hmar hloh. Pok pơhai jơlan hơdră anai, ơi Trương Phước Anh, Khoa Gơnong bruă wai lăng đang hmua hăng pơđ^ kyar tơring ]ar Gialai lăi: "Thun blan pơ anăp, anom bruă ngă hmua pla pơjing pơtrut bruă pơtô pơblang kơ mơnuih [on sang kiăng thâo hluh dlam laih anun ngă tui ha pran jua amăng bruă kơđi ]ar, mơng anom bruă mơdrô hăng mơnuih ngă hmua amăng bruă pơblih jơlan hơdră ngă hmua pla pơjing kiăo tui bruă pơđ^ rơnoh gơnam s^ mơdrô hăng ngă hrom man pơdong kual plơi pla phrâo. Ju\ yap glăi, ming pơkra, pơbuă tui ano\ pơkă hơnong ako\ bruă tui anih anom s^ mơdrô; pơtrut ngă tui hơdră phrâo ia rơgơi, mă yua măi mok amăng bruă mă pơkra pơjing gơnam tam s^ mơdrô; e\p pơjeh mơnong pla, djuai hlô mơnong rông djơ\ hăng ayuh hyiăng amăng tơring ]ar, amăng kual.

            Jơnum ruah khoa Ping gah djop tơring ]ar amăng kual }ư\ siăng truh kih tu\ yua sit nik djop bruă; dong mơng hơdră pơphun jơnum, truh kơ boh yom phun pơdưm bruă, ruah mơnuih ngă khoa. Hơmâo tơlơi phrâo le\; djop tơring ]ar lêng kơ pơtrun h^ hơnong pơđ^ kyar, ngă [iă, rơbat rơnang samơ\ kjăp, pơkă hăng rơwang bruă hlâo, pơtrun kơnong do\ 7%-9%. Tơlơi pơblih pơkă hơnong anai ngă phun tơlơi bơwih [ong huă ăt jơlan hơdră ngă hmua pla pơjing mơn gleng nao amăng rơnuk phrâo.

                                                                        Nay Jek: Pô ]ih hăng pôr