VOV4.Jarai - Amăng sang phrâo pơdong lăng hiam rơhaih biă mă hăng [o# mơta, tơlơi puăi tlao ho\k mơak, djop pô ăt mưn mơn tơlơi hok kơdok, mơak hlak mơng sang ano\ neh Lê Thị Kim Liên pơ thôn 17, să Nhân Cơ, tring glông Dak R’lấp, tring ]ar Dak Nông. Ră ruai glăi amăng hơdôm thun blan tơnap tap, sang ano\ `u tom găn rơgao mơng anai pơ klôn, neh Liên brơi thâo: Thun 1994, sang ano\ gơ`u pơ pe\ đuăi mơng tring ]ar Đồng Nai nao do\ pơ tring ]ar Dak Nông ako\ pơdong bruă mă, tơlơi hơdip mơda, hơdôm thun blan phrâo nao do\, kơnong tah tơkai hơdai tơngan soh đô], [u hơmâo dram gơnam hơge\t ôh, tơlơi bơvih [ong huă phrâo truh tơnap tap biă mă. Dơ\ng mơng hơdôm ar hmua blung a truh ră anai gơ`u ngă hmua blôk prong 15 ektar pla tiu, kơphê, boh sầu riêng, [ơr laih anun rông rơmô hơdôm pluh drơi. Tui hăng tơlơi ju\ yap r^m thun pơhrui glăi, pơhlưh h^ rơnoh prăk tuh pơ plai kơ bruă do\ glăi 2 klai prăk pơkom pioh, pơsir bruă mă brơi kơ 10 ]ô mơnuih mă bruă apah kơ sang ano\, prăk blan ha ]ô 4 klăk prăk. Neh  Lê Thị Kim Liên lăi:

            Hlâo adih pơ anai lo\n kơdư đang hlang soh đô], blung a pla rơtă, pla kơtor laih anun pla kơphê, giong anun pla tiu, pla kơsu. Truh ră anai, tơlơi bơvih [ong huă kơ sang ano\ [rư\ hrơi pơđ^ tui yơh. Bruă ]em rông hlô mơnong, rông akan hơdang ăt pơđ^ kyar mơn. Boh tơhnal anai, [u djơ\ hơjăn sang ano\ gơmơi ôh, hơmâo tom tơlơi djru mơng gong gai kơnuk kơna brơi ]an prăk laih anun pơtrut pơsur pran jua mă bruă anun gơmơi mơng hơmâo kah hăng anai.

            Bruă ngă tui hơdră phrâo ia rơgơi amăng tơlơi s^ mơdrô, bơvih bơvang [ơi tring ]ar Dak Nông hơmâo ba glăi boh tơhnal tu\ yua lu kơ mơnuih [ôn sang ngă hmua, boh nik `u ngă tui ano\ pơplih phrâo pơjeh djuai mơnong pla, ]em rông hlô mơnong laih anun ngă tui hơdră ia rơgơi phrâo amăng bruă mă pơkra pơjing, ngă đang hmua tu\ yua lu biă mă.

            Hlâo adih sang ano\ neh Chung Thị Lân, hơmâo bruă mă hơđong laih [ơi tring ]ar Lâm Đồng samơ\ lo\m [uh ayuh hyiang lo\n adai glai klô [ơi Dak Nông hiam, thun 2009, sang ano\ neh Lân nao do\ pơ să Quãng Khê, tring glông Dak Glong ngă plơi hơtal dua. Thun 2011, sang ano\ `u mă bruă pla phun boh kơbuă rông hlăt suai mrai. Yua thâo ngă tui ia rơgơi tơlơi kơhnâo phrâo amăng bruă ngă hmua pla pơjing anun yơh dưi pơkrem [iă prăk kăk hăng pơhlưh [iă pran jua mơnuih mă bruă, r^m blan pơhrui glăi kơ sang ano\ 30 klăk prăk. Neh Chung Thị Lân do\ pơ să Quãng Khê, tring glông Dak Glong, tring ]ar Dak Nông lăi:

            Blung ha phrâo rai do pơ anai, kâo aka [u thâo lu ôh kơ djuai pơjeh phun boh kơbuă, ako\ thun dih kâo tơ`a ep lăng pơjeh phrâo. Thun anai pơ anăp, dua rơkơi bơnai gơmơi amra rah anah lu tui pơjeh boh kơbuă phrâo anai, kiăng pơhroa kơ pơ jeh hơđăp, pơjeh phrâo anai dưi pơkrem mông mă bruă pe\ hla phun kơbuă, hla kơpal laih anun rông hlăt suai mrai amra [ong hla klă hloh.

            {uh hơmâo  ano\ tu\ yua amăng bruă hơdai gum hro\m kơplah wah mơnuih [ôn sang ngă hmua hăng [ing ngă bruă s^ mơdrô, hơdôm thun rơgao djop ano\m bruă amăng tring ]ar Dak Nông hơmâo djru kơ lu sang ano\ mơnuih [ôn sang pla bơnga [ơi plơi [ut mrô 4, phường Nghĩa Phú, [ôn prong Gia Nghĩa, ako\ pơjing khul bơvih [ong hro\m. Hro\m hăng anun, yua thâo ngă tui mơne] phrâo ia rơgơi anun yơh grup ngă hro\m pla bơnga hơmâo pơhrui glăi hơđong truh 100 klăk prăk pơ dlông. Ơi Huỳnh Ngon, khua grup ngă hro\m pla bơnga phường Nghã Phú, [ôn prong Gia Nghĩa brơi thâo:

            Dơ\ng mơng hơmâo jơlan hơdră Ping  gah, Kơnuk kơna pơtrun pơđ^ kyar bruă pla bơnga, djru gơmơi ha ]răn pơdong sang hơ`ôl, ngă hnu\m  prong pioh pla bơnga. Ră anai, grup bơvih [ong hro\m gơmơi hơmâo sang hơ`ôl đang bơnga 1 ketar, amăng anun pơhlưh h^ prăk tuh pơplai kơ bruă mơnuă, gơmơi pla ha thun 4 gưl bơnga, ră anai pơhrui glăi kơmlai truh 500 klăk prăk.

            Yap truh blan 11 thun 2014 đơ đam tring ]ar Dak Nông hơmâo rơbeh 56 rơbâo ]ô mơnuih ngă ding kơna khul mơnuih [ôn sang ngă hmua, amăng anun 21 rơbâo 200 ding kơna ngă bruă bơvih [ong huă rơgơi. Kiăng kơ bruă pơ kơtưn nao rai, ngă hmua pla pơjing, s^ mơdrô rơgơi ăt djă hơnong bong kjăp bruă mă laih anun dưi pơlar hyu lu anih, kiăng kơ tơlơi bơvih [ong huă kơ mơnuih [ôn sang ngă hmua jai hrơi pơđ^ kyar, pơdjru nao rai tơlơi thâo thăi mă bruă, hơdră bơvih [ong huă, pơ anăp anai khul wai lăng mơnuih [ôn sang ngă hmua amra ngă tui lu hơdră pơlir hro\m hơb^t djru kơ bruă ngă hmua pla pơjing, mă yua ia rơgơi tơlơi kơhnâo phrâo amăng bruă ngă hmua. Ơi Nguyễn Văn Xá, Kơ-iang Khua git gai phun Khul mơnuih [ôn sang ngă hmua tring ]ar Dak Nông lăi :

            Ngă hiư\m pă kiăng jak iâu mơnuih [ôn sang ako\ pơjing hơdră pơlir nao rai ngă grup bơvih [ong huă, tơlơi anun yơh yom biă mă kiăng ke\ ph^ hro\m jơlan hơdră Ping gah Kơnuk kơna pơtrun ngă hro\m pă bơnah: Mơnuih [ôn sang ngă hmua, Kơnuk kơna, sang bruă bơvih [ong huă mơdrô hăng [ing khua mua rơgơi kơhnâo amăng bruă hmua,  ngă tui anun kah bruă ngă hmua pla pơjing amra tu\ yua hloh.

            Hăng bruă mă pơkơtưn nao rai mă bruă pơkra pơjing bơvih [ong huă s^ mơdrô rơgơi, lu sang ano\ mơnuih [ôn sang  mă bruă pơđ^ kyar [uh rơđah yơh, mơng tơlơi anun gum pơgop hro\m amăng bruă ngă pơplih [o# mơta lu kual plơi pla amăng tring ]ar Dak Nông./.

                                                Nay Jek : Pô ]ih hăng Pôr