VOV4.Jarai - Sang ano# met Hồ Sĩ Cương, pơ\ thôn 2, să Hòa Đông, tơring glông Krông Pa], hơmâo 1 ektar đang kơphê phrâo pla. Phun kơphê kiah kơ 9 blan, samơ\ dlông năng ai 1m, than ngăn `u pum pam 50 – 70 cm, hăng mtah mda [ơ\i amăng bơyan không pơ-iă hơ ha` anai. Met Cương pok apui lơtrik [uh mtam [ơi rim phun kơphê ayuh ia [ơ [hui bluh rai mơng lon. Met Cương brơi thâo, đing bruih ia djrưh anai le\ yua Sang bruă ksem min măi mok đang hmua }ư\ Siang pơtô brơi hăng anai mơn tơlơi pha ra pioh phun pla dưi hiam djơh ră anai:
Hlâo dih, kâo bruih hăng [ek lah klă mơn, samơ\ dah hmu hăng bruă ră anai thơ, bruih tơdjôh anai mơn klă hlôh dưi pơkrem ia. Kơphê kâo pla mơng blan 7 thun 2014 truh ră ani kiah kơ 9 blan đu], samơ\ hiam biă mă, hơmâo lu mơnuih laih mơn rai ]ua\ dlăng kiang hrăm tui. Tơdah djop mơnuih dưi ngă tui anai soh thơ sit mơn hơmâo bôh than.
Ha mơgoai hăng đang met Cương le\ 1 ektar đang kơphê sang ano# ơi Nguyễn Văn Long, ăt mă yua bruă bruih ia djrưh tui anai mơn mơng Sang bruă ksem min mơna] ngă dang hmua pla phun bôh trôh }ư\ Siang. Hbo# bruă anai, hơmâo [ing kỹ sư gah sang bruă ming pơkra, man sa bôh [eh ia năng ai 2 met kho#i [o#p pơđ^ mơng ia wơi. Ia mơng [eh amra pơđôh glăi pơ\ djop phun kơphê rô tui đing kơsu, hăng mơng đing anai dưi pơ pha hyu pơ\ dôm đing tơ anet pơke\ hăng [ek bruih trun pơ djop phun kơphê hram amăng lon. Hrom hăng anun dơng le\, kơmơk proai kuôr hlâo amăng [eh ia mtam, `u đuăi tui ia, hram djop amăng rim phun, anun kơphê ]ơnăt rai hiam ta` bluh rai. Ơi Nguyễn Văn Long brơi thâo:
Mrô ia bruih pơkrem anai djơ\ hăng ano# bruih dih, [ing gơmơi [uh `u anai hơmâo lơi biă, hoăi rơngiă hrơi kông mă bruă ôh, ia [iă [roa] hyu pơkon hơmâo lơi kơ mơnuih ngă đang hmua djơh [ing gơmơi. Dah [ing gơmơi pla hơnong hơnăi djơh tơđar thơ truh 3 thun tơdơi kah mơng hơmâo hrui glăi, bơ pla djơh hbo# bruă anai le\ 12 blan [ing gơmơi dưi pe\ bôh yơh.
Tui Tiến sĩ Lê Ngọc Báu, Khoa gơnong bruă ksem min tơlơi kơhnao mbruă đang hmua }ư\ Siang, măi bruih tơdjôh hdai gum hăng kơmơk kuôr amăng ia hlâo, gum phun kơphê phrâo pla ]ơnah pluh rai ta` hlôh hmu hăng ano# ta pla tui juăt tơđar. Tơdah măi anai mă yoa [ơi đang kơphê phrâo pla glăi pơtlep tơdu\, sit mơn neh wa ta` pe\ bôh amăng thun blung a mtam. {ơi dôm đang kơphê glak pe\ bôh, bruih – proai tui mơna] phrâo ăt ba glăi bôh than lu hlôh năng ai 20% , laih anun pơkrem ia, pơkrem prak tuh pơ alin lăp mơn. Tui Tiến sĩ Lê Ngọc Báu brơi thâo:
Măi bruih pơkrem ia anai hơmâo dôm ano# klă tui anai, mta sa pơkrem ia, mrô ia tơbiă [u huă] ôh, ia đam lon ngă phun pla huăi thu krô, mta dua le\ pơkrem kơmơk yoa kơmơk ta kuôr hrom ia huăi kơ ]a] pơ\ rơngiao hăng hlôh kơ anun dơng le\ [u rơngiă hrơi, kông bruih huăi pơman pran. Sa tơlơi klă dơng mơng mơna] bruih anai, ta dưi blơi amăng dêh ]ar ta pơkra mă, neh wa ngă hmua dưi mơn troă dưm mă. Tơdơi kơ pơ]rao brơi sa mông neh wa dưi mtam ngă tui, kơ đang kơphê pô ta.
Măi mok bruih ia pơkrem anai hơmâo Sang bruă ksem min kơhnao bruă đang hmua }ư\ Siang (Viện Khoa học và kỷ thuật Nông lâm nghiệp Tây Nguyên) hrăm tui hbo# bruă dêh ]ar Israel rơbeh 10 thun hlâo dih. {ing kỹ sư mơng sang bruă ksem min pơkra glăi, hăng thun 2014 ngă lông lăng kơ dôm sang ano# neh wa pla kơphê pơ\ tơring glông Krông Pa], mrô prak tuh pơ plai kơ bruă anai rim sa ektar năng ai mơng 20 truh 30 klak prak tui hloai đing ia pơđôh ta mă yoa kơpal hă rơpih, prong anet dơng. Mă yoa măi bruih anai, mơnuih [on sang plai [iă rơngiă hrơi mông, dưi pơkrem lui ia, kơmơk proai hăng prak tuh pơ alin, laih dơng phun kơphê ]ơnat rai hiam huăi kơ [ah kơ ia. Măi anai glak ]ang hơmang jing ano# mă yua hơmâo bôh than amăng tơlơi bruih kơ phun pla amăng bơyan không [ơi }ư\ Siang.
R]om H’Ly: Pô ]ih hăng Pôr
Viết bình luận