Plơi pla pơ Thanh Hóa, thun 1992, ơi Lê Năng Mười ba sang ano# rai pơ Dak Lak bơwih [ong huă pơ thôn 13, să ia Ktur, tring glông }ư\ Kuin. Hơdôm hrơi blung [ơi kual lon phrâo anai bư\p [u [i\a tah tơlơi tơnăp, ơi Mười tu\ mă ngă hrom 5 sao kơphê mơng Công ty kơphê Ia Sim pioh hơmâo ano# hơdi\p, răk rem rah jah tui jơnah rah pioh pla kơphê hrom hăng pơdai ktor, rơtă rơbai kiang hơmâo ano# ]ơkă pơ anăp. Thun 2006, `u khom pla 650 phun tiu, gong pơđi\ tiu man hong ga], pla hrom amăng đang kơphê đah mơng hơmâo ano# hrui glăi. Tơlơi hơdi\p sang ano# [rư\ hơđong tui, `u ngă dơng war un mơnu\. Rim thun 3 wo\t `u si\ un mơnu\, `u si\ kơ arawng giam 4 tơn mơnong un, dôm rơbao drơi mơnu\ bi\p. Laih anun ơi Mười pơkra thim hlung bioga hăng ngă war rông un ]ơđeh asar mă yoa djah djâo eh mơ`a mơng hlô rông pioh pruai kơ đang kơphê, đang tiu. Hong hbo# bruă rông mơnong mơnoă amăng sa kual lon hơđong tui anun, ba glăi kơ sang ano# `u rim thun dôm rơtuh klak prak [ơ\i rim thun. Ơi Lê Năng Mười lăi: Sang ano# bơwih [ong prong bi\a `u le\ rông hlô mơnong, rông un mơnu\ bi\p, ngă đang hmua pla kơphê hrom hăng phun tiu, kơphê le\ pe\ boh blan 11-12, bơ tiu pe\ amăng blan 2, blan 3. Ta dưi hơmâo ano# hrui glăi rim thun [u pơdơi ôh amăng sa ektar lon. Rông hlô mơnong mta sa mă kơmơ\k pruai kơ phun pla, plai [i\a kơ ta blơi kơmơ\k pơ rơngiao. Mta 2 dơng le\ ngă hlung bioga ngă apui htu\k tơnă riă hơbai “.
Lăi kơ hbo# bruă pơđi\ kyar tơlơi bơwih [ong huă sang ano# ơi Mười, ơi Nguyễn Văn Dũng, Khoa wai lăng xă Ia Ktur, tring glông }ư\ Kuin, brơi thâo: Sang ano# ơi Lê Năng Mười hlâo dih bơwih [ong tơnăp bi\a. Samơ\ hong tơlơi tanh thâo dôm mơna] ngă đang hmua tui tơlơi phrâo, greh grunh hrăm tui hbo# bruă tơlơi gan gao mơng dôm plơi pla pơkon, `u ngă tui, `u yơh mơnuih blung a pơdah tơlơi bơwih [ong ngă đang war pla phun boh trôh rông wo\t hlô mơnong hơmâo ba glăi boh than yôm, bi\a `u le\ tiu, anun hơmâo pơgo#p tôm ano# ba rai boh than mă yoa lon hăng hơmâo ano# hrui glăi kơ sang ano#. Truh ră anai tơlơi hơdi\p sang ano# `u đi\ go# amo# [i\a laih hăng [ơ [rư\ hơđong tui.
Bơ sang ano# wa Hồ Văn Bình do# [ơi thôn 4, să Phú Xuân, tring glông Krông Năng le\ pơdrong rai yoa mơng rông rơxa. Thun 2009, `u blơi dua drơi rơxa ană mơng Nghệ An ba rai rông, `u hyu tơ`a arăng mơna] rông kiang thâo mă drah tơki mda, ano# ngă war kơ rơxa hiưm thơ mơng gal. Truh ră anai, mơng gro#p rơxa pơdjoai anun tuh rai ană hơmâo laih 6 drơi, jing pu\ rơxa `u rông truh kơ 8 drơi, amăng anun hơmâo 7 drơi tơnô. Rim thun, sang ano# `u mă tơki mda rơxa 2 wo\t, si\ hơmâo truh kơ 300 klak prak. Ơi Hồ Văn Bình brơi thâo: Rông rơxa [uh hơmâo boh than lu, [i\a đô] hơmâo tơlơi [u klă. Rơxa le\ hlô mơnong [ong tă tan, hơmâo hơgơ\t [ong ano# anun, kâo pơ khe] mă mông rơhoăi hyu yoă thim ro\k ]em `u, kư\ sa hrơi sa drơi [ong năng ai 6-7 ky\ ro\k. Kơnong kơđiang [i\a mơn truh yan mă tơki mda ta ]em thim tơpung. Rông rơxa blung a le\ ta tơkiă tơki mda pioh si\. Laih dơng rim thun ta hơmâo mơng 14-15 kho#i kơmơ\k, ta mă ano# anun pruai kơ đang kơphê hăng phun pla pơkon.
{u djơ\ kơnong rông rơxa đô] ôh, hong 1 ektar lon, sang ano# ơi Bình pla kơphê hong boh [ơr laih anun tiu dơng. ~u do# pla wo\t kơ pơtơi dơng wo\ dum dar đang, pioh pơgang angin rah, kiang hơmâo thim ano# si\ [ong kơ sang ano#. Yoa anun, ano# hrui glăi rim thun mơng sang ano# `u na nao [u kơ[ah ôh, mơng 400-500 klak prak.
Hong 4 ektar pla hrom amăng đang kơphê wo\t phun [ong bôh trôh, ba glăi kơ sang ano# ơi Đòan Đức Hồng (do# pơ thôn Giang Điền, să Ia Pu], tring glông Krông Năng ) ano# hrui glăi [i\a truh 1 klai 500 klak prak sa hrơi. Kơnong hong rơbeh 200 phun sầu riêng pla hrom amăng đang kơphê, yan sầu riêng tôm dih `u hơmâo pe\ 24 tơn boh, si\ hong noa 20 rơbao prak sa ki\, hơmâo mơn 500 klak prak [ơ\i. Ơi Hồng brơi thâo, đang kơphê sang `u pla mơng thun 1996, truh thun 1998, hơmâo kơchăo bruă tuh pơ alin blơi pơjeh mơng ko\ng ti DONA, nhu blơi 200 phun sầu riêng ba glăi pla hrom amăng đang kơphê, ano# ataih le\ 5 glông kơphê le\ pla 1 glông sầu riêng. Tơdơi kơ anun, `u do\ng pla phun kroăi mih hăng phun quýt dơng. Tơdơi kơ 3 thun, đang bôh kroăi mih, bôh quýt dưi hơmâu bôh yơh. Sang `u giăm sang chơ rim hrơi mo# `u pe\ boh kam, boh quýt ba nao s^ pơ chơ. Ră anai, rim hrơi sang ano# `u s^ hơmâu giăm kơ 1 tă boh kroăi boh quýt, hong noa le\ mơng 25 truh 30 rơbao prăk 1 k^. Ơi Hồng lăi: Kâo pla sầu riêng laih anun kâo pla phun quýt phun kroăi mih pioh hơmâo ano# hrui glăi rim thun. Blu\ng hlâo ăt tơnăp mơ\n yua aka [u thâo mơne\ch pla phun sầu riêng, phun kroăi mih, quýt. Laih tơdơi kơ anun hyu tơnha arăng, e\p amăng hră pơ ar,ê\p hơdră arăng pơtô ngă đang hmua. Kâo pla phun juăr pioh hơmâo ano# tơ- ui kơ phun boh troh, sam mơ\ ră anai phun juăr anun kâo drôm h^ pioh pla nao phun tiu [ơi anun.
Hong tơ hnal bruă pla lu phun pla, rông djo\p djoai hlô, mnuih ngă đang hmua dưi mă yua djo\p ano# gal pioh hơmâo ano\ hrui glăi rim thun. Hbo# bruă anai ăt kơdư\ mơ\n ano# [u bư\ng amăng bruă ju\ pla, rông mơnơng mơnuă, gum mnuih [on sang hơmâo gơnam hrui glăi hơđong hăng pơđ^ kơyăr tơlơi bơwih [ong huă kjăp hlâo./.}ih pơblang hăng pôr : R]om H'Ly
Viết bình luận