VOV4.Jarai - Tui hăng phiăn juăt hrim thun mơng blan 9 truh blan 11 le\ mông hmâo lu hơjan mơng bơyan hơjan [ơi kual }ư\ Siăng, samơ\ thun anai, mrô ia hơjan [ơi kual anai [u lăp yap ba ôh. Yua anun, hơdôm ring bruă hnoh ia amăng kual }ư\ Siăng lăi hrom hăng [ơi tơring ]ar Daklak lăi ha jăn ăt aka ko\ng djop ia ]i kiăng mơn pioh kơ bruă ngă đang hmua bơyan phang thun 2015-2016 pơ\ anăp anai.

            Hơdôm hrơi amăng krah bơyan hơjan, [ơi hmua ia [ôn Tría, să {ôn Tría, tơring glông Lak, adai pơ-iă hơha` hăng [u hmâo đơxet dơnam hơpă ôh. Gah yu\ dơnao ia, hnoh ia [ôn Tría, amu` lăng [uh mrô ia thu trun biă. Ayong Y Grốc D’ruối, [ơi [ôn Tría brơi thâo, neh wa [ơi anai yuă hơpuă giong bơyan mơyan, glăk do# tơguan ngă bơyan phrâo dơng. Thun anai ia hơjan [ia\, ia [ơi dơnao kong ia {ôn Tría kơnong kơ to\ng krah đu], anun neh wa bơngot amra kơ[ah tom ia yua amăng bơyan phang pơ\ anăp dơng. Ayong Y Grốc lăi: Hrim thun ia prong hloh, thun anai le\ [ia\. Hu^ tơdah [u hmâo hơjan le\ thun anai ia [u djop kơ mơnuih ngă hmua ôh, dua le\ ia yua hăng amăng anai ngă kơ phê lu hu^ [u djop ia. Yua kơ djop thun ră anai ia bă blai laih mơ\ thun anai ia [u djop truh [ơi bơnư\ blai ôh.

Dơnao ia {uôn Triết pơ\ tơring glông Lak akă hmâo 30% tui hăng mrô pơkă ôh.

            Kơ[ah ia ăt le\ tơlơi glăk truh hăng hmua ia giam anun, găh să {ôn Triết, tơring glông Lak. Ơi Lê Xuân Chung, Khoa Anom bruă mă yua hơdôm ring bruă hnoh ia tơring glông Lak brơi thâo, giam abih bơyan hơjan laih, samơ\ ia [ơi dua bôh dơnao {ôn Tría hăng {ôn Triết kơnong kơ hmâo 30%. Hăng tơlơi [ia\ ia hơjan kah hăng ră anai, ia [ơi dơnao amra pơhlôm mă ha mơkrah kual hmua pơdai {ôn Triết đu]. Rơbêh kơ ha mơkrah do# glăi, dưm dưm hăng 700 ektar, amra [u dưi rah pơtem. Ră anai ia hmâo 6m, 6 me\t dưm dưm hăng 9-10 klak me\t khối ia. Lom anun kual pruih pơđoh ia mơng dơnao anai hrim thun năng ai `u 1.300 ektar hmua pơdai. Tơdah mơng ră anai truh kơ rơnu] blan 11 mơ\ [u hmâo hơjan thơ mrô ia amra kơnong kơ djop brơi mơng 500-600 ektar đu], do# glăi le\ [u djop ia pioh yua ôh. Pơdai [ơi anai mơng 110-120 hrơi le\ kơnong kơ djru brơi 40 hrơi blung a đu].

            Hơjan [iă, ia [ơi dơnao kong pioh thu trun lu biă bơhmu hăng lu thun rơgao hă tơlơi hrom [ơi hơdôm ring bruă hnoh ia pơ\ tơring ]ar Daklak. Kỹ sư Nguyễn Hoàng Thông, pô wai lăng ring bruă hnoh ia Ea Bông 1, Ea Bông 2, să Ea Bông, tơring glông Krông Ana brơi thâo: Tui hăng ia lăng [uh hăng ]ih djă pioh mơng dua bôh dơnao ia Ea Bông 1 hăng Ea Bông 2 le\ ia kơnong kơ hmâo 30% bơhmu hăng hơdôm thun hlâo. Tơdah [u hmâo hơjan dơng thơ, ia amra [u hmâo ôh hăng tơlơi kơ[ah ia amra truh hăng lu kual lon.

Ia [ơi hơdôm bôh dơnao ia pơ\ tơring ]ar Daklak thu trun prong.

            Ơi Lê Gia Dậu, Khoa Sang bruă wai lăng dơnao, hnoh ia tơring ]ar Daklak brơi thâo, anom bruă wai lăng rơbêh kơ 430 bôh dơnao ia [ơi tơring ]ar. Hăng tơlơi [ia\ hơjan kah hăng thun anai, ia [ơi hơdôm bôh dơnao ia lu `u [u lu ôh bơhmu hăng lu thun rơgao, sit `u bơyan phang pơ\ anap amra kơ[ah ia. Ră anai rơnu] bơyan hơjan laih, samơ\ ia [ơi hơdôm bôh dơnao, hnoh ia prong, hmâo hơnong pơko\ng rơbêh kơ 5 klak me\t khối ia leng kơ thu trun lu biă bơhmu hăng thun hlâo, đa hmâo dơnao ia kơnong kơ ko\ng mă hmâo rơbêh kơ 30%. Rơđah biă `u, [ơi hơdôm bôh dơnao ia prong kah hăng dơnao Krông {uk hạ: ia [ia\ hloh kơ thun hlâo 3 met, kơnong kơ hmâo 63% mrô pơkă; dơnao Vụ Bổn [ơi tơring glông Krông Pa], mrô ia akă hmâo truh kơ 30% ôh; dơnao Ea Kao [ơi plơi prong Buôn Ma Thuột kơnong kơ hmâo năng ai `u 55% mrô pơkă mơn. Ơi Lê Gia Dậu lăi: Mrô ia hơjan hơnong `u hrim thun hmâo 1.700 ml mơ\ truh ră anai mrô ia hơjan hơnong `u phrâo hmâo mă 1.000 đa hmâo anih kơnong kơ hmâo 700-800. Anun le\ hmâo kual [ing gơmơi klah ]un mrô ia hơjan phrâo hmâo mă 25% bơhmu hăng djop thun. Amăng mrô 432 bôh dơnao ia mơ\ sang bruă [ing gơmơi wai lăng mă yua le\ ră anai phrâo hmâo 180 bôh dơnao ia le\ rơnoh ia đ^ tui tơđar, do# glăi le\ hơdôm bôh dơnao ia kơnong kơ hmâo 30% rơnoh ia. Biă `u le\ hmâo 11 bôh dơnao ia glăk thu kho#t.

            Bruă ko\ng ia mơng hơdôm bôh dơnao ia [ơi tơring ]ar Daklak mơng ră anai truh mông pơ phun yua pơđoh pruih kơ bruă đang hmua, hloai tui abih bang amăng mrô ia hơjan mơng hơdôm hrơi do# glăi blan 10 hăng amăng blan 11 pơ\ anăp. Rơbêh kơ 600 ring bruă dơnao, hnoh ia ane\t prong [ơi Daklak ăt glăk do# tơguan hơdôm tal hơjan rơnu] bơyan mơn. Khă hnun hai, tui hăng tơlơi pơkă lăng hlâo mơng [irô pơkă lăng hlâo ayuh hyiăng lon adai, mrô ia thun anai [ơi kual }ư\ Siăng amra [ia\ hloh lu biă bơhmu hăng hơnong `u lu thun. Yua anun, ia yua pioh ngă đang hmua ăt kah hăng ia yua amăng bơyan phang mơn, amra kơ[ah lu hloh.

                                                                                                Siu H’ Prăk: Pô ]ih hăng pôr