VOV4.Jarai - Dơng mơng thun 2011, Anom wai lăng bruă Mrô mơnuih - Kơ]ăo bruă [a\ ană [ia\ tơring glông Krông Pach, tơring ]ar Daklak po\k pơhai pơ phô hlâo Khul pơtô [ing hlăk ai hlâo kơ pơdo# rơkơi bơnai [ơi 5 bôh xă, tơring kual, hmâo Hòa Tiến, Hòa An, Ea Knuêc, Ea Kly hăng Phước An kiăng lăi pơthâo bôh thâo bơwih brơi tơlơi suaih pral kơ [ing [a\ ană, tơlơi pơmin mơng [ing hlăk ai, tơdăm dra [ơi tơring glông, anăp nao tơhnal pơđ^ tui ano# klă mrô mơnuih. Lom 3 blan ako# thun sa wot, [ing mơnuih amăng khul gum hrom bơkơtoai, lăi pơthâo nao rai, dưi lăi pơthâo kơ tơlơi bơdjơ\ nao suaih pral kơ mơnuih [a\ ană, kơ]a\o bruă [a\ ană [ia\, tơlơi kiăng khăp bơnai hăng rơkơi, pơgiam rơkơi bơnai pơhlôm, be\ [a\ ană [u djơ\ hăng pô kiăng, hơdôm tơlơi ruă tư\p tui jơlan [a\ ană, HIV/AIDS… Tơdơi giam truh 4 thun ngă tui, hơdôm khul gru\p anai sit nik jing jơlan rô nao rai djru [ing hlăk ai thâo hloh kơ tơlơi suaih pral [a\ ană hlâo kơ pơdo# rơkơi bơnai. Ơi Bùi Phụng, Khoa Anom bruă mrô mơnuih hăng Kơ]a\o bruă [a\ ană [ia\ tơring glông Krông Pach pơsit: Hơdră anai bơdjơ\ nao prong truh tơlơi hơd^p mơda m[s, biă `u [ing hlăk ai, tơdăm dra prăp lui pơdo# rơkơi bơnai; ba truh tơlơi pơmin m[s [uh le\, khom đ^ tui ano# klă mrô mơnuih. Pơ plih tơlơi pơmin gơ`u pơdah hăng bruă mă rơđah đông, bơhmu tu `u kah hăng pel e\p tơlơi suaih pral hlâo kơ pơdo# rơkơi bơnai hăng hơdôm rơkơi bơnai lom pikian le\ nao pơ\ anom ia jrao kiăng pel e\p drah pioh thâo rơđah tơlơi ruă nuă hlâo kơ [a\ ană.

            Amai Bùi Thị Kim Ngân, Khoa git gai Khul hlăk ai să Hòa Tiến, tơring glông Krông Pach, Khoa Khul pơtô hlăk ai hlâo pơdo# rơkơi bơnai thôn 2 lăi le\: “Anai le\ hơdră hmâo bôh tu\ yua kơ [ing hlăk ai, biă `u hăng hlăk ai kual plơi pla. Yua kơ, [u [ia\ ôh [ing hlăk ai tơnap tap, bôh thâo [ia\, laih anun bơngot kơ bruă mă kiăng djru kơ sang ano#, anun [ia\ hmâo mông do# lăng hră pơhing, hơdrôm hră, duah e\p hơdôm tơlơi pơhing bơdjơ\ nao tơlơi suaih pral [a\ ană hăng djă pioh tơlơi găn gao kơ tơlơi hơd^p sang ano# pơ\ anăp anai”. Truh ră anai, Khul jơnum hlăk ai hmâo laih 30 ]ô mơnuih gum hrom hăng hnưr thun mơng 16-30 thun. Bơ\ Khul pơtô hlăk ai hlâo kơ pơdo# rơkơi bơnai [ơi thôn 1, amăng hrim tal jơnum , rơngiao kơ hơdôm mơnuih amăng khul, Gru\p apăn bruă jak iâu [ing am^ ama gơ`u gum hrom, kiăng mơng anun pơsir jơlan gah pơtô juăt mơnuih amăng khul gah hnưr thun hlăk ai amăng sang ano#. Amăng mrô 28 mơnuih hlăk ai, tơdăm dra mơng khul hmâo 10 gro#p rơkơi bơnai pơdo# rơkơi bơnai djơ\ thun pơkă hăng gum hrom pel e\p tơlơi suaih pral hlâo kơ pơdo# rơkơi bơnai. Amai Lương Hoàng Kim Chi, sa ]ô mơnuih mơng Khul pơtô hlăk ai hlâo kơ pơdo# rơkơi bơnai thôn 1, să Hòa Tiến lăi pơthâo: Dưi gum hrom hăng Khul anai kâo [uh hơdôm tơlơi pơhing hlâo dih ta do# kơ[ah le\ Khul gơ`u ăt lăi pơthâo mơn kơ pô lu bôh thâo phrâo kiăng prăp lui pơdo# rơkơi bơnai kah hăng: hơdôm bôh tu\ yua mơng bruă pel e\p tơlơi suaih pral hlâo kơ pơdo# rơkơi bơnai, hnưr thun dưi pơdo# rơkơi bơnai, sa dua jơlan gah be\ [a\ ană, lom pikian thơ pel e\p hrim blan, ră anai hmâo bruă dưi ruah mă kiăng thâo hơdôm tơlơi ruă mơng ană nge lom phrâo tơkeng.

            Tơdơi giam hmâo 5 thun po\k pơhai, Daklak hmâo laih 40 Khul pơtô hlăk ai hlâo kơ pơdo# rơkơi bơnai. Bôh tu\ yua mơng hơdră anai le\ [uh rơđah, khă hnun hai, lom ngă tui [ơi hơdôm plơi pla, ala [ôn tơbiă rai laih lu tơlơi tơnap ngă hơdư\ h^ bruă pơhư prong hơdră anun. Amai Bùi Thị Kim Ngân, Khoa Khul pơtô hlăk ai hlâo kơ pơdo# rơkơi bơnai thôn 1, să Hòa Tiến, tơring glông Krông Pach lăi: Lăi hrom, phrâo ngă pơ phô [ơi dua bôh thôn 1 hăng thôn 2, pơhra\m brơi akă [u lu mơn, bôh thâo ăt do# [ia\ mơn, yua nun yơh kơnong dưi pơsir mă ha mkrah. Hlăk ai [ơi plơi pla le\ bôh thâo [u lu, [u dưm kơnar ôh, khom pơhra\m brơi, anun kah mơng thâo, ăt kah hăng djă pioh tơlơi pơhing pioh hyu lăi pơthâo kơ mơnuih amăng khul hlăk ai, mơnuih hlăk ai.

            Ơi Hoàng Châu, Khoa Anom bruă Mrô mơnuih - Kơ]a\o bruă [ă ană [ia\ tơring glông Krông Năng brơi thâo: Bơnah Anom wai lăng mrô mơnuih le\, ăt hmâo tơlơi pơmin pơhư prong mơn hơdră anai kơ abih bang hơdôm bôh să pơkon. Bruă ako# pơ phun, prăp lui bôh thâo kơ gru\p wai lăng le\, anom amra gơgrong ba dưi mơn, samơ\ [u [ia\ ôh tơlơi tơnap tap. Khă hnun hai, ră anai prak pioh kơ Jơlan hơdră pơkă [u hmâo ôh, laih anun khom hmâo djru prak apah mơng plơi pla mơng tơring glông truh pơ\ să, hrim thun mă yua [ia\ kiăng tuh pơ plai kơ hơdră anai. Dua le\ tơlơi wai lăng, gum hrom hăng hơdôm gơnong bruă, anun kah mơng dưi ngă.

            Lăng [uh hơdôm tơlơi akă dưi ngă [ơi anom bruă, Anom bruă wai lăng Mrô mơnuih - Kơ]a\o bruă [a\ ană [ia\ tơring ]ar Daklak hmâo jơlan hơdră pơhra\m brơi, pơđ^ tui bôh thâo hyu lăi pơthâo kơ hơdôm Gru\p wai lăng [ơi hơdôm Khul pơtô hlăk ai hlâo kơ pơdo# rơkơi bơnai hăng kơ]a\o bruă pơhư prong dơng 24 bôh să amăng thun anai. Yă Phạm Thị Tuyết Nhung, Kơ-iăng Khoa Anom wai lăng Mrô mơnuih - Kơ]a\o bruă [a\ ană [ia\ tơring ]ar Daklak lăi: To# tui le\ ta amra ruah mă hơdôm mơnuih mơ\ hlâo dih ta pơhra\m brơi kơ gơ`u, ta amra pel e\p glăi. Tơdah akă dưi ngă tui hơdôm mông ră ruai kơ ako# bruă, hơdôm mông lăi pơthâo amăng khul mơnuih thơ, hơdôm mơnuih anun amra dưi pơhra\m glăi kiăng ngă tui khom dưi. Hăng ngăn rơnoh thun anai, tơring ]ar djru ba, khă [u lu ăt pơhra\m brơi laih 24 bôh să pơ\ 5 bôh tơring glông. Mrô prak mă yua do# glăi ta amra pơhra\m brơi sa dua bôh să pơ\ hơdôm bôh tơring glông glăk po\k pơhai [ơi tơring ]ar gah hơdră ruah mă hlâo kơ tơkeng hăng ană nge.

            Bruă hơkru\ pơsir tơlơi akă dưi ngă mơng Khul pơtô hlăk ai hlâo kơ pơdo# rơkơi bơnai [ơi tơring ]ar Daklak hăng pơhư prong hơdră anai [ơi lu thôn, [ôn amăng tơring ]ar amra djru prăp lui bôh thâo hmâo yua kơ tơlơi pơkhăp, pơdo# rơkơi bơnai, sang ano#, pơdo\ng tơlơi hơd^p ta#u klă, yâu mơ-ak kơ rơnuk hlăk ai, tơdăm dra.

                                                                                    Siu H’ Prăk: Pô ]ih hăng pôr