VOV4.Jarai - “Bunpimay” tui hăng tơlơi Lao le\ “Tết mơ-ak thun phrâo”, jing tết tui phiăn juăt mơng djo\p djuai ania Lao. Yua đăo pha#t mơng lon ia Lao, anun hlâo dih Bunpimay dưi pơ phun amăng blan tal 5 mơng pha#t lịch. Kiăng djơ\ hăng tơlơi hơd^p mơda rơnuk anai, ră anai tết Lao dưi pơ phun mơng lơ 13 truh lơ 16/4 blan di hrim thun, hăng jing Tơlơi jơnum ngui prong hloh amăng sa thun.

            Amăng tal Bunpimay, hmâo lu tơlơi jơnum ngui pơ phun, lom jơnum ngui leng kơ hmâo hơdôm bôh yôm pha ra gah tơlơi đăo. Blung hlâo le\ Tơlơi ngă yang “Xỳa bạt - Tắc bạt”, anun le\ “Pu\ gơnam tam - ]ơkă mă gơnam tam”, mơnuih [ôn sang pu\ asơi `ar, gơnam tam, [e` ke\o kơ [ing ơi pha#t, kiăng pơdah pran joa pơ pu\ hăng ]ơkă mă tơlơi hơ-ơ\] hmưi. Kiăo tui anun, hơdôm ơi pha#t ngă yang, iâu lăi hăng Bôh pơhiăp pha#t mơng Lao, pơ phun ngă yang tlaih apui kơđen, tlaih rơk^ - tơtlaih dr^ driăng. Mơnuih dêh ]ar Lao pơmin, hơdôm bôh rơk^ hăng apui kơđen bơnga amra đuăi tui glông ia rô, djă ba hơdôm tơlơi [u bưng, kiăng ]ơkă sa thun phrâo klă hiam hloh. Ơi Y Lươm Knul, Kơ-iăng Khoa Jơnum min mơnuih [ôn sang să Krông Na lăi: “Tơlơi jơnum ngui Bunpimay jing sa tơlơi jơnum ngui pha ra hloh hăng mơnuih dêh ]ar Lao. Hmâo lu tơlơi ngă yang kah hăng, ngă yang mơnơi pha#t, tơdơi kơ anun le\ ngă yang kă hre\ mrai [ơi tơkoai tơngan, rơkâo tơlơi pơhă, tơlơi soaih pral, laih anun ngă yang tlaih bơnga đăng. Tết phiăn juăt mơng mơnuih dêh ]ar Lao anai kiăng pô ]ơkă thun phrâo hmâo hơdôm tơlơi phrâo hloh, klă hiam hloh, kơ djo\p mơnuih hmâo hơdôm tơlơi pơhă hloh”.

            Amăng hrơi tết Bunpimay gah mơnuih Lao, toai joă tơkai mu\t sang blung a thun phrâo mơ\ dưi hmâo pô sang kă hre\ mraih [ơi tơkuai tơngan, pơdah mơng tơlơi hơ-ư\] hmưi soaih pral hăng tơlơi mơ-ak. Hơdôm mơnuih dưi kă mraih [ơi tơngan rơgao kơ [ia\ hloh 3 hrơi kah mơng dưi tlaih lui, kiăng ]ơkă mă hơdôm tơlơi pơhă, tơlơi soaih pral hăng yâu mơ-ak amăng ha thun.

            Mơ-ak hăng d^k dăk hloh le\ tơlơi ngă yang “Bun Hốt Nậm” – Jơnum ngui asa\i ia. Lom ngă yang, [ing hlăk ai juăt asa\i ia kơ mơnuih prong kiăng pơdah pran joa pơ pu\, luă gu\, rơkâo hơ-ư\] hmưi tơlơi soaih pral, hơd^p glông rông sui hăng pơdrong sah; gơyu\t gơyâu asa\i ia nao rai tơdroă, kiăng rơkâo tơlơi hơ-ư\] hmưi thun phrâo klă hiam. Ơi Hồ Quyết Chí, mơnuih djuai ania Lao [ơi [ôn Trí A, să Krông Na lăi: “Phiăn asa\i ia mơng [ing Lao anai le\ hmâo mơng đưm đă ră hlâo laih. Asa\i ia pioh djo\p mơnuih dưi hơd^p mơda rơnuk rơnang. Rơkâo tơlơi klă kơ mơnuih do# hơd^p mơda [ơi lon ia Lao, [u kah pha tha moai, bơnai rơkơi ôh leng kơ dưi hmâo lu tơlơi yâu mơ-ak hăng rơnuk rơnang amăng tơlơi hơd^p mơda”.

            Pơđut\ bruă jơnum ngui asa\i ia, hlơi hlơi leng kơ pơsah hơ`ap, samơ\ djo\p mơnuih gum hrom leng kơ mơ-ak biă, gơ`u pơmin le\, jai dưi hmâo lu mơnuih asa\i ia le\, jai ]ơkă mă lu tơlơi pơhă hăng yâu mơ-ak amăng thun phrâo.

            Tal blung a gum hrom jơnum ngui Bunpimay [ơi dêh ]ar Việt Nam, yă Xạ Thả Phon Sư Nông Tạt, sa ]ô toai mơng dêh ]ar Thái Lan, jing mơnuih djuai ania Lao brơi thâo, `u [uh mơ-ak hăng ư-ang biă kơ djuai ania pô, khă do# pơ\ hpă, samơ\ gơ`u ăt dưi djă pioh mơn gru hiam klă tui phiăn juăt mơng plơi pla: “Kâo [u [ơi dêh ]ar Việt Nam, mơnuih dêh ]ar Lao pơ\ anai khă hmâo tơlơi luk nao rai bôh thâo, samơ\ ăt dưi djă pioh mơn gru bôh thâo ăt kah hăng lu phiăn juăt mơng djuai ania pô. Kâo [uh mơ-ak biă yua kơ, khă do# [ơi kual lon phrâo, samơ\ gơ`u ăt djă pioh hăng dưi pơ phun mơn sa tơlơi ngă yang jơnum ngui, dưi djă pioh bôh thâo phiăn juăt mơng djuai ania pô mơng đưm hlâo”.

            Hăng tơlơi gir run mơng go\ng gai tơring glông {ôn Đôn hăng Khul jiăng mah Việt Nam hăng Lao tơring ]ar Daklak, Bunpimay dưi pơ phun na nao amăng 3 thun je# hăng anai, djru djuai ania Lao [ơi anai hmâo tal dưi hơd^p amăng bôh thâo phiăn juăt mơng djuai ania pô. Rơngiao kơ pơ phun jơnum ngui Bunpimay amăng blan 4 hrim thun, Khul jiăng mah Việt Nam – Lao tơring ]ar Daklak do# po\k hơdôm anih pơtô pe\ gông tông bro# đưm, pơtô brơi tơlơi adoh soang đưm dêh ]ar Lao kơ neh wa. Yua anun, bôh thâo dêh ]ar Lao [ơi Daklak, glăk ]i rơngiă tui tơdơi kơ ha rơtuh thun neh wa do# [ơi kual lon phrâo, ră anai [ơ [rư\ po\t glăi; ngă pơhro#p đ^ lu bôh thâo amăng tơlơi hơd^p mơda mơng djo\p djuai ania amăng tơring ]ar, hrom hăng anun djru mu\t hrom pran joa kơplah wah Việt Nam – Lao jai ke\ ph^, kơja\p hloh.

                                                              Siu H’ Prăk: Pô ]ih hăng Pôr