VOV4.Jarai - Hrom hăng đơ đam dêh ]ar, hrơi anai lơ 5/9, rơbêh kơ 160 rơbâo ]ô ]ơđai [ơi tơring ]ar Daknông ăt hur har yak mu\t thun hrăm phrâo mơn. Amăng anun, mrô ]ơđai djuai ania [ia\ mơng tơring ]ar hmâo 1/3. Hrom hăng hơdôm hơdră bruă djru hrom mơng kơnuk kơna, tơring ]ar Daknông do# hmâo hơdră bruă ha jăn djru prăk hrăm hră kơ ]ơđai sang hră, [ing hrăm gưl dlông mơnuih djuai ania [ia\. Gơnang kơ anun mơ\ mrô ]ơđai sang hră [ơi tơring ]ar [u pơdơi đ^ tui hrim thun, [u do# tơlơi ]ơđai lui sang hră. Mrô ]ơđai sang hră djuai ania [ia\ đ^ đại học, cao đẳng hăng hơdôm sang hră pơtô bruă jai hrơi jai lu, pơhroa nao dong mơnuih mă bruă kơhnâo kơ tơring ]ar.

            Dưm dăp sum ao hrom hăng [ơ [ia\ hơdrôm hră hră ]ih kiăng prăp lui mu\t hrăm đại học [ơi [ôn prong Hồ Chí Minh, adơi K’ Cường, pơ\ [ôn N’Jiêng, să Dak Nia, plơi prong Gia Nghĩa, tơring ]ar Daknông brơi thâo, hơdôm thun hrăm gưl yu\, `u hrăm amăng Sang hră pơtô ]ơđai djuai ania [ia\ hmâo kơnuk kơna rông, sang ano# [u hmâo no#p pơ]ruh prak hơge\t ôh. Ră anai nao hrăm pơ\ [ôn prong Hồ Chí Minh, `u ăt hơđong pran jua mơn yua kơ hmâo laih hơdră bruă djru gum mơng tơring ]ar Daknông pioh kơ ]ơđai sang hră, [ing hrăm gưl dlông mơnuih djuai ania [ia\. K’ Cường ruăi glăi: “Kâo hrăm [ơi sang hră pơtô ]ơđai djuai ania [ia\ hmâo kơnuk kơna rông mơng tơring ]ar, [u rơngiă prak hơge\t ôh, truh thun hrăm anih 10 do# hmâo ]ơkă mă prak djru hrăm hră 500 rơbâo dong. Kâo amra gir run hrăm hră triang kiăng tơdơi anai hmâo tơlơi hơd^p mơda klă hloh hăng djơ\ hăng pran jua ]ang rơmang mơng am^ ama.”

Pok pơhai thun hrăm phrâo [ơi Sang hră pơtô ]ơđai djuai ania [ia\ Kơnuk kơna rông N’Trang Lơng.

            Am^ K’ Cường, Am^ Vung brơi thâo, sang ano# [un rin, samơ\ gơnang kơ tơlơi gum djru mơng kơnuk kơna mơ\, [ing ană bă mơng `u leng kơ dưi hrăm hră soh: “Ană phun kâo mơng anih 5 truh anh 9 hrăm pơ\ Quảng Khê, tơdơi kơ anun nao pơ\ tơring ]ar hrăm bruă pơkra măi mok apui lơtr^k, hrăm rah bôh hră hăng hrăm rah bruă, dưi hmâo kơnuk kơna lăng ba, [u rơngiă prak [ong huă, prak hrăm ôh. Bơ\ Cường le\ mơng anih 1 truh anih 9 hrăm pơ\ anai, truh anih 10 hrăm [ơi sang hră kơnuk kơna rông tơring ]ar, djop mơta prak [ong huă nao rai leng kơ sang hră bơwih brơi. Kâo hơdor tơngia biă kơ tơlơi lăng ba mơng kơnuk kơna hăng [ing nai pơtô ngă gal, djru brơi ană kâo hrăm hră. {ing ană kâo nao sang hră le\ sang ano# kơ[ah mơnuih mă bruă anun [u hmâo prak kak ôh tơnap tap biă. Samơ\ kâo ăt gir run mơn hơkru\ pơsir `u pioh ană bă hơđong pran jua hrăm hră brơi klă kiăng pơgi kơdih anai klă hiam hloh.”

            {u djơ\ kơnong kơ sang ano# Am^ Vung ôh mơ\, abih bang [ing ]ơđai djuai ania [ia\ [ơi să Dak Nia lăi ha jăn hăng tơring ]ar Daknông lăi hrom, leng kơ dưi gum djru amăng bruă hrăm hră. K’Tông, hrăm giong đại học Tây Nguyên, ră anai glăk pơkôl mă bruă [ơi Jơnum min m[s să Dak Nia, plơi prong Gia Nghĩa, brơi thâo, hrom hăng hơdôm bôh sang hră anih hrăm dưi po\k giăm plơi pla, hơdôm thun je# hăng anai, hơdôm hơdră bruă djru gum pioh kơ ]ơđai sang hră djuai ania [ia\ hơđong pran jua nao sang hră, hrăm hră. Kah hăng K’ Tông, lom do# hrăm dưi hmâo kơnuk kơna pha brơi hơdrôm hră, hră ]ih hăng hmâo prak djru hrim blan. Lom hrăm đại học [ơi Sang hră đại học Tây Nguyên, `u dưi hmâo mă prak djru mơng tơring ]ar dong, đa le\ hmâo wot prak đ^ rơdêh nao rai Daknông – Daklak dong. K’ Tông lăi: “Kâo hrăm đại học, kơnuk kơna djru lu hơdră bruă pơsur, lom sa blan pha brơi kâo 140 rơbâo prak, hăng kâo glăi  Gru\p apăn bruă djuai ania tơring ]ar mă hmâo dong prak djru tui tlôn pioh djru prak hrăm. Bơhmu tu `u prak hrăm lom sa tal hrăm 4 klak prak thơ, kâo mă prak sang ano# no#p, truh rơnu] tal hrăm [u dah rơnu] thun glăi pơ\ plơi pla pô mă glăi anun pioh kơ bruă hrăm hră. Sang ano# kâo ăt ]an mơn sang prak gah hơdră bruă pioh kơ ]ơđai sang hră, 1 thun 8 klak prak, kâo ]an 3 thun. Ră anai hrăm giong kâo glăk mă bruă [ơi sang să.”

         Tui hăng yă Hà Thị Hạnh, Khoa Gru\p apăn bruă djuai ania tơring ]ar Daknông, thun 2005 tơdơi kơ pơdo\ng tơring ]ar phrâo, kiăng pơtrut kơtang bruă pơtô pơhra\m amăng kual djuai ania [ia\ do#, Daknông ngă tui ha jăn hơdră bruă djru prak kơ ]ơđai sang hră, [ing hrăm gưl dlông gah djuai ania [ia\ [ơi tơring ]ar. Kiăo tui anun, ană bă tui hrăm mơng anih 6 truh cao đẳng, đại học dưi djru lom sa blan mơng 70.000 prak truh 300.000 prak tui hluai gưl hrăm hăng djru dong prak đ^ rơdêh tơdah nao hrăm pơ\ tơring ]ar pơkon. Truh thun 2011, hơdră bruă anai pơđ^ tui rơnoh djru lu hloh ha mơkrah hăng pơhư prong mơnuih dưi ]ơkă mă `u hăng ]ơđai sang hră abih bang djuai ania [ia\. Hơdră bruă anai pơjing laih pran pơtrut bruă hrăm hră amăng kual mơnuih djuai ania [ia\ do# pơ\ Daknông. Tơlơi brơi [uh rơđah le\ mrô ]ơđai sang hră djuai ania [ia\ hrim thun đ^ lu, mrô ]ơđai lui sang hră jai hro\ trun, hăng [u hmâo tơlơi ]ơđai djuai ania [ia\ khom lui sang hră yua kơ sang ano# tơnap tap ôh. Ană bă neh wa ăt hrưn đ^ dlông hloh mơn. Thun 2005, đơ đam tơring ]ar Daknông kơnong kơ hmâo 25 ]ô ]ơđai hrăm cao đẳng, đại học le\; truh ră anai, kơnong kơ mrô ]ơđai gưl dlông tui hrăm [ơi hơdôm bôh Sang hră cao đẳng đại học hmâo mă hră bơni hrăm thâo, rơgơi dưi hmâo tơring ]ar bơni pah pri hrim thun le\ rơbêh kơ 800 ]ô ]ơđai. Yă Hà Thị Hạnh, brơi thâo: “Dưi hmâo tơlơi gum djru tui anun [ing gơmơi hơđong pran jua hrăm hră, hăng pơtrut bruă hrăm hră amăng tơring ]ar [ơ [rư\ đ^ tui. Hăng tơlơi djru gum kơ ]ơđai sang hră [ing hrăm gưl dlông anai djru laih jơlan gah pơtô pơhra\m mơnuih mă bruă pioh kơ kual neh wa djuai ania [ia\, hăng bruă pơhra\m brơi bruă kơ mơnuih djuai ania [ia\ mơng tơring ]ar ăt hmâo ano# pơplih phrâo mơn.”

Sa mông hrăm [ơi sang hră gưl sa Vừ A Dính, să Dak Som, Tơring glông Dak Glong.

            Ơi Y Thái, Kơ-iăng Khoa Gru\p apăn bruă djuai ania – Jơnum min pơ ala m[s tơring ]ar Daknông, pơsit, hơdôm jơlan hơdră, hơdră bruă gleng nao mơng kơnuk kơna ngă brơi laih bruă hrăm hră [ơi tơring ]ar Daknông, pơđ^ tui [ơ [rư\ bôh tơhnal pơtô pơhra\m amăng kual djuai ania [ia\ do#. Yua anun mơ\ amăng tal jơnum rơnu] blan 8 rơgao, Jơnum min pơ ala m[s tơring ]ar Daknông pel e\p dong Tơlơi pơtrun pơsit mă yua hơdră bruă pioh kơ ]ơđai sang hră djuai ania [ia\ mơng thun 2016-2020. Khă hnun hai, kiăng djơ\ hăng tơlơi kiăng đ^ kyar mơng mơnuih mơnam, pơ ala kơ djru brơi abih bang ]ơđai sang hră djuai ania [ia\ le\, hơdră bruă phrâo amra gleng nao hơdôm ]ơđai tơnap tap. Ơi Y Thái , brơi thâo: “To# tui hăng ngă tui hơdră bruă anai, Jơnum min pơ ala m[s tơring ]ar mă yua sa hơdră bruă phrâo nao dơlăm hloh, phun hloh, biă `u gleng nao truh [ing ]ơđai ană bă neh wa djuai ania [ia\ gah sang ano# [un rin hăng [un rin [ơ [ia\, hluai tui anun kiăng pơđ^ rơnoh gum djru kơ ]ơđai klă hloh. Hăng ]ang rơmang hơdră bruă phrâo amra bơdjơ\ nao klă truh mơnuih dưi ]ơkă mă `u hăng glăk kiăng tơlơi gum djru amăng bruă hrăm hră, biă `u [ing ]ơđai gah sang ano# [un rin, [un rin [ơ [ia\.”

            Hăng 40 djuai ania do# hơd^p mơda hrom, 1/3 mrô mơnuih djuai ania [ia\, bruă gleng nao tuh pơ plai kơ bruă pơtô pơhra\m kual djuai ania [ia\ le\ jơlan nao djơ\ djru tơring ]ar Daknông đ^ kyar bơwih [ong huă mơnuih mơnam kơja\p. Tơlơi tuh pơ plai djơ\ rơnoh mơng Kơnuk kơna, hrom hăng hơdôm tơlơi gir run mơng mơnuih apăn bruă [ing nai pơtô, tơlơi gir run hrưn đ^ mơng ană bă djop djuai ania [ia\ amra djru Daknông pơđ^ tui mrô mơnuih thâo hră, hơđong tơlơi rơnuk rơnoa bruă kơđi ]ar, đ^ kyar bơwih [ong huă, amăng [rư\ pơđ^ tui tơlơi hơd^p mơda mơng m[s.

                                                                        Siu H’ Prăk: Pô ]ih hăng pôr