VOV4.Jarai - Nao hro\m ha\ng  mơnuih mă bruă ama\ng să Nâm N’Jang, tơring glông Dak Song, tơring ]ar Daknông, [ing gơmơi nao ]ua\ đang tiu mtah hiam mơng sang ano\ kơ met Võ Văn Khuân, do\ [ơi plơi thôn 3. Đưm le\ `u ngă nai pơtô ]ơđai hrăm hră, mơng thu\n 1980, yua kơ sang ano\ tơnap tap, prăk blan hlăk anu\n [u djo\p brơi kơ sang ano\ `u ôh, tui anu\n yơh `u pơs^t  pơdơi pơtô hrăm hră, glăi djru sang ano\, pơđ^ kyar bơwih [o\ng huă. Truh kơ thu\n 1990 `u do\ bơnai, hơmâo am^ ama pha brơi 20 [e\ tơmeh kyâo ngă gong pla tiu, pơ [ut hro\m ha\ng prăk pô. Tal blung met ha\ng bơnai pla dong rơtă, ktor, kiăng hơmâo prăk hd^p mda. Truh thu\n 1995, met mă hră yua lo\n nao ]an prăk sang mak ksai, ]an prăk blơi tơmeh kyâo nga\ gong pla tiu, laih anu\n pok pơhư lo\n pla tiu do\ng. Ha\ng pran jua gir run ngă pơdrong, laih anu\n hrăm tui boh thâo ia rơgơi, kơnong tơdơi 4 thu\n đu] triăng ma\ bruă, đang tiu ră anai hmâo pe\ boh laih, lơm sa phu\n hmâo mơng 4 – 6 k^ tiu, mơng anu\n yơh met blơi thim lo\n, pioh pla tiu, bưng h^ `u noa s^ tiu đ^ tui na nao mơng 50, 70 rơbâo prak sa k^,  laih anu\n đ^ truh 100 rơbâo prăk lơm 1 k^.

            Truh mông anai, met hơmâo truh 30 ha đang tiu, ama\ng anu\n 20 ha hlăk pe\ boh laih, 10 ha phrâo pla mơng dua tlâo thu\n. Thu\n 2013 met pe\ hơmâo rơbeh 80 tơn tiu krô, truh thu\n 2014 rơbeh 100 tơn tiu. Djơh ha\ng noa s^ ră anai, tơdơi kơ pơhlưh h^ prăk tuh pơ alin, met Khuân hmâo yu\ ngo\ 10 klai prak/ sa thu\n. Met Võ Văn Khuân, să Nâm N’Jang, tơring glông Dak Song, tơring ]ar Daknông lăi tui anai: “ Tiu jai hrơi noa đ^ tui, rơgao mơng anu\n pơkrem pioh lu thu\n, prăk tuh pơ alin pla tiu truh ră anai hmâo lu bia\ yơh phu\n tiu, ta blơi thim lo\n, ta pla thim tiu, hrim thu\n ta pla thim tui [ơ [rư\. Thu\n anai sang ano\ hmâo pe\ rơbeh 100 tơn tiu, noa tiu rơgêh, sang ano\ hơk mơak bia\ ma\”

            Ơi Lê Trọng Quyết [ơi plơi thôn 4, să Nâm N’Jang brơi thâo: “ Sang ano\ kâo hmâo 2 ha tiu pe\ boh laih. Thu\n anai đang tiu sang ano\ kâo pơboh lu hloh kơ thu\n hlâo dih, hmâo truh 6 tơn/ha. Noa tiu hđong, hro\m ha\ng ta wai lăng, laih anu\n pe\ tiu sa ha truh 200 klăk prăk, do\ glăi ta hơmâo kmlai le\ 500 klăk prak. Phu\n tiu le\ phun pla ba ako\ kơ sang ano\, tui anu\n yơh prak hmâo kmlai anai, kâo pioh pơkrem sa ]răn, pioh tuh pơ alin thu\n tơdơi, blơi thim măy mok, pioh ma\ bruă plai [ia\ tơlơi gleh glar”

            Tui ha\ng hdôm sang ano\ pla tiu sui thu\n, djơh ha\ng noa s^ rơgêh kah ha\ng ră anai, bruă mơnuih pla tiu, hrim sang ano\ pla tiu hasa tơlơi amu` thâo hluh đu]. Ơi Đặng Văn Cần, să Nâm N’Jang, tơring glông Dak Song, tơring ]ar Daknông brơi thâo tui anai: “ Djơ\ hdôm thu\n giăm ha\ng anai, noa s^ tiu rơgêh bia\ ma\, mơnuih [ôn sang hơk kơdơk bia\ ma\, mă brua\ ngă tiu, ]ang rơmang thu\n 2015, noa tiu hđong, neh met wa hơk mơak bia\ ma\, laih anu\n ăt ngă tiu dong mơn”

            Djơh ha\ng hdôm mơnuih phrâo rai tal blung [ơi să Nâm N’Jang, hrim pô mơnuih đu] hling hlang, yua dah [ơi dua bơnah jơlan nao rai [ơi să  anet hmư\ hing, plơi pla hơmâo hdôm rơtuh boh sang xi-măng hiam kơja\p, noa `u truh hdôm klai prak.

            Tui ha\ng khoa g^t gai să Nâm N’Jang, tơring glông Dak Song, tơring ]ar Daknông lăi, noa tiu rơgeh, hlăk anai đang tiu lu tui, tơlơi hd^p mda mơnuih [ôn sang hdôm thu\n giăm ha\ng anai ăt pơblih phrâo lu tui mơn. Ră anai tar [ar ama\ng să anai hmâo giăm 200 ha đang tiu, yăp lăng 1 ha hmâo 3 tơm mơkrah, laih anu\n yăp lăng sa thu\n să Nâm N’Jang hmâo thim 300 ha đang tiu phrâo pla đ^. Ơi Phạm Quang Nam, kơ ia\ng khoa g^t gai să Nâm N’Jang, tơring glông Dak Song, tơring ]ar Daknông  brơi thâo: “Ama\ng hdôm thu\n giăm ha\ng anai, hmâo lu sang ano\ neh met wa ama\ng să anai đ^ tui gơnang mơng pla, ara\ng blơi rơdêh kroa, pơkra sang dlông lu tal, prăk pơhrui glăi yua mơng tiu mơn. Tar [ar să ră anai gah yu\ ngo\ 2000 ha đang tiu. Jơlan hdră hro\m mơng să  pơsur neh met wa ana\m pok prong tah đang tiu, kho\m wai lăng, pla `u hiam, hơmâo mơboh jor, mơboh lu, yua dah phu\n tiu kman amu` pơ]ra\m bia\ ma\, tơlơi wai lăng `u tơnap tap mơn. Yua kơ anu\n yơh, rơkâo neh met wa laih anu\n [irô tơlơi dưi nga\ hro\m kơja\p ha\ng go\ng gai plơi pla, ama\ng bruă ngă tui boh thâo ia rơgơi pla tiu, kiăng kman plai [ia\ pơ]ra\m phun tiu, kiăng neh met wa ba glăi lu prak kak ama\ng sang ano\”

            {uh rơđah tơlơi yôm mơng phu\n tiu ba glăi brơi mơnuih [ôn sang [ơi anai pro\ng bia\ ma\, tui anu\n yơh khoa g^t gai tơring glong Dak Song, tơring ]ar Daknông, hơmâo g^t gai tru\n tơring glông ako\ pơjing na nao anih pơhra\m, pơtô brơi mơnuih [ôn sang pla ha\ng wai lăng phu\n tiu. Rơngiao kơ anu\n tơring glông, hmâo ako\ pơjing ngă hra\ pơar ako\ pơjing ana\n boh tiu tơring glông, ha\ng tơlơi gơ`a\m le\ kiăng boh tiu noa s^ `u yôm. Ră anai tơring glông Dak Song hơmâo giăm 5.700 ha đang tiu, mơboh truh kơ  rơbêh 7.420 tơn tiu, min hlâo mrô anai amra lu hloh ama\ng thu\n 2015. Ơi Lê Hoàng Vinh, khoa g^t gai [irô wai lăng bơwih [o\ng huă, laih anu\n pơđ^ kyar plơi pla gah tơring glong Dak Song, tơring ]ar Daknông lăi tui anai: “ Hơmâo tơlơi gleng nao mơng tơring ]ar, mơng [irô djru tuh pơ alin, [irô boh thâo măy mok, laih anu\n tơlơi gleng nao mơng khul khoa g^t gai ping gah tơring ]ar, ăt kah ha\ng [irô hmâo ako\ pơjing tơlơi jơnum khul mơnuih pla tiu kơ tơring glông Dak Song. Truh ră anai hmâo 130 ]ô mnuih mu\t hro\m, hlăk ma\ bruă ama\ng thu\n blan pơ\ ana\p anai. {ing gơmơi gir run pơtru\n rai kơ]a\u bruă, kiăng ngă tui brơi nao khul gru\p mut hro\m kiăng pơđ^ kyar, laih anu\n pơmut thim mơnuih phrâo, kiăng pơđ^ h^ khul grup prong ktang, ako\ pơdơng ana\n tiu Dak Song”

            Kah ha\ng met Khuân, ơi Quyết, [udah hdôm mơnuih pla tiu [ơi đơđam să Nâm N’Jang, tơring glông Dak Song, hre\ tiu [u amu` ame\ ôh jing djuai pla pơđ^ kyar tơlơi bơwih [o\ng huă  do\ dưi lăng gơnam yôm mơng mơnuih [ôn sang [un rin hin tơnăp tăp, jing h^ mơnuih pơdrong asah djơ\ tơpă ./.

                                                              Rơluch Xuân: Pô ]ih ha\ng Pôr