VOV4.Jarai - Hrom hăng hơdôm tơring ]ar amăng kual }ư\ Siăng, klin duam pơđung drah ăt glăk ngă kơtang mơn [ơi tơring ]ar Daknông. Abih bang hơdôm bôh să, tơring kual amăng tơring ]ar hmâo laih anih klin ngă, hăng 1.500 ]ô mơnuih ruă, đ^ 1.300 ]ô mơnuih bơhmu hăng thun hlâo. {ơi anăp tơlơi anun, Jơnum min m[s tơring ]ar Daknông jơnum je] pioh ]râo ba hơdôm plơi pla hăng gơnong bruă ia jrao po\k pơhai bruă pơgăn klin.

            Duam pơđung drah đ^ lu – sang ia jrao rơgao hơnong mrô mơnuih

            Hơdôm hrơi anai, Anom pơjrao je] hơkru\ drơi jăn, Sang ia jrao prong tơring glông Dak R’lâp, tơring ]ar Daknông na nao amăng tơlơi rơgao hơnong mrô mơnuih, yua kơ mơnuih duam pơđung drah ba nao lu. Hmâo lu mơnuih khom đih hrom sa bôh sưng [u dah `e\t nao sưng đih dong. Amai Phạm Thị Huyền, [ơi thôn 6, să Quảng Tín, tơring glông Dak R’lâp glăk bơwih brơi kơ 2 ]ô ană đah kơmơi [ơi sang ia jrao brơi thâo, yua kơ [u đing nao, pơmin [ing ană `u ruă bơbrah kông đok lăi, nao blơi ia jrao mơ`um hmâo 4 hrơi ăt [u hlưh pơ-iă mơn, anun kah mơng ba nao pơ\ sang ia jrao: “Yua kơ `u nao ngui pơ\ Bình Phước, yă gah ama `u le\ dơnong kơ pơmin tơ]ô `u ruă bơbrah kông đok anun [u ba nao pơ\ sang ia jrao pel e\p lăng. Truh pơ-iă drơi hmâo 5 hrơi kah kâo mơng ba nao pơ\ sang ia jrao le\, ơi ia jrao pel e\p hăng lăi ană kâo duam pơđung drah. Yap truh hrơi anai le\ hrơi tal 2 laih đih sang ia jrao, `u plai [ia\ laih, suaih glăi hăng [ong huă glăi laih laih anun đih pit [u hmâo do# kơtuă dong tah."

Sang ia jrao Dak R’lấp rơgao hơnong mơnuih duam pơđung drah nao pơjrao.

            Ơi ia jrao Đào Kim Nghiệp, Kơ-ăng Khoa sang ia jrao prong tơring glông Dak R’lấp brơi thâo, [ơi tơring glông, klin duan pơđung drah glăk gluh đ^ kơtang biă. Lom sa hrơi, sang ia jrao tu\ jum mơng 40 truh 70 ]ô mơnuih duam pơđung drah, lom anun sang ia jrao kơnong kơ 90 bôh sưng đu]. Mrô yap mơng ako# thun truh ră anai, sang ia jrao pơjrao brơi laih rơbêh kơ 500 ]ô mơnuih duam pơđung drah. Ơi ia jrao Đào Kim Nghiệp lăi: “Truh mông anai duam pơđung drah lu biă, [ing gơmơi kơtưn mă yua sưng kơ mơnuih ruă hăng gir run, iâu pơhrui abih bang [ing ơi nai ia jrao pioh pơhra\m na nao kơ hơdôm adơi ayong pioh hmao tlôn kơdo\ng glăi hăng duam pơđung drah. Hăng mrô mơnuih ruă đ^ lu bơhmu hăng hơdôm thun le\ kiăng hơkru\ tơlơi anai hăng tơlơi gir run [ing gơmơi blơi dong sưng đih kơ mơnuih ruă, [ing gơmơi mă yua hlao anih anom pioh jơnum kiăng pơjrao kơ mơnuih ruă duam pơđuh drah.”

Plơi prong Gia Nghĩa pruih ia jrao pơdjai ke]

            Tui hăng Anom bruă ia jrao pơhlôm hlâo tơring ]ar Daknông, mơng ako# thun truh ră anai hmâo ]ih pioh laih năng ai `u 1 rơbâo 500 ]ô mơnuih duam pơđung drah nao pơjrao [ơi hơdôm sang ia jrao, đ^ rơbêh kơ 1.300 ]ô mơnuih bơhmu hăng thun hlâo; lu hloh amăng lu thun je# hăng anai. Mơnuih duam pơđung drah lu `u [ơi hơdôm kual plơi prong, hmâo lu mơnuih do# kah hăng plơi prong Gia Nghĩa, hơdôm tơring glong Dak R’lấp, Dak Mil. Tlâo anih anom anai pơ phun laih lu tal pruih jrao pơdjai ke] [ơi hơdôm anih hmâo lu mơnuih duam pơđung drah. Blung a hmâo ngă hơdư\ h^ rơđah laih mrô mơnuih ruă phrâo hmâo, samơ\ `u ăt amra gluh glăi lu mơn, yua kơ ayuh hyiăng adai hơjan pơ-iă [u hơđong, ngă gal kơ ke] ]eh bôh kơtang. Tui hăng ơi Sang Quốc Hà, Kơ-iăng Khoa Anom ia jrao pơhlôm hlâo Daknông, kiăng pơgăn hăng prai lui duam pơđung drah ba glăi bôh tơhnal, tơlơi pơmin pơgang tơlơi ruă mơng m[s jing yôm phăn biă: “{ơi kual }ư\ Siăng ăt kah hăng Daknông glăk amăng bơyan hơjan, pơ-iă hơjan [u hơđong hăng anai ăt le\ tơlơi gal pioh ke] lar tưp hyu duam pơđung drah. Mơnuih [ôn sang le\ hmâo phiăn juăt ko\ng djă pioh ia, hrom hăng anun le\ tơlơi pơmin mơng m[s kơ agaih anih anom do# akă dưi ngă tui klă ôh. Khom hmâo tơlơi gum hrom hăng tơlơi thâo mơng m[s hrom hăng gơnong bruă ia jrao anun kah mơng ]ang rơmang klin ruă dưi pơgăn. Ră anai gơnong bruă ia jrao ăt glăk gir run gum hrom mơn hăng gong gai plơi pla ngă tui kho\p kiăng bruă agaih rơnăk anih anom do# ăt kah hăng bruă pruih ia jrao mơ\ tơring ]ar glăk po\k pơhai.”

Daknông hyu lăi pơthâo bruă pơgang duam pơđung drah

            Truh ră anai, abih bang hơdôm bôh să, tơring kual mơng tơring ]ar Daknông hmâo laih anih klin ngă duam pơđung drah. {ơi anăp tơlơi anun, Jơnum min m[s tơring ]ar Daknông hmâo iâu jơnum je] laih pioh git gai hơdôm plơi pla hăng gơnong bruă ia jrao po\k pơhai bruă pơgăn klin, Tui tơlơi pơsit mơng gơnong bruă ia jrao, hrom hăng ayuh hyiăng [u hơđong ngă gal kơ ke] ]eh bôh lu le\, bôh than ba truh klin duam pơđung drah gluh đ^ kơtang amăng hơdôm hrơi rơgao le\ yua kơ tơlơi pơmin m[s [u đing nao, gong gai akă ngă tui kho\p, hơdôm khul gru\p akă gum hrom. Yă Tôn Nữ Ngọc Hạnh, Kơ-iăng Khoa Jơnum min m[s tơring ]ar Daknông brơi thâo, hrom hăng pran jua git gai kho\p, plơi pla amra pơhlôm mrô prak mă yua pioh kơ bruă pơgang, pơgăn klin duam pơđung drah: “Kiăng gleng nao kơ bruă bơwih brơi tơlơi suaih pral m[s, tơlơi pơmin mơng Jơnum min m[s amra gir run abih pran jua pioh iâu pơhrui ngăn rơnoh, [ing gơmơi amra gleng nao ]râo ba  hơdôm gưl, gơnong bruă pioh mă yua djop ngăn rơnoh hmâo kiăng pơhlôm prak mă yua, tơlơi kiăng phun, kah hăng ia jrao, gơnam mă yua hăng tơlơi gal hloh kơ gơnong bruă ia jrao mă bruă. Tơlơi lăng ba djơ\ mơng gong gai [ơi anai, hơdôm khul apăn bruă kơđi ]ar mơnuih mơnam khom ngă hăng bruă pô apăn, bruă mă hăng bruă gơgrong mơng hơdôm anom bruă hrom hăng gơnong bruă ia jrao amăng bruă pơgang pơgăn duam pơđung drah klă hloh.”

                                                          Siu H’ Prăk: Pô ]ih hăng pôr