Kah ha\ng tơđar mơn, ama\ng rơnu] bơyan hơjan, ayo\ng Nguyễn Văn Bẩy [ơi plơi Phù Tiên, să Ia Ba\, tring glông Ia Grai, juăt nao blơi kơmơk lu hloh ama\ng să brơi 2 ektar ca phê, laih anu\n rơbeh 200 phu\n tiu pô `u. Anih s^ mdrô lăi pơthâo brơi ayo\ng Bẩy kơmơk Urê-Silic mơng Công ty trách nhiệm hữu hạn Thiên Ngưu, gla\i yua lăng. Ayong ba glăi pruai jum dar phu\n ca phê, samơ\ truh ră anai 3 blan laih, rơgao lu wơt tuh ia, laih anu\n ]oh lo\n ju\m dar phu\n, samơ\ kơmơk kah ha\ng asar pơtâo [u thâo hl^ ôh. Ple\ kơmơk anai ama\ng ia, [u hl^ ha krah đô], ha mkrah do\ glăi pơkol kơja\p kah ha\ng lo\n [l^t. Ayo\ng Nguyễn Văn Bẩy lăi tui anai:“ Tơdah ta pruai nao [ơi phu\n ca phê, kâo [u thâo [uh ôh asar kơmơk anai. Samơ\ yua hrơi anu\n adai pơiă, kâo pơluk hro\m kơmơk ha\ng ia, pioh pruih brơi phu\n cà phê. Gio\ng trăm [ơi ia sui  mơng 10 mơnit truh 15 mơnit, `u pơkol glăi kah ha\ng lo\n [l^t. Kư\ 2,5 k^ kơmơk, hơmâo 1 k^ lo\n [l^t”.

Yua kơ hmư\ tui sang s^ mdrô la\i pơthâo kơmơk phrâo, ơi Lê Đức Thiện [ơi plơi Phù Tiên, să Ia Ba\, hơmâo [uh kơmơk anai ngă ]a, abih ba\ng 2 ektar đang cà phê `u, phu\n `u [u hiam, pơboh [ia\. Rim thu\n sang ano\ hơmâo pe\ truh 8 tấn ca phê asar, bơ ră anai do\ glăi 2 tấn cà phê asar đô]. Phrâo anai, sang ano\ ơi nao blơi hdôm pluh klăk prăk blơi kơmơk eh rơmô bru\, kơmơk vi sinh, laih anu\n lu kơmơk pơ\ ko\n dơng, pioh ba glăi pơjrao brơi cà phê răm tui [u hiam. Ơi Thiện lăi tui anai: “ Akha ]a\t `u te# tul, djai tui, ju\ hơtăm, hla mriah, ruh abih do\ glăi than ngan. Bia\ ma\ `u phun cà phê [u tum ia kơmơk. Kiăng pơkra glăi tơlơi răm anai, kho\m yua kơmơk eh hlô mơnong bru\, kơmơk vô cơ le\ yua kơmơk hiam Bình Điền, [u dah kơmơk urê, kali. Bia\ ma\ `u tơdah tuh kơmơk hiam le\ hơmâo truh 4 tấn cà phê asar/ha, samơ\ yua djơ\ kơmơk ngă ]a anai, kơno\ng hơmâo 1 tấn đô]/ha”.

{ơi anih to\ng krah să ia Ba\, rim thu\n, sang s^ mdrô Luyn Linh s^ hdôm tấn kơmơk vô cơ, djo\p mta brơi neh met wa ngă hơmua đơđam să. Khă anu\n, hlăk kơmơk Urê – Silic ba s^ [ơi anih anai, kơno\ng hơmâo phôt phor 30% tui ha\ng ara\ng ]ih [ơi kơdu\ng, mrô mai têlêphôn ]ih ama\ng kơdu\ng [u hơmâo s^t nik ôh...Ơi Nguyễn Hồng Luyn, pô g^t gai sang s^ mdrô lăi anu\n le\, soh yua kơ [irô kơnuk kơna g^t gai tơlơi s^ mdrô gơnam tam. Bơ anih s^ mdrô [ua\n ha\ng mrô kơmơk mơng công ty đô], nua geh blơi yơh. Ơi Nguyễn Hồng Luyn brơi thâo: “ Hiam ha\ [u hiam le\ yua [irô hơmâo tơlơi dưi pơs^t wai lăng, ma\ bruă. Bia\ ma\ `u ara\ng ba rai s^ gơnam, dja\ ba hră pơar  ka\ anih pơkra rai kơmơk, laih anu\n tơlơi [ua\n mơng công ty. Gơnam tam hiam tui ha\ng tơlơi [ua\n mơng công ty. {ing gơmơi le\ mơnuih s^ gơnam, kư\ nga\ tui ha\ng anu\n yơh blơi gơnam tam, s^ brơi neh met wa. Tui ha\ng anai le\ dja\ ba ana\n mơnuih ngă sat, rơngia\ tơlơi đăo gơnang kâo lu tui, tui anu\n yơh kâo mơit glăi gơnam kơ công ty”.

Ră anai, tar [ar tring ]ar Gia Lai hơmâo 15 anih ano\m sang  măi pơkra rai kơmơk, laih anu\n rơbeh 300 boh anih s^ mdrô kơmơk. Tui ha\ng ơi Nguyễn Duy Lộc, khua g^t gai gah sang măi tuh tia pơkra pơjing rai gơnam tam, [irô Công thương tring ]ar Gia Lai lăi, phu\n ba rai tơlơi kơmơk pơkra rai ]a ]ot, [u hiam ket tơkeng, yua hdôm sang s^ mdrô bơrơxoa nao rai: “ Hơmâo sa dua anih anâ\m, bia\ ma\ anih s^ mdrô anet [ơi plơi pla, hơna] ma\  [u thâo tơlơi pơhing mơng mơnuih [ôn sang ngă hơmua [u thâo nua s^, gơnam [u hiam, gơnam [u thâo mơng hpă pkra rai, s^ brơi mơnuih [ôn sang, ngă răm brơi hơmua pơdai, đang kyâo bôh troh [ơi tar [ar tring ]ar. Djơh ha\ng sang bruă g^t gai kơnuk kơna, [irô Công thương g^t gai tru\n [irô wai lăng s^ mdrô, ako\ pơjing khul khua ding kơna hyu pel e\p mơng lu boh [irô, hyu lăng anih pơkra rai gơnam, anih s^ mdrô kơmơk, ia jrao hlăt. Thu\n blan laih rơgao, hơdôm [irô hơmâo tơlơi dưi, hyu pel e\p lăng khu\t khăt ktang hloh, pioh pơgăn glăi tơlơi ngă ]a ]ot anai”.

Ơi Nguyễn Duy Lộc ăt lăi tui anai mơn, {irô wai lăng tơlơi s^ mdrô aka hơmâo hdră pơgăn ôh ara\ng pơkra kơmơk ]a, [u hiam. Phu\n tơlơi phăk tơhmal [u ktang tui ha\ng tơlơi pơtru\n mrô 163/2013 mơng kơnuk kna, aka dưi pơhu^ ôh. Wơt dah hơmâo [uh laih kơmơk nga\ ]a, [u hiam kho\m phăk kơtang hloh le\, kơnong brơi công ty hyu ma\ pơhrui glăi đô], [ua\n s^ gơnam hiam. Tơlơi anai ngă brơi  tơlơi hu^ rơngia\ prăk, tơlơi răm rai hơmua pơdai mơng mơnuih [ôn sang ngă hơmua, [u thâo truh hơbil ma\ abih anai.

                                                                       Rơluch Xuân : pô pơblang hăng pôr