VOV4.Jarai - Anai yơh tơlơi hiam mơ-ăk, lăi pơdah ano# gir hăng hơdôm tơlơi bơ blih amăng bruă pơtô pơhrăm pơ kual djoai ania [ia\ tơnap kơ[ah gah tơring ]ar Gialai.

    Tal blung a tơring ]ar Gialai hơmâo 2 ]ô ]ơđai djoai ania [ia\ hơmâo mă pri Pơ plông ]ih hră bruă amăng ]ar kơmar pioh kơ [ing ]ơđai yu\ kơ 15 thun mơng Gum hbit sang dăng kông Jarkơmar (]ih klah ]un le\ UPU) yoa Ding jum pơtô pơhrăm , ding jum tơlơi pơhing – Pơlar hyu hăng Phun kông ty Dăng kông dêh ]ar ta hơdai gum ngă hrom, pơ phun rim thun ]i Việt Nam.

     Tơlơi lăp glêng nao le\, kơtư\ 2 ]ô ]ơđai anai lêng djoai ania Jarai pơ dôm tơring glông [un rin hin tap hlôh [ơi tơring ]ar Gialai. Mă pri wot kơ tơlơi hrăm hră mơng [ing ană amôm anai le\ jing bôh trôh mih, lu [ia\ hă lăi pơdah rai mơn kơ ano# gir hăng hơdôm tơlơi bơblih amăng bruă pơtô pơhrăm pơ kual djoai ania [ia\ mơng gong gai plơi pla, sang hră hăng sang ano# kual tơnap tap anai.

    ~u le\ ană tơlu\i amăng sa bôh sang ano# hơmâo 9 ]ô adơi amai, djai ama mơng anet, ami\ rơngiao kơ 60 thun laih, sang ano# rin biă mă, samơ\ thun anai le\ thun tal 9, R]om H’Tuyết, djoai ania Jarai, ]ơđai sang hră anih 9, sang hră gưl 2 đam lăm tơring glông Phú Thiện, tơring ]ar Gialai hơmâo mă pri pơanan ]ơđai sang hră hrăm rơgơi. Tom pơ plông ]ih hră hăng ako# tơlơi ]ih le\ “ }ih sa pok hră lăi kơ lon tơnah mơ\ ih kiang prong đ^ amăng anun”, R]om H’Tuyết le\ sa amăng 2 ]ô ]ơđai sang hră mơng tơring ]ar Gialai dưi hơmâo [ong pri amăng dôm pri pioh kơ [ing ]ơđai mơnuih [on sang djoai [ia\. Lăi nao kơ tơlơi `u ]ih pơ plông, R]om H’Tuyết hok kơdok ruai: “ Amăng tơlơi kâu ]ih pơ plông le\, kâu kiang hdip amăng sa bôh lon tơnah rơnuk rơnoa, trơi pơđao, yâo mơ-ak, bă blai tơlơi khăp hơ-eng, djop mơnuih thâo khăp tơ droă, gum djru nao rai kơ tơ droă. Sa lon tơnah mơ\ [ing ]ơđai hoăi hdip amăng sang ano# bơ]ơlah, mơtah mơtal, lon tơnah klă hiam mơ\ djop [ing ]ơđai lêng tu\ mă tơlơi khăp hơ-eng mơng sang ano#, mơng mơnuih mơnam, lêng tu\ mă tơlơi trơi pơđao, tơlơi alum pran mơng ami\ ama, tơlơi glêng rak rem mơng ami\ hăng kơtư\ kơ tơlơi glêng rak rem mơng djop djang mơnuih mơnam dơng”.

     R]om H’Tuyết brơi thâo, `u hơmâo h^ tơlơi hrăm klă tui anai le\ yoa tơlơi khăp mơng ami\, tơlơi pơtrut mơng [ing nai amăng sang hră. Pơ [ôn ơi Hrai B, să ia Hiao, tơring glông Phú Thiện, [ơi anom tơkeng rai kơ `u, lu sang ano# neh wa rin pin, samơ\ djop mơnuih sôh yơh gir kơtir brơi ană bă nao hrăm hră. Hăng neh wa djoai ania [ia\ ]i anai, hrăm hră [u djơ\ kiang kơnong klaih h^ mơng rơmon rơpa đu] ôh mơ\ do# pioh hrăm ngă mơnuih dơ\ng .   

     Mă pri hrom amăng tơlơi ]ih hră UPU hăng mo# H’Tuyết dơng le\ mo# Kpă H’ Ni Na, hrăm anih 10, sang hră Lê Thánh Tông, plơi prong Ayun Pa bưng băi [ia\ `u, yoa ami\ ama do# hdip hăng lêng ngă nai pơtô sôh, `u hơmâo ano# gal hlôh amăng tơlơi hrăm hră. Pơtô ]ơđai rah, greh gru` kơ bruă pưk sang đang hmua rah, samơ\ amai Kpă H’Tem ( ami\ mo# Kpă H’ Ni Na) [u pơgo# ană mă bruă kơdrăo ôh, kơnong kiang ană `u gỉr hrăm hră đu]. Tui pran joa `u kiang prong hlôh le\ tuh pơalin kơ ană `u hrăm hră jing mơnuih. Amai Kpă H’Tem lăi: “ Kâo pơmin le\, brơi ană bă ta hrăm hră truh kih abih anih, blung a kiang thâo hră pơ-ar, dưi nao sang hră hơmâo ano# mơ-ak hăng gơyut gơyâo, laih anun dơ\ng hrăm tơlơi arăng thâo brơi kjap, pơgi kơdih hrăm bruă, hơmâo bruă mă dưi gum kơ pô ta, kơ sang ano# hăng kơ mơnuih mơnam. [ing ană kâo [u hrăm thim ôh mơng anih 1 truh anih 9. Ami\ ama tuh rơyuh abih pran joa bơwih [ong kiang hơmâo prak kơ ană hrăm hră”. 

     Dôm tơring glông Phú Thiện, Ia Pa, Krông Pa hrom hăng plơi prong Ayun Pa pơ gah ngo# dơnung tơring ]ar Gialai le\ anih anom lu mơnuih [on sang djoai [ia\ hdip mda. Khă tơlơi hdip do# lu ano# tơnap, samơ\ anai yơh anom phun truh mơnuih mơng lu rơnuk [ing kơnoă mă bruă ]ar djoai ania [ia\ amăng tơring ]ar Gialai, gru groa hor hrăm hră dưi pơđ^ kyar tui. Truh ră anai, djop tơring glông pơ ngo# dơnung tơring ]ar lêng hơmâo sôh sang hră gưl 2 đăm lăm pioh kơ ]ơđai sang hră djoai ania [ia\. Sang hră na nao mơn glêng kơ bruă tơlơi min, pơtrut [ing ]ơđai hơđong pran hrăm hră. Nai pơtô Nay Rel, khoa wai lăng sang hră gưl 2 Đăm lăm tơring glông Phú Thện lăi: “ Djơh hăng djoai ania Jarai, bahnar juăt laih hăng tơlơi phian amăng sang ano#, sang hră giam sang, lơm rai hrăm [ơi sang hră anai le\ sa blan Kơnuk kơna brơi glăi ngui pơ sang ano# sa wot. Mơng anun, ]ơđai sang hră juăt hơning glăi pơ sang. Sang hră ăt mă bruă hăng ami\ ama [ing ]ơđai mơn, ngă hiưm pă alum ană bă hơđong pran do# glăi pơ sang hră, hrăm hră”.

    Yoa gum hrom pơtô lăi, pơtrut alum mơng gong gai djop plơi pla, anun mrô ]ơđai sang hră pơdơi hrăm [u hơmâo đơi ôh rim thun. Met Nay Krem, Khoa [irô wai lăng djoai ania, Jơnum min mơmuih [on sang tơring glông Phú Thiện lăi: “ Amăng thun blan rơgao, Jơnum min mơnuih [on sang tơring glông pơtô lăi kơ mơnuih [on sang, biă `u neh wa djoai ania [ia\, lơm ană bă ta truh thun, djơ\ ano# pơkă le\ neh wa ba ană bă nao sang hră yơh. Mơnuih [on sang thâo hluh mơn kơ hdră bruă anun. Djoai ania Jarai dlăng hrom hơmâo pran joa hrăm hră lah. Rim thun, bôh than pơ plông mut hrăm amăng djop sang hră cao đẳng - đại học lêng lu sôh”.

      Pri amăng tal pơ plông ]ih hră Jarkơmar UPU [u djơ\ sa bôh than mơng tơlơi gir mơng 2 ]ô ]ơđai sang hră djoai ania Jarai anai đu] ôh, mơ\ do# jing bôh than hiam gah bruă pơtô pơ hrăm [ơi anom mơ\ gong gai, gơnong bruă pơtô pơ hrăm hăng mơnuih [on sang djop djoai ania thâo gum go#p tơdroă, hrưn đ^ ako# pơjing tơlơi hdip trơi pơđao yâo mơ-ak, hiam klă dơ\ng./.

                                                                R]om H’Ly: Pô ]ih hăng Pôr