VOV4.Jarai-  Mơng ako# thun truh ră anai, noa kơphê asar trun na nao mơng 42 rơbâo trun do# yu\ kơ 37.500 prak lơm sa k^, anun ngă lu [ing mdrô, s^ mdrô gơnam anai pơ Gialai bư\p lu tơlơi tơnap. Laih anun, mrô prak s^ mdrô hăng ta] rơngiâo 6 blan ako# thun 2015 ]i đơ đam tơring ]ar trun biă mă.

            Lơm rơnu] thun 2014, noa kơphê asar ako# bơyan le\ mơng 41 - 42 rơbâo prak lơm sa k^, jing noa yôm hlôh amăng dôm thun hăng anai,. Djop kơ [ing hyu mdrô kơ phê pơ Gialai lêng lăi, kơphê thun anai rơgeh biă, sit mơn amăng bơyan tơdơi amra đ^. Yoa anun, [ing hyu blơi, [ing mdrô, tăp năng ktư\ kơ mơnuih pla kơphê ăt pơđôm lui gơnam. Khă hnun, noa yôm hlôh anai kơnong amăng mơkrah blan đu], tơdơi kơ anun trun na nao truh ră anai.

    }an ngăn rơnôh mơng sang mak kơsai 3 klai prak pioh pơđôm lui kơphê ako# yan hăng noa 41.000 prak lơm sa k^, ră anai glak lup h^ 3 klai 500 rơbâo prak lơm sa tơn, ơi Nguyễn Quang Hiệp, sa ]ô mơnuih hyu blơi kơphê, do# [ơi [ut mrô 9, phường Thắng Lợi, [on prong pleiku lông djă lui lăng gơnam amăng sang khô, tơguan noa đ^ [ia\ kah mơng s^. ~u lăi:“ Lăi hrom tơlơi s^ mdrô [u hơmâo hlơi ôh thâo hlâo. Thun anai noa trun ta` biă hăng `u dong glăi sui. Ako# bơyan le\ đ^ noa, [ing mdrô luh hyu blơi pioh pơđôm lui, truh ră anai noa `u trun biă mă, dah s^ thơ lup la] lu, anun khom tơgoan noa `u đ^ hơđong [ia\ kiang mă glăi rơnôh tuh pơ alin. Noa glak trun djơh anai, laih dơng giam truh yan pe\ bôh thun phrâo dơ\ng laih, anun kâo blơi dưm hpă s^ hlâo dưm anun, [u pơđôm lui tah, [ong mă ano# đ^ trun [ia\ anun đu] yơh”.

    Tơlơi noa kơphê asar trun na nao, bă hră tui anai ngă lu [ing mdrô pơdai ktor, kơphê pơ Gialai s^ h^ le\ hơ-ơi mơn, bơ dah pơđôm lui thơ [u thâo noa `u đ^ trun hiưm pă hu\i [u tơphă. Lơm ako# bơyan, pioh hơmâo prak hyu blơi lui gơnam, lu [ing mdrô đa hyu mơ-it pơ anai pơ dih dôm rơtuh tơn kơphê pơ dôm kông ty djă pioh kơ phê pơdai ktor dêh ]ar ta] rơngiâo. Tui anun, kông ty anai amra tla 70% noa gơnam lơm glak plah rơwang hrơi blan mơ-it. Tơdơi kơ hrơi blan mơ-it 3 blan, khă kiang hă [ơ\, [ing mdrô khom s^ yơh gơnam anun kơ kông ty hăng noa rơgeh hlôh pơ rơngiâo năng ăi 2 klak prak lơm sa tơn. Tơdah, abih tih mrô mơ-it anun [uh ]I trun noa yu\ kơ mrô prak kông ty ]an, thơ rong pơkong mtam noa mơng blung, khă aka truh hrơi blan pơkă 3 blah hai.

    Hăng bruă ngă pơkă noa anai, Kông ty Thanh Phát Phú pơ Biển Hồ, [on prong pleiku hơmâo lup lăih rơbeh 1 klai prak kơ 100 tơn kơphê mơ-it. Rơbeh 200 tơn kơphê amăng sang khô [ing mdrô anai kơnong dưm lui tui anun yơh, tơgoan noa đ^. Yă Nguyễn Thị Thanh Thùy, kơ-iang Khoa git gai kông ty Thanh Phát Phú brơi thâo tui anai: “Ako# bơyan le\ blơi 41.500 prak lơm sa k^ mơ-it truh pơ sang khô prong mơng kông ty, ]an prak blơi gơnam, truh ha anê abih 3 blan laih, kông ty rong ]ong yơh noa, s^ hơmâo 34-35 rơbâo prak sa k^, s^ [u yôm djơh gah rơngiâo ôh lah. Bơ mơ-it kơ arăng laih, [u s^ le\ [u dơi ôh, yoa ta ngă pơ-ar mơng blung tui anun. Kơphê trun noa, ră anai lup la], laih dơng rơngiă wot kơ prak kơmlai (sang mak kơsai) dơ\ng. Ră anai mrô gơnam amăng sang khô, ta krao\, hmu tu lup la] [ia\ le\ ta s^, dah lu đơi thơ ta pơđôm tui anun yơh, truh thun dơi lơm noa `u đ^, ta hlong s^ mtam”.

     Ră anai, noa kơphê pơ Luân Đôn, [ơi anom dưi lăng noa kơphê lon tơnah, na nao [ơi hơnong yu\ ngo# kơ 1.700 đôlar Mi lơm sa tơn, rơgeh hlôh hmu hăng dôm thun hlâo kơ anun, laih dơ\ng hơmâo lu tơlơi đ^ truh [u yun. Yoa anun, [ing mdrô juat s^ gơnam kơ ta] rơngiâo djơh hăng kông ty kơphê Gialai, kông ty kơphê Tây Nguyên…[u hor đơi tah s^ mdrô hăng ta] rơngiâo, kơnong s^ mdrô kơphê amăng lon ia pô đu].

    Tui tơlơi ting yap mơng Gơnong bruăCông thương tơring ]ar Gialai, ră anai đơ đam tơring ]ar kơnong do# 4 bôh kông ty prong s^ kơphê kơ ta] rơngiâo. 6 blan akao# thun 2015, mrô kơphê s^ kơ ta] rơngiâo mơng  4 bôh kông ty anai kơnong hơmâo mă 74.000 tơn đu], aka hơmâo ha klah ôh hmu hăng thun dih. Tui anun, noa prak s^ kơphê kơ ta] rơngiâo [ơi tơring ]ar 6 blan ako# thun trun hlôh kơ ha mkrah hmu hăng ako# thun 2014. Ơi Nguyễn Tấn Lực, Khoa wai lăng tơlơi s^ mdrô hơda] hăng ta] rơngiâo, Gơnong bruă Công thương tơring ]ar Gialai lăi: “ Noa kơphê djơh ră anai le\ [ing mdrô tơnap yơh hyu blơi s^ glăi hăng tơnap mơn bong lui tơlơi s^ mdrô anai sui djơh hlâo. Kơphê le\ sa hnư gơnam phun s^ mdrô hăng dêh ]ar ta] rơngiâo ]i tơring ]ar. {ơi hơdôm thun blan bơ wih [ong geh gal [ia\, kơưphê s^ kơ ta] rơngiâo hơmâo mơng 75 – 80% hrui glăi mrô prak hrom mơng đơ đam tơring ]ar. Yoa anun, ano# ngă [long [lut noa kơphê đ^ trun anai yơh bơ ba] [u anet ôh ako# bruă s^ gơnam kơ ta] rơngiâo rim thun hăng ako# bruă pơgi kơdih anai sui thun yun blan ]i tơring ]ar”.

     Kơnong do# 4 blan dơ\ng đu], bơyan pe\ kơphê thun 2014 – 2015 amra abih yơh, djop kơ [ing mdrô do# pơđôm lui kơphê pơ Gialai amlaih kơ pran, tơgoan bưng băi truh noa kơphê đ^ [ia\ pơ rơnu] bơyan. Khă hnun, hăng tơlơi noa kơphê đ^ trun [long [lut thun anai, tơlơi anai sit mơn amra lup la] prong kơ [ing mdrô. Anai yơh djơ\ ano#, djop gơnong bruă s^ mdrô amăng tơring ]ar khom ba tơbiă rai tơlơi pơhing lăi pơthâo hlâo, pơdah bruă pô ]i ngă pơ anap, pơgo#p tom gum [ing mdrô klaih h^ tơlơi tơnap.

                                                         R]om H’Ly: Pô ]ih hăng Pôr.