VOV4.Jarai - Sui mơng anai 40 thu\n laih, ha\ng tơlơi pơblah dưi pro\ng prin, kơsung blah ayăt roh bơyan bơnga puih phang thu\n 1975, mă ana\n Hồ Chí Minh gru groa. Tơlơi pơblah ayăt Mi pơklaih rơngai lo\n ia, mơng khul tơhan hkru\ ha\ng mơnuih [ôn sang ta, hơmâo dưi abih bang. Tơlơi pơblah ngă ktang kt^t, hasa tơlơi bơnga] ]rih ]rang, ama\ng rơnuk pơblah ayăt bơrơxoa lo\n ia, mơng djuai ania Việt Nam ta, hơmâo ba truh tơlơi đưm đă kơ jar kmar, kah ha\ng hasa bruă kđi ]ar, khul tơhan hơmâo dưm knar ha\ng rơnuk kơdrưh hloh.

            Lăi truh kơ tơlơi pơblah dưi ayăt roh bơyan bơnga thu\n 1975 mơng khul tơhan, mơnuih [ôn sang ta. Thiếu tướng Trần Ngọc Phố, kơ iăng khoa g^t gai [irô knuk kna ta, gah mơnuih djơ\ jrao hret điôxin Việt Nam, ăt [u pơdah ôh pran jua mơak. Ama\ng tơlơi  kơsung blah ayăt ama\ng bơyan bơnga puih phang thu\n 2015, ara\ng jao brơi ơi nga\ khoa g^t gai tơlơi pơblah ngă khul tơhan tal 5 ksung blah ayăt mơng kual dơnung, `u ha\ng gơyut gơyâo ơi hơmâo găn gao lu tơlơi gleh glăn tơnăp tăp, rơngiă rơngia\m, tuh drah pơ]ah asar, pơblah dưi drưh kơang hăng ana\n pơblah ngă Hồ Chí Minh đưm đă. Hdơr glăi tơlơi pơblah ngă dưi kơtang anu\n. Thiếu tướng Trần Ngọc Phố pơ-ư, pơ-ang tui hăng anai: “Nao pơblah ayăt Mi  [ơi kual dơnung gleh glăn tơnăp tap bia\ ma\, ktang kt^t, `u phara ha\ng tơlơi pơblah ngă pơ\ ko\n. Khul ling tơhan mơnuih [ôn sang Việt Nam kơnong dja\ phao ane\t, hro\m ha\ng mơnuih [ôn sang ta ma\ bruă, tơgu\ kdơng blah glăi ayăt pro\ng kơtang. Anu\n tơlơi tơlơi thâo rơgơi gah bruă tơhan ta”

            Tơlơi tơgu\ blah, kơsung blah bơyan bơnga puih phang thu\n 2015, hơmâo 55 hrơi mlăm, ha\ng tơlơi je] “ Sa hrơi đu], hmâo dưm ha\ng 20 thu\n”,  Tơlơi pơblah pơjưh h^, ngă brơi ayăt Mi hling hlang bia\ ma\, hlăk anu\n sa khul tơhan pro\ng pr^n, hơmâo lu phao ktoang pơ prong, kho\m ku\p ako\ [ơi ana\p  mơnuih [ôn sang djuai ania Việt Nam [un rin, pran jua tơdu, samơ\ ba\ ha\ng pran jua thâo hgum gôp pro\ng pr^n, sa pran sa jua mơng abih ba\ng ping gah, abih ba\ng mơnuih [ôn sang ta gir kơtưn. Tơlơi hgum gôp, tu\ ư nao rai mơng abih ba\ng ping gah, mơnuih [ôn sang, tơlơi hgum gôp jar kmar, hasa tơlơi yôm pơ phăn bia\ ma\, pơblah dưi ayăt Mi, pơklaih rơngai lo\n ia ta jing hasa. Đại tă, Kơ iăng giáo sư, Tiến sỹ Trần Ngọc Long, kơ ia\ng khoa sang hră kơsem pơmin tơlơi đưm ling tơhan Việt Nam lăi dơlăm tui anai: “Tơdah ju\ yap lăng tơlơi pơdrong, bruă tơhan, s^t nik dêh ]ar Việt Nam ta tơdu bia\ ma\. Samơ\ lăi truh tơlơi ktang pran jua pơtum glăi abih ba\ng Việt Nam ta hloh gơ`u yơh. Ha\ng pran jua ktang anu\n, tơlơi dưi anu\n, djuai ania Việt Nam ta hơmâo dưi hloh abih ba\ng, ama\ng tơlơi pơblah ngă, laih anu\n gleng nao kơsung blah pro\ng, pơblah pơrai ayăt Mi đuăi glăi pơ\ dêh ]ar pô gơ`u. Laih anu\n pơblư\ h^ kơnuk kơna Việt Nam Cộng hòa, pơtum glăi abih băng jing hasa anih ano\m đu]”

            Tơdơi pơblah dưi [ơi djo\p tơring ]ar, [ôn pro\ng, rơnu] blan 4/1975, tơhan hkru\ ha\ng mơnuih [ôn sang ta dik dăk ksung blah Sài Gòn, jing anih tu] rơnu] ayăt roh do\. Djơ\ 11 mông 30 mơnit, hrơi dong lơ 30/4/1975, hla kơ ta por [ơi bơ bung sang Dinh Độc Lập. Ha\ng tơlơi pơblah dưi anai, ta pơblah pơrai abih ba\ng ayăt Ngụy, yua ayăt Mi pơtô hăng djru ba, ama\ng sui thu\n mơyun blan, kho\m brơi gơ`u yơr tơngan [u hơmâo tơlơi rơkâo kiăng hge\t ôh. Wơt dah glăm ba lu tơlơi rơngiă rơngiăm, tơlơi pơblah ngă  sui 21 thu\n, samơ\ kơ iăng giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Mạnh Hà, khoa g^t gai sang hră ksem pơmin tơlơi đưm kơ ping gah, tơlơi pơsa\n drơi jăn anai, lăp kơ tơlơi pơblah dưi drưh kơ ang kơ djuai ania ta: “ Ơi yă ta hơmâo lăi, “ Tơlơi pơblah ngă yuă kơ tơlơi rơnuk rơnoa mơng đưm đă ră hlâo”. Djuai ania Việt Nam hasa djuai ania khăp kơ tơlơi rơnuk rơnoa, samơ\ ha\ng pran jua pơblah na nao, djơ\h hăng dêh ]ar ta] rơngiao rai bơrơxoa lo\n ia ta, kiăng bơrơxoa glăi tơlơi rơnuk rơnoa, pơlir lo\n ia truh kih. S^t nik tơlơi pơblah ngă hơmâo rơngiă rơngiăm lu bia\ ma\. Hdôm tơlơi rơngiă rơngiăm, tơlơi pơsăn drơi jăn pô, brơi tơlơi pơblah ayăt Mi, pơklaih brơi lo\n ia kơ [ing ta pro\ng pr^n bia\ ma\, [ing ta tu\ ư abih ba\ng, kiăng bơrơxoa glăi tơlơi plaih rơngai, bơrơxoa glăi pơlir truh kih, hmâo rơnuk rơnoa brơi lo\n ia ta”

            Tơlơi pơblah dưi ayăt roh anu\n găn gao hdôm pluh thu\n ha\ng anai laih, samơ\ tơlơi hrăm mơng đưm adih anu\n, ăt yôm na nao, ama\ng tơlơi pơblah ayăt Mi, pơklaih rơngai lo\n ia, dưi hơmâo mơnuih [ôn sang Việt Nam ha\ng gơyut gơyâo jar kmar hdơr na nao, truh abih ba\ng tơlơi pơ ư pơ ang, Phó Giáo sư, Tiến sỹ, Nguyễn Trọng Phúc, khoa g^t gai hđăp sang hră kơsem pơmin tơlơi đưm ping gah ta lăi tui anai, hơmâo lu tơlơi hay, khul tơhan ha\ng mơnuih [ôn sang ta ngă tui gio\ng, ama\ng tal pơblah dưi prong pr^n bơyan bơnga puih phang thu\n 1976, truh ră anai ăt dưi lăi yôm s^t bia\ ma\ yơh: “Tơlơi hrăm pro\ng tal sa le\, pran jua khăp lo\n ia, pơdah rai pran jua hgum hgôp djuai ania. Rơngiao kơ anu\n hơmâo tơlơi g^t gai mơng ping gah, dong mơng jơlan hdră pơblah ngă, truh jơlan hdră s^t nik. Tu] rơnu] `u, [ing ta kho\m lăi truh tơlơi hrăm thâo mơna] ma\ tơlơi ktang mơng djuai ania, ha\ng tơlơi ktang rơnuk phrâo, tơlơi ktang ama\ng lo\n ia ha\ng tơlơi ktang mơng gah rơngiao, mơna] mă tơlơi dong yua mơng mơnuih [ôn sang thâo rơgơi mơng ro\ng lo\n tơnah, bơrơxoa glăi tơlơi rơngai”

            Abih ba\ng tơlơi kdong pơblah  ayăt Mi, pơklaih rơngai lo\n ia, pơdah rai tơlơi knal drưh kơ ang djơ\ s^t, ama\ng tơlơi pơmin kơsung blah, jơlan hdră hkru\ ta, jơlan hdră g^t gai yôm, laih anu\n jơlan hdră  tơlơi pơblah ngă thâo rơgơi mơng ling tơhan Việt Nam, gah yu\ tơlơi g^t gai thâo rơgơi mơng ping gah dêh ]ar ta. Hdôm tơlơi pơmin, laih anu\n pran jua anu\n, dưi hmâo hdôm khoa moa rơnuk anu\n ngă tui, ama\ng bruă man pơpdong, pơblih phrâo lo\n ia ta [u ataih dong tah. Việt Nam ta pơka\ ha\ng hdôm lo\n ia pơ pro\ng ktang, tui ha\ng tơlơi ]ang rơmang mơng khoa mir sir Hồ Chí Minh.