VOV4.Jarai-{ơi anăp kơ tơlơi pơhing lu mơnuih rơgơi kơhnâo gah dêh ]ar Kha] lăi le\, gong bro# dưm ako\ gêt ia [udah ting ning gêt ia, đơ đa iâu le\ gong dret hơmâo phun akha mơng dêh ]ar Kha] laih anun lăi mơng dêh ]ar Kha] pô pơjing, lu mơnuih rơgơi kơhnâo kơsem min boh thâo tơlơi adoh pe\ gông atông bro# le\, mơnuih thâo pe\ gông gêt ia [udah lăi đàn bầu dêh ]ar Việt Nam, truh hiăp pơtong sit: gông “đàn bầu” le\, jing gông gah dêh ]ar Việt Nam pô pơjing blung a. Việt Nam khom hơmâo hơdră pôr pơthâo kơtang hloh pioh ngă pơ rơđah h^, brơi jar kơmar thâo le\: Gong ako\ gêt ia sa arăt hre\, jing “đàn bầu” anun gơnam gru đưm ia rơgơi mơng djuai ania Việt Nam ngă pô.

            Mơnuih [on sang dêh ]ar Việt Nam dong mơng đưm hơmâo boh pia juăt lăi : “Gông ako\ gêt ia hlơi pô pe\, pô anun đô] hmư\/ tơdah ană dra đah kơmơi anăm hmư\ ôh jua gông ako\ gêt ia”. Kơnong sa tơlơi pơtô kơ ană bă đô], ơi yă, anong wa ta đưm rơgơi biă mă, djong pơthâo kơ tơlơi mơak pran jua, pơhư] pran jua kơtang biă mă mơng gông ako\ gêt ia, jing gông sa arăt hre\ đô]. Dơnai `u mơ`i djă ba bơngăt jua ană mơnuih Việt Nam, tơma dơlăm amăng pran jua hơdôm rơnuk mơnuih mơnam dêh ]ar.

            Nghệ sĩ nhân dân, mơnuih rơgơi adoh soang mơng mơnuih [on sang Nguyễn Tiến lăi le\, dong mơng sui laih gông “đàn bầu”, gông sa arăt hre\ lăng kah hăng drah kơtăk ]ơđeh asar mơnuih [on sang Việt Nam, sa tơlơi pơ ala, sa gru kơnăl ia rơgơi hơmâo mơng đưm đă kơ djuai ania Việt Nam: “Gong sa arăt hre\ hơmâo [uh pơ lu anih anom, dong mơng phun kram, ale pơ-ô, truh kơ adrăng pơdai, plơi pla, [on [ut ataih hai, arăng lêng kơ hơmâo gong ako\ gêt ia sa arăt hre\, arăng pia “đàn bầu” mộc. Amăng gru\p pe\ gong, klâo ]ô, pă ]ô, rơma ]ô pioh pơkiăo nao rai, amăng khul adoh soang kơhơ`ăk “cải lương” kual dơnung, khul adoh soang rơnuk pơtao cung đình Huế lêng kơ hơmâo gong sa arăt hre\ soh. Tơdơi kơ rơnuk lo\n ia ta tơgu\ hơkru\ blan 8 truh ră anai, ta pơkra ming  “đàn bầu” `u hlom bom hloh, hơmâo lu tơlơi ]ih [iă lu, anet prong pơblang kơ gong “đàn bầu” anai. Anun le\, tơlơi pơđ^ kyar prong prin biă mă mơng djuai gong bro# ako\ gêt ia sa arăt hre\ anai.

            Khă truh ră anai, aka [u hơmâo pô pơtong sit nik gong sa arăt hre\ `u hơmâo mơng rơnuk pơpă, samơ\ djo\p pô mơnuih amăng dêh ]ar Việt Nam lêng kơ [uh hăng lăi, gong sa arăt hre\ le\ jing gong bro# mơng mơnuih djuai ania Việt Nam pô pơkra, hơmâo dong mơng đưm đă laih. Hơdôm [ing tom găn rơgao dua wơ\t blah ngă hăng ayăt soa lo\n ia ta, jua gong sa arăt hre\ ăt jing jua tơlơi mơak, pơhư] pran jua kơtang biă mă, anun lu mơnuih hor hmư\. Hlâo kơ kơsung nao blah, [ing adơi ayong ling tơhan hơkru\ đưm kơnong kiăng hmư\ jua gong sa arăt hre\ [ơ\i. Hmư\ amăng bro# pơtui jua pơhiăp dêh ]ar Việt Nam, mơnuih [on sang amăng dêh ]ar, [ing ling tơhan do\ pơ tơdron blah hmư\ hăng hor biă mă jua gong yua Đức Nhuận pe\ hăng tơlơi adoh “Ru con Nam bộ”, “Hà Nội-Huế-Sài Gòn”, “Vũ Khúc Tây Nguyên”, “Quê tôi giải phóng”…Jua gong sa arăt hre\ mơng mơnuih kơhnâo kơhnăk pe\ gong Mạnh Thắng hăng tơlơi adoh “Vì miền Nam” hơmâo djru hrom pơtruh na rai tơlơi khăp kơplah wah ling tơhan hăng ană plơi pla, rơnuk blah ngă hăng ayăt roh kual dơnung dêh ]ar ta. Tơlơi pe\ gong atông bro#, adoh soang djuai ania ta lăi hrom, jua gong sa arăt hre\ ăt hnun mơn hơmâo hơdui ba lu mơnuih je\ giăm hloh. Mơnuih kơhnâo kơhnăk tơlơi adoh đưm mơnuih [on sang Thanh Tâm lăi le\: “Tơlơi pe\ gông atông bro# [u hơmâo boh pia ôh, kơnong mưn mă amăng pran jua mơng mơnuih hmư\, pha ra pô `u hmư\ tơlơi mơak pha ra mơn. Gong sa arăt hre\ dưi ngă ]ơđop pran jua kơ [ing mơnuih pơ]eh tơlơi adoh soang. Lu mơta tơlơi adoh soang arăng pơ]eh lêng kơ djă ba jua mơak rơnuk phrâo samơ\ djă hơnong er gong bro# sa arăt hre\ pe\ ngui ăt mơak hăng tơlơi adoh soang phrâo”.

            Jua gong sa arăt hre\ [u djơ\ kơnong [ơi dêh ]ar Việt Nam đô] ôh hor, `u bang hyu truh pơ lu dêh ]ar amăng ro\ng lo\n tơnah anai. Rơbêh ha mơkrah rơnuk thun rơgao, dong mơng mơnuih kơhnâo kơhnăk adoh soang Mạnh Thắng pơdah pe\ gong sa arăt hre\ pơ plơi prong rơngôl Yangon dêh ]ar Myanmar, truh kơ tơlơi hyu pơdah djop dêh ]ar, khul adoh soang dêh ]ar Việt Nam, ba pơdah gong sa arăt hre\ anai jing djuai gong bro# lu gơyut gơyâo jar kơmar hor hmư\ biă mă. Lu mơnuih rơgơi pơ]eh adoh soang dêh ]ar Kha] ăt hor pe\ djuai gong bro# ting ning sa arăt hre\ mơng Việt Nam ta mơn. Thun 1966 lơ\m nao pơdah pơ dêh ]ar Kha], mơnuih thâo pe\ gong ting ning Đức Nhuận hơmâo pơtô brơi [ing mơnuih thâo pe\ gong dêh ]ar Kha] thâo kơ ting ning [udah gong sa arăt hre\ mơng Việt Nam amăng 45 hrơi. Truh thun 1969, [ing mơnuih thâo adoh soang dêh ]ar Kha] rai hrăm pe\ gong ting ning anai mơng mơnuih kơhnâo kơhnăk pe\ gong Đoàn Anh Tuấn. Gong ting ning sa arăt hre\ Việt Nam, hơmâo kiăo tui [ing anai hyu pơdah djop dêh ]ar, djru kơ gơyut gơyâo thâo hluh lu kơ ting ning sa arăt hre\ mơng dêh ]ar Việt Nam. Mơnuih thâo pơ]eh tơlơi adoh soang ơi Đỗ Hồng Quân, Khoa wai lăng khul pơ]eh tơlơi adoh soang Việt Nam lăi: “Kah hăng tơlơi pơtô djơ\ hơmâo baih hlâo [u thâo bơblih ôh. Anun le\ gong sa arăt hre\ jing djuai gong mơng đưm ơi yă ta djă pioh hơdôm rơnuk laih mơng djuai ania Việt Nam. Hăng hơdră pơkra ming rai gong bro#, pơkra mơng ale pơ-ô, djrao, hla kyâo, dong mơng gơnam mă yua r^m hrơi amăng bruă mă do\ dong [ong huă ăt kah hăng phun akha `u hơmâo rai gong sa arăt hre\ jing mơng kual plơi pla Việt Nam. {uh rơđah tơlơi anun, [u thâo hơngah ôh. {ing gơyut gơyâo jar kơmar ăt thâo rơđah laih mơn kơ gong sa arăt hre\ dưm ako\ gêt ia mơng Việt Nam pô pơkra ming. Hmư\ jua mơ`i mơng `u, yua [ing mơnuih kơhnăk pe\ gong pơdah tơma amăng pran jua mơnuih hmư\, thâo rơđah ano\ hiam mơak mơng `u djuai gong bro# sa arăt hre\ anai mơng djuai ania [ing ta”.

Dong mơng rơnuk anai truh kơ rơnuk pơko\n, dong mơng mơnuih [u hmư\ hing truh kơ mơnuih hing ang…gong sa arăt hre\ anai hơmâo anih do\ lăp biă mă amăng bruă adoh soang dêh ]ar Việt Nam ta. Bruă sa boh dêh ]ar, djuai ania pơpă hrăm tui mă yua le\ phiăn hơmâo đô]. Ăt kah hăng lu rơnuk pơtao đum [ơi Việt Nam hrăm tui mă yua gong bro# gah dêh ]ar Kha] [udah Mi ko# hai. Anun le\ tơlơi, phiăn hơmâo đô], amăng bruă tu\ mă ia rơgơi tơlơi kơhnâo ană mơnuih mơnam ta. Kơnong tơlơi kiăng lăi, khom pơtong rơđah phun akha kơ djuai gong bro#, ]ing hơgor, tơlơi adoh mơng pơpă `u hơmâo hlâo, hlơi pô pơ]eh rai, ming pơkra `u, kiăng thâo rơđah tong ten, djơ\ pô, djơ\ dêh ]ar, djuai ania phun `u pô hơmâo, jing gru đưm kơ djuai gong bro# gru grua kơ djuai ania dêh ]ar anun yơh.

Nay Jek: Pô ]ih hăng pôr