Ƀing tha plơi lăi hơget kơ phiăn pŭ pơnŭ
Thứ bảy, 06:00, 02/08/2025 VOV Tây Nguyên/Siu H' Prăk pơblang VOV Tây Nguyên/Siu H' Prăk pơblang
VOV.Jarai - Tui ƀing tha plơi djuai ania Êđê ƀơi tơring čar Dak Lak, ƀing hmâo ha tal gum hrŏm git gai lu mông pơkôl ung mô̆ mơ̆ng ƀing hlăk ai lĕ, pŭ pơnŭ lĕ sa phiăn juăt klă hiam dưi djă pioh, ngă tui.

Hăng pô hmâo gum hrŏm git gai lu phiăn pơdô̆ rơkơi bơnai, pơkôl pơkă ƀing hlăk ai, tha plơi Y Cúc Hwing (Ơi Sure), ƀơi ƀuôn Tu, să Ea Tul, tơring čar Dak Lak lăi pơthâo, “tŭ rơkơi” lĕ tơlơi pia kơ bruă pơjing sang anô̆ pơdô̆ rơkơi bơnai mơ̆ng djop djuai ania tui phiăn mă djuai amĭ. Bôh nik ñu bruă pơkôl ung mô̆ lĕ tui hluai kơ ană bă hor khăp.

Lơm bơnai dra hmâo khăp kơ pô tơdăm hơpă, amra ƀu khin gơgrong pô kiăng rơkâo pơdô̆ ôh mơ̆, glăi pơ̆ sang lăi pơthâo hăng amĭ ama, neh met anong wa. Ƀing tha amăng kơnung djuai amra pơčrông sai hăng tơña tŏng ten pô dra anun. Kơnong kơ hơbin pô bơnai dra anun sit nik kiăng dô̆ rơkơi anun, djop mơnuih amra nao pơ̆ sang rơkơi ră pơthâo hăng djă kông. Tha plơi ơi Sure, lăi pơthâo:

“Bruă sang bơnai nao pơ̆ sang rơkơi tơña djă kông, ƀu hmâo tơlơi rơngiă đôč kơ pô đah kơmơi ôh mơ̆, pơdah tơlơi pơpŭ anô̆ yôm mơ̆ng pô đah rơkơi. Ană đah rơkơi dô̆ bơnai amra nao hơdip gah sang bơnai. Hơdôm mơnuih amăng sang anô̆ gah rơkơi kah hăng amĭ ama, adơi ayong ăt rơngôt mơn yua kơ ană bă pô khom dô̆ hơdip ataih mơ̆ng sang pô, ataih mơ̆ng sang anô̆ kiăo tui dô̆ gah bơnai. Ăt hmâo mơn sang anô̆ đa ƀu brơi ană pô kiăo tui bơnai mơ̆, tŭ bơnai glăi pơ̆ sang rơkơi. Samơ̆ lu ñu tui phiăn juăt gah djuai ania Êđê lĕ tui phiăn mă djuai amĭ laih, khom tŭ ư hăng tơlơi anun”.

Hăng djơ̆ tui phiăn juăt lĕ, sang rơkơi amra ba tơbiă hơdôm tơlơi pơkă hăng sang bơnai. Gơñu mă pơnŭ lu bôh than phun pơtŏng sit anô̆ yôm mơ̆ng pô rơkơi, ăt kah hăng pơtong sit pơkôl ung mô̆ kơjăp phik. Yua kơ tơdah lơm dô̆ hơdip mơ̆ pô rơkơi hmâo tơlơi soh hăng sang bơnai, sang rơkơi amra hmâo arăng kơhmal kơtang biă. Tha plơi Y – Soat Êban (Ơi Han) ƀơi buôn Puôr, să Ea Knuêč, tơring čar Dak Lak, brơi thâo:

“Anong, wa sang rơkơi amra lăi tơbiă hơdôm gơnam pŭ pơnŭ. Tơdơi kơ anun dua bơnah tŭ ư laih, sang bơnai amra prăp lui hơdôm gơnam pŭ pơnŭ kơ sang rơkơi. Sang anô̆ bơnai amra brơi hlâo kơ sang rơkơi hơdôm ñu, hăng ƀuăn brơi tơdơi hơdôm ñu. Sang rơkơi ăt amra mă sa bôh jông, sa bôh til, čeh tơpai”.

Ăt tui hăng tha plơi Ơi Han mơn, “pŭ pơnŭ” sit nik gơnam pioh pơdô̆ rơkơi bơnai gah djuai ania Êđê. Anai lĕ phiăn juăt khom hmâo, kiăng hơdor tơngiă kơ sang anô̆ kơnung djuai sang rơkơi, ăt kah hăng pơkĕ hrŏm bruă gơgrong mơ̆ng gơñu hăng bruă bơwih brơi kơ tơlơi pơdô̆ rơkơi bơnai hlăk ai. Gơnam “pŭ pơnŭ” hiưm ñu hluai tui kơ tơlơi pơkôl kơplah wah dua bôh sang anô̆, kah hăng “pơkôl” pơhlôm kơ bruă pơdô̆”

“Ră anai, rơkơi bơnai pơkhăp, ƀing djru ba kơ sang anô̆, amĭ ama ăt lĕ pô hmâo bruă gơgrong hăng tơlơi pơdô̆ rơkơi bơnai mơ̆ng ană bă. Dua bơnah sang anô̆ hrŏm hăng tơlơi pơkôl pơkă hăng ăt hmâo mơn hơdôm gơnam pŭ pơnŭ. Đưm hlâo lĕ pŭ pơnŭ amra hăng kơbao, rơmô, bơ̆ ră anai dưi pơ ala nao kơ prăk kak”.

Bôh nik, ăt hmâo laih tơlơi hleh hloh kơ tơlơi kiăng kơplah wah dua sang anô̆ mơ̆ bơbeč djơ̆ tơlơi yâo mơ-ak rơkơi bơnai hlăk ai. Hăng ƀing tha plơi djuai ania Êđê, bruă “pŭ pơnŭ” ƀơi sa dua bôh plơi pla Dap Kơdư prong biă lĕ yua kơ hơdră thâo hluh akă djơ̆ kơ phiăn juăt. Tha plơi Y Kuăt Hđơ̆k (Ơi Thơ), ƀơi buôn Čư̆ Dluê, să Hòa Phú, pô hmâo ha tal pơphô hăng Grŭp apăn bruă djuai ania tơring čar Dak Lak (hơđăp) kơ bruă pơphô pơjing khul tha plơi, ba hơdôm tơlơi phiăn klă hiam mơ̆ng djuai ania amăng tơlơi pơkôl, pơkă pơdŏng plơi pla phrâo, brơi thâo:

“Pŭ pơnŭ lĕ sa phiăn juăt klă hiam biă hăng tŭ yua amăng tơlơi hơdip mơda bôh thâo đưm mơ̆ng djuai ania Êđê, samơ̆ sa dua bôh plơi akă thâo hluh dơlăm kơ phiăn juăt hăng tơlơi phiăn, gơñu pŭ pơnŭ lu đơi, ngă tơnap kơ tơdruă kơ tơlơi anai. Bruă pŭ pơnŭ lu, lăng yôm gơnam tam đơi thơ amra ngă rơngiă hĭ bôh yôm mơ̆ng phiăn juăt pŭ pơnŭ anai. Yua anun, ƀing tha, thâo hluh kơ phiăn juăt khom pel ĕp tơlơi anai. Ƀing ta khom dưm tơlơi yâo mơ-ak mơ̆ng ană tơčô lĕ yôm hloh, ƀu ngă tơnap kơ tơlơi pŭ pơnŭ, rơkơi ƀudah bơnai leng kơ ană bă, khom dưm kơnar. Ƀing ta khom pơplih tơlơi pơmin “pŭ pơnŭ lu” pioh dưi djă pioh bôh yôm klă hiam hmâo hơđăp hăng hmao kiăo tui hăng tơlơi hơdip mơda jai hrơi jai pơđĭ kyar kah hăng ră anai”.

Lăng djơ̆ hrŏm hăng tơlơi pơmin anai, tha plơi Y Soat Êban (Ơi Han) – ƀuôn Puôr, să Ea Knuêč, tơring čar Dak Lak,  lăi rơđah, tơlơi kiăng djă pioh phiăn “pŭ pơnŭ” jing pơkĕ bruă gơgrong mơ̆ng sang anô̆ dua bơnah hăng bruă djă pioh tơlơi pơdô̆ rơkơi bơnai hlăk ai, ƀu djơ̆ nua yôm gơnam tam ôh:

“Anŏng, wa lĕ ƀing gum ba, pơtă pơtă pơtô lăi dua rơkơi bơnai hơdip hrŏm khom kơjăp, ƀu hmư̆ tui ƀing săt plư pioh phă tơlơi yâo mơ̆ng sang anô̆ rơkơi bơnai. Lơm pơtă pơtă dua rơkơi bơnai amăng hrơi pơdô̆, pô lăng ba amra lăi lĕ: “Sit lăi dô̆ bơnai laih, khom dô̆ hăng bơnai truh kơ djai; sit lăi djă đing tơpai jak iâo laih khom mơñum truh kơ tơpai rơba; sit lăi atông čing laih khom atông truh kơ arăng djă kŏng tơngan”... Anun lĕ tơdah bơnai rơngiă kah mơ̆ng dưi dô̆ bơnai pơkon. Ƀu dưi lui bơnai ôh. Bơnai hăng rơkơi khom ngă tui djơ̆ tơlơi jao pơkôl mơ̆ng pô. Anun lĕ sa gru hiam amăng phiăn djă kông pơdô̆ rơkơi bơnai gah djuai ania Êđê. Kâo ăt čang rơmang mơn neh wa ta amra djă pioh hơdôm tơlơi klă hiam anai”./.  

VOV Tây Nguyên/Siu H' Prăk pơblang

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC