Glăi čuă lăng plơi pla Pơtao Apui
Thứ bảy, 06:00, 23/08/2025 Quốc Học-Siu Đoan/Siu H'Mai pơblang Quốc Học-Siu Đoan/Siu H'Mai pơblang
VOV.Jarai - Mơ̆ng đưm đă ră hlâo, ngă yang hơduah ia hơjan mơ̆ng “Pơtao Apui”mơ̆ng djuai ania Jarai ƀơi Gia Lai ăt hơmâo ngă na nao amăng tơlơi hơdip. Tơlơi ngă yang anai ƀu kơnong pơƀuh tơlơi hơdip ngă yang jê̆ giăm hăng glai čư̆, pơ-iă hơjăn hăng bơyan tơjŭ pla mơ̆ng neh met wa đôč ôh, ăt jing gru grua bơngăt bơngoai mơ̆ng dêh čar, pơ ala brơi anŏ hiam phara mơ̆ng kual lŏn Pơtao Apui, jing tơlơi pơ-ư ang mơ̆ng djuai ania Jarai, djru ngă hiam gru grua kual Dap Kơdư.

Jing bruă juăt ngă laih, rim thun, djuai ania Jarai pơ ia Ayun glăi pơtum pơ čư̆ Tao Yang (Plei Ơi, să Čư̆ A Thai, tơring čar Gia Lai) či pơphun ngă yang adai hơduah ia hơjan yua Pơtao Apui pô ngă. Amăng hrơi ngă yang kơdrưh ang anun, jua čing hơdor bang hyu djŏp glai čư̆, ƀing djru Pơtao Apui tal 14 ngă yang. Mơnuih rơgơi kơhnâo Ksor Lol (juăt iâu lĕ Ơi Sơ) phai yang: “Ơ Yang ia! Hrơi anai, neh met wa amăng plơi pơyơr gơnam kơ ƀing gih, pran jua pơpŭ kơ Yang. Gơmơi hơduah kơ Yang tơpa tơngan lăng ba neh met wa amăng plơi, kiăng rim wơ̆t găn nao pơ ia, pơ čroh hnoh lêng kơ yâo mơak, rơnuk rơnua, lăng brơi klă ngă brơi hiam, huăi djơ̆ djuam duam ruă, huăi lung lup pơkŭp pơđang. Iâu Yang brơi ia rô nao pơ plơi, ia huăi thu, kiăng đang hmua, pơdai kơtor čăt hiam, brơi pơdai mơboh jor kơtor mơboh lu! Ơ yang lăng ba ană plơi hiam drơi jăn, huăi djơ̆ djuam duam ruă, hơdip rơnuk rơnua mơak mơ-ai, thâo gum pơgôp khăp ƀu-eng kar hăng adơi ayong ha boh sang. Ngă brơi hơjan klă angin rơnang, brơi phun kyâo rok tok amăng glai čăt hiam, brơi rơmô kơbao, bui mơnu hrôh lu, brơi ană tơčô amăng plơi prong kjăp pran, brơi tơlơi hơdip trơi pơđao yâo mơak, plơi pla rơnuk rơnua, hơmâo ƀong hơmâo huă na nao”.

Hăng tơlơi ngă yang pơtao apui, ƀơi Anih gru đưm gru grua - boh thâo dêh čar Plei Ơi (să Čư̆ A Thai, tơring čar Gia Lai), pơphun Jơnum ngui boh thâo gru grua - bơrơguăt drơi jăn djŏp djuai ania ƀiă, hơmâo lu phung djuai ƀiă amăng tơring čar. Pơ anai, hơmâo lu bruă jơnum hmư̆ hing kah hăng: Atông čing, mơñam rơ-i čơngua, trah rup, mơñam mrai; đĭ gai sưng đah rơkơi đah bơnai, pơnă hrăo đah rơkơi đah bơnai; kơdăt kơsăk đah rơkơi đah bơnai hăng đuăi “Tui kru Pơtao Apui”. Yă Nghĕo dŏ pơ să Ia Hiao nao ngui hrŏm hrơi ngă yang brơi thâo: “Neh met wa djuai ania Jarai pơtum či pơphun ngui ngor, hơdor glăi hăng bơni kơ yang rơbang brơi kơ ană plơi bơyan hơmâo pơdai kơtor tơdơi kơ hrơi blan mă bruă glêh glar. Anai ăt jing hrơi kiăng abih bang thâo bơni kơ yang adai brơi hơjan klă angin rơnang, bơyan pơdai mơboh jor kơtor mơboh lu. Kâo čang rơmang hrơi mơ-ak tui anai amra hơmâo djuai ania Jarai djă pioh truh kơ rơnuk ană tơčô tơdơi anai”.

Pơ-ư ang lĕ mơnuih dŏ hơdip pơ plơi Pơtao Apui, ơi Rmah Yơi, mơnuih ană plơi kơnang pơ Plei Ơi, brơi thâo, mơ̆ng đưm đă ră hlâo, amăng tơlơi hơdip mơnuih djuai ania Jarai pơ anai hơdip hrŏm hăng tơlơi akhan kơ djŏp rơnuk Pơtao Apui. Yua hnun hrơi ngă yang hơduah ia hơjan mơ̆ng Pơtao Apui jai hrơi yôm hloh: “Gơmơi pơ-ư ang biă mă yua hơmâo abih tih 14 rơnuk Pơtao Apui. Pơtao apui ƀu djơ̆ pô pơtao git gai ană plơi ôh, ñu jing ơi pơtao mơyang hơmâo ană plơi kơnang, abih tơring tơrang tơkung rai bui dui rai Pơtao, hơmâo neh met wa amăng plơi kơnang biă mă. Amăng tơlơi hơdip mơda mơnuih ƀôn sang, Pơtao Apui kah hăng pô pơtruh brơi ană mơnuih hăng yang rơbang, pơ ala brơi ană plơi phai yang kiăng hơmâo angin klă hơjan rơnang, pơdai kơtor mơboh lu, plơi pla rơnuk rơnua, huăi djơ̆ djuam duam ruă”.

Ơi Nguyễn Đức Thuận - Mơnuih apăn bruă Gru grua boh thâo să Čư̆ A Thai, tơring čar Gia Lai brơi thâo: rơnuč blan 3 thun anai, Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring čar Gia Lai ngă hrŏm hăng Sang bruă kơsem min Boh thâo mơnuih mơnam Việt Nam pơphun Jơnum boh thâo “Pơtao Apui - Hing ang đưm hlâo hăng amăng tơlơi hơdip rơnuk anai”, ĕp jơlan djă pioh, pơtrut tui gru hiam Plei Ơi. Pơtao Apui jing sa čô ơi pơtao hơmâo mơ̆ng tơlơi ră ruai kơtuai akhan djuai ania Jarai pơ Gia Lai, sui 14 rơnuk laih. Thun 1993, Ngă yang hơduah ia hơjan mơ̆ng Pơtao Apui mơ̆ng djuai ania Jarai hơmâo pơsit jing gru grua bơngăt bơngoai yôm mơ̆ng dêh čar; Plei Ơi (anih hơmâo Pơtao Apui hơdip, ră anai lĕ să Čư̆ A Thai, tơring čar Gia Lai) jing Anih gru đưm gưl dêh čar. Ơi Nguyễn Đức Thuận brơi thâo, mông jơnum pơsit kiăng pơđĭ tui Anih gru đưm dêh čar Plei Ơi jing Anih gru đưm dêh čar yôm pơphăn: “Tui hăng tơlơi kiăng mơ̆ng ană plơi, rim thun gong gai ăt lăng ba tuh pơ alin, djru bruă wai lăng tơlơi ngă yang mơ̆ng Pơtao Apui, jing gru hiam mơ̆ng plơi pla. Rim thun, mơnuih ƀôn sang Plei Ơi jing anih pơphun ngă yang anai. Neh met wa hok mơ-ak, gum ngui ngor adoh suang pơƀuh hyu rup hiam mơ̆ng Plei Ơi lăi hơjăn hăng tơring čar Gia Lai lăi hrŏm”.

Ngă yang hơduah ia hơjan mơ̆ng Pơtao Apui mơ̆ng djuai ania Jarai hơmâo tŭ yap jing Gru hiam yôm mơ̆ng dêh čar ta (anih hơmâo djŏp rơnuk Pơtao Apui hơdip) ăt hơmâo ƀing rơgơi kơhnâo kiăng pơđĭ tui jing Anih gru đưm yôm pơphăn mơ̆ng dêh čar. Tơlơi anun ƀu kơnong pơƀuh brơi tơlơi gir run djă pioh gru hiam đưm hlâo đôč ôh ăt pơ ala kơ gru hiam phara mơ̆ng djuai ania Jarai, tơring čar Gia Lai lăi hơjăn, kual Dap Kơdư lăi hrŏm. Anai jing jing tơlơi pơ-ư ang mơ̆ng plơi pla, ƀrô pok rai tơlơi gêh gal pơhưč tuai hyu ngui, sem lăng anŏ hiam mơ̆ng kual lŏn anai./.

Quốc Học-Siu Đoan/Siu H'Mai pơblang

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC