VOV4.Jarai-Kah hăng hơmâo lăi laih, 50 rơbâo klai prak glăk tơguan tơlơi djru tuh pơ alin kiăng ngă pơblih kơ hơdră ]em rông hlô mơnong, rông rơmô laih anun pơkra ming ia tơsâo kơ kual }ư\ siăng. Samơ\ hơdôm kơ]ăo bruă anai glăk bưp tơlơi tơnap tap prong biă mă, yua bruă pơblih hơdôm rơbâo ektar glai rưng, lo\n hmua mơnuih [on sang glăk do\ ngă jing lo\n pioh rông rơmô kơ anom bruă mơdrô, bruă mă anun [u amu` ôh.

            {uh rơđah laih [ơi kual }ư\ siăng, rơngiao kơ lo\n glai ăt do\ hơmâo mơn lu kual lo\n hơnong hnăi pioh pok pơhai rông rơmô, laih anun mơnuih [on sang ngă hmua dưi mơn ngă hrom tuh pơ alin kơ bruă anai. Khom hơmâo jơlan nao hrom djơ\ dong mơng tơlơi [uh rơđah kah hăng anai.

            Amăng krah adai pơ-iă kơtang tit bơyan phang, [uh `u phrâo trun mơng rơdêh pơgiăng adrăng pơdai nao blơi [liah pơ tơring ]ar Sóc Trăng ba glăi, ơi Bùi Đăng Xương, plơi Cầu Sắt, să Tu Tra, tơring glông Đơn Dương, tơring ]ar Lâm Đồng, hlong toh ao nao hơdui đing ia, bruih ia kơ đang ro\k djuai ro\k mi phrâo yuă laih. Giong bruih ia kơ đang ro\k, `u mă rơdêh thut juăt pơgiăng ia tơsâo rơmô, hrom hăng dua boh măi djet ia tơsâo rơmô, noa prak 40 klak prak, giong anun `u nao mă adrăng pơdai dưm amăng ato\ng lơm war brơi rơmô [ong; giong anun kah `u mut nao pơ sang pơdơi pơdă, tơguan huă asơi yang hrơi dong. Anai le\ bruă mă dăp mông mơng ơi Xương tơđar hrơi, ăt kah hăng lu sang ano\ mơnuih [on sang plơi Cầu Sắt, lơm gơ`u pơblih dong mơng bruă ngă hmua pla a`ăm jing pla ro\k ]em rơmô pioh djet ia tơsâo. Tui hăng ơi Xương, khă tơnap tap hai pơkă hăng bruă pla a`ăm, pla bơnga, hơbơi pơtơi hlâo adih samơ\ rông rơmô djet ia tơsâo le\, kông ty blơi abih ia tơsâo rơmô gơ`u ba s^ anun hơđong hloh:

            R^m sa rơwang djet ia tơsâo rơmô mơng sa drơi rơmô ania hơmâo truh kơ 6 tơn ia tơsâo rơmô. sa drơi sa hrơi djet mă hơmâo mơng 20-22 lit ia tơsâo rơmô. Sang ano\ rông ră anai 7 drơi, sa hrơi djet mă hơmâo 100 kg mơkrah ia tơsâo rơmô. Hlâo adih aka [u rông rơmô pla a`ăm pơtam le\ tơlơi hơdip [u hơđong ôh. Rông rơmô anai, pơhrui glăi hơđong hloh.

Sa boh  war rông rơmô djet ia tơsâo mơng anom bruă ngă hrom Cầu sắt,

tơring glông Đơn Dương-Lâm Đồng

            Tui hăng ơi Nguyễn Hoàng Nhật, Khoa anom bơwih [ong hrom djet ia tơsâo rơmô plơi Cầu Sắt, kơnong amăng 5 thun giăm anai đô], laih ako\ pơdong sang bruă ngă hrom, pu\ rơmô djet ia tơsâo mơng anom bơwih [ong ngă hrom Cầu Sắt đ^ tui lu dua wơ\t, giăm 300 drơi rơmô djet ia tơsâo. {ing ngă ding kơna kơ anom bruă ngă hrom pơblih 25 ektar lo\n hmua pla a`ăm pơtam, pioh pla đang ro\k mi ]em rơmô, anun yơh ro\k ]em rơmô djo\p mơn jăng jai anai. Hơnong pơhrui glăi ia tơsâo rơmô dong mơng 20-25 kg sa drơi, sa hrơi, [u kơdun lơi pơkă hăng anih arăng ]em rông sa anih, hơnong ia tơsâo rơmô dưi pơkă lăng hiam mrô 1, tui hăng kông ty pơkă brơi. Ơi Nguyễn Hoàng Nhật brơi thâo:

            Ră anai, hơmâo 3 boh kông ty glăk rai blơi ia tơsâo rơmô, anun le\ Đà Lạt Milk, Vinamilk hăng Dutch Lady jing cô gái Hà Lan. Noa s^ ră anai le\ 12 rơbâo 500 prak hăng noa anai hơmâo kơmlai mơn. Hơnong pơkă ano\ hiam kơ ia tơsâo rơmô anai kông ty pơkă khut khăt mơtam yơh, tơlơi anun djơ\ yơh, klă biă, yua dah kiăng kơ mơnuih [on sang rôg rơmô mă ia tơsâo khom rơgoh hơdjă. Kiăng pơđ^ kyar hơđong le\, gơmơi ]ang rơmang hơdôm kông ty khom blơi abih ia tơsâo rơmô mơnuih [on sang s^ glăi.

            Tui hăng yă Lê Thị Bé Khoa anom wai lăng bruă hmua hăng Pơđ^ kyar [on lan tơring glông Đơn Dương le\, rơmô djet ia tơsâo amăng tơring glông ră anai truh kơ 10 rơbâo drơi, 70% mrô rơmô ră anai le\ yua mơnuih [on sang rông pơ sang ano\, hơdôm do\ glăi rông pơ[ut ha anih mơng anom bruă Dalat Milk. Yă Lê Thị Bé brơi thâo, tơlơi gêh gal pơđ^ kyar rông rơmô djet ia tơsâo ră anai [ơi Đơn Dương lu biă mă, laih dong bruă pơđ^ kyar tơlơi rông rơmô tui hluai hơnong dưi blơi ia tơsâo rơmô mơng djo\p anom bruă mơdrô đô]:

            Tơlơi gêh gal hơmâo, samơ\ tơlơi pơđ^ kyar tui kơ r^m thun le\ tơring glông khom lăng nao kơ hơnong blơi ia tơsâo rơmô mơng djo\p sang bruă mơdrô do\ [ơi tơring glông [ơ\i. Mơnuih [on sang kiăng pơđ^ kyar hă khom kơnang kơ bruă sang bruă mơdrô blơi ia tơsâo rơmô ta rông lu mơn hă, khom hơmâo hră k^ pơkôl s^ mơdrô hơđong tơdơi anai, [u djơ\ lăi [uh gêh gal le\, khom pơđ^ pu\ rơmô brơi rông yơh. Tơring glông Đơn Dương hơmâo anăp ngă: Tơdah s^ mơdrô gêh gal amra pơđ^ kyar pu\ rơmô djet ia tơsâo truh 22 rơbâo drơi amăng thun 2020.

                          Sa amăng klâo rơbâo anih rông mơnong ngă hrom kông ty CP Việt Nam

            Hơmâo tơlơi tom găn laih amăng bruă rông rơmô djet ia tơsâo, yua ayuh hyiăng rơ-ơ\ gêh gal biă rông rơmô mơng thun 2008, tơring ]ar Lâm Đồng dưi hơmâo Kơnuk kơna pơtong lăng, jing sa amăng 2 kual rông rơmô djet ia tơsâo phun amăng dêh ]ar ta. Samơ\ truh ră anai, pu\ rơmô kơnong hơmâo rơbêh 15 rơbâo drơi đô] amăng tơring ]ar, ia tơsâo rơmô năng ai `u hơmâo 120 rơbâo tơn djet phrâo r^m hrơi, rơbêh 2/3 mrô anai le\ yua sang ano\ mơnuih [on sang pô rông ba s^. {uh rơđah tơring glông Đơn Dương hăng kual pơko\n kah hăng tơring glông Lâm Hà, Đức Trọng...., tơlơi gêh gal mơng tơring ]ar glăk hơmâo tơlơi ngă gun h^ yua [u hơmâo anih blơi abih ia tơsâo rơmô. Lơm anun lu anom bruă tuh pơ alin ngă hră rơkâo nao bơwih [ong s^ mơdrô, pok anih rông rơmô hăng rơnoh prak truh rơbâo klai prak, tơring ]ar kơnong ngă brơi hră kơ hơdôm sang bruă kjăp [iă đô], lăng nao kơ bruă pơkra ming glăi ia tơsâo rơmô yơh phun, laih anun ba s^ mơdrô, ngă gêh gal kơ mơnuih [on sang rông rơmô pơđ^ kyar anih ]em rông rơmô. Hơdôm kông ty anai, amra jing phun kơ bruă mă phrâo. Ơi Vũ Văn Tư, Khoa anom bruă e\p bruă mă tuh pơ alin-s^ mơdrô hăng ]ơkă tuai tơring ]ar Lâm Đồng brơi thâo:

            Ră anai, tơring ]ar Lâm Đồng pơtum nao kơ hơdôm kơ]ăo bruă mơng [ing tuh pơ alin prong kah hăng Vianamilk, TH True Milk. Biă mă `u, anăp mă bruă mơng tơring ]ar Lâm Đồng gah bruă rông rơmô djet ia tơsâo [u djơ\ kơnong kơ rông pioh djet ia tơsâo rơmô đô] ôh, do\ ming pơkra gơnam [ong, ia mơ`um mơng ia tơsâo rơmô, bơwih brơi kơ mơnuih blơi yua amăng dêh ]ar hăng ba s^ mơdrô pơ ta] rơngiao dong, bơwih brơi kơ [ing tuai rơnguai hyu ngui. Yom hloh dong, hơdôm kơ]ăo bruă anai amra ngă hrom hăng mơnuih [on sang pioh kơ mơnuih [on sang [uh ano\ tu\ yua mơng `u laih anun gơ`u pơblih mơng bruă ngă hmua pla mơnong [u jing, pioh pla ro\k hăng rông rơmô.

            Pơblih hơdră ngă hmua kơ mơnuih [on sang, kơ anom bruă s^ mơdrô hơduah e\p tơlơi tu\ yua amăng bruă pơko\n, anun le\ anăp bruă s^ mơdrô pơ]ruh ngăn ngă hrom, jing Cổ phần chăn nuôi, pơ]ruh ngăn ngă bruă ]em rông Việt Nam. Ră anai, kông ty anai hơmâo man pơdong 3000 bit anih ]em rông rơmô amăng dêh ]ar, amăng anun 200 bit anih ngă đang war prong, hmua rông rơmô [ơi kual }ư\ siăng. Abih bang anih ]em rông anun, yua mơnuih [on sang tuh pơ alin mă pô man pơdong, bơ kông ty kơnong s^ glăi mơnong ]em laih anun blơi abih ia tơsâo rơmô s^ glăi, kiăng kơ pô rông rơmô ăt hơmâo kơmlai. Yua hơmâo hơdră pơ]ruh ngăn phrâo anun, CP Việt Nam jing kông ty pơ]ruh ngăn dêh ]ar Việt Nam hơmâo ngă pơgiong rơnoh mă bruă anăn 3F jing Feed mơnong ]em, Farm đang war rông rơmô, Food jing gơnam [ong s^ mơdrô. Prak pơhrui glăi r^m thun truh kơ 1 klai 200 klak dolar Mi, huăi rơngiă prak tuh pơ alin kơ bruă ngă hmua ôh. Ơi Thanh Phụng, Khoa đang war  ngă hmua Nga, să Hòa Thuận, plơi prong {uôn Ma Thuôt, tơring ]ar Daklak brơi thâo, `u rông 28 rơbâo drơi mơnu\ ania mơboh, ngă tui hră pơkôl hăng sang bruă CP Việt Nam.  Ră anai, r^m hrơi mơnu\ mơboh 22 rơbâo asar boh mơnu\, `u pơhrui glăi r^m blan giăm 100 klak prak, `u lăi:

            Ngă bruă apah brơi kông ty CP Việt Nam ta kơnong lăng nao kơ ano\ hơmâo lơi đô], bơ anih s^ mơdrô le\ kông ty pô e\p brơi. Noa s^ boh mơnu\ hơđong, noa hlo\k ]em mơnu\ kông ty djru anun boh mơnu\ mơboh lu ta s^ hơmâo kơmlai mơn, tơdah [iă le\ kơmlai [iă mơn.

            Hơge\t tơlơi glăk hơmâo [ơi anom bruă djet ia tơsâo rơmô tơring ]ar Lâm Đồng hăng hơdră ]em rông tui hơbo# ngă hră pơkôl, [u tơguan tuh pơ alin prak blơi lo\n đang anih ]em rông ôh, [u ngă war rông lơi, gah kông ty CP Việt Nam brơi [uh, kơnong ngă kjăp anih ba s^ mơdrô hơđong na nao, ba glăi ano\ tu\ yua laih anun thâo pơphun brơi bruă, hơdôm kơ]ăo bruă rông rơmô [ơi kual }ư\ siăng amra pok pơhư prong ta` đô]. Kual lo\n jing mơnong hloh kơ lu anih pơko\n amăng dêh ]ar, sit pơtrun mă bruă, amra pơđ^ noa tơlơi mă bruă kơ mơnuih ngă hmua, boh nik `u hăng hơdôm mơnong pla kah hăng kơtor, hơbơi plum, tơbâo...kơnong pơhrui glăi sa ektar 40 klak prak sa thun [ơi anih lo\n hiam. Bơ tơdah pơblih h^ ngă bruă ]em rông rơmô djet ia tơsâo, hơmâo anih s^ mơdrô gêh gal le\ noa yom hloh, anai jing jơlan bơnga] kơ bruă mă pơđ^ kyar bơwih [ong huă kơ mơnuih [on sang.

            Samơ\, hăng lu kơ]ăo bruă kơnong kiăng rơgoh lo\n, klă glai, pơ]lah h^ hăng mơnuih [on sang hă, amra ngă kơ tơlơi bơ rơdjơ\ sao soa glai klô, mơnuih [on sang hăng hơdôm kơ]ăo bruă sang bruă s^ mơdrô pơ prong amra jai hrơi kơtang tui, ngă kơ lo\n mă yua [u hơmâo boh tơhnal prong ôh. Ano\ hơmâo lơi aka [uh ôh, kơnong tơlơi bơngơ\t kơ mơnuih mơnam hăng ayuh hyiăng glai klô amra hơmâo mơtam. Tơlơi pơkơđai glăi [ơi kual lo\n }ư\ siăng jing mơnong mơ\, ăt do\ hơnong hơđăp đô], aka thâo hơbin dưi  e\p [uh jơlan rơbat ngă hrom ba glăi boh tu\ yua sit nik, djơ\ pran jua kơ abih băng mơnuih mơnam.

            Nay Jek : Pô ]ih hănh pôr