VOV4.Jarai-Thun 1975, tơlơi kơsung blah [ơi kual }ư\ siăng hơmâo pơsit jing tơlơi kơsung blah yom pơphăn biă mă.pok blung tơlơi kơsung blah pơklaih rơngai hlom bom bơyan phang thun 1975, tơlơi kơsung blah djă anăn Hồ Chí Minh, anăp nao kơ bruă pơklaih rơngai abih bang [ơi kual dơnung laih anun pơlir lo\n ia ta jing sa. Tơdơi kơ blah dưi h^ [ơi plơi prong {uôn Ma Thuôt, pơjing rai sa tơlơi gêh gal tar [ar amăng kual }ư\ siăng, kơsung blah kơtang tit mơtam, hlong đ^ nao [ơ[rư\ pơ tơring ]ar Gialai, Kontum, laih anun trun nao pơ Daknông, Lâm Đồng dưi pơklaih rơngai soh. 41 thun laih rơgao, samơ\ hơdôm tơlơi lăp hơdor pioh amăng mông blah ngă hăng phao kơtoang asăp apui [ong sang, gơnam tam pơ tơdron blah ăt do\ na nao amăng pran jua [ing ling tơhan nao blah ngă hlak anun. Ră anai, [ing gơmơi hơmâo bưp hăng ră ruai tom [ing ling tơhan blah ngă rơnuk anun [ơi tơring ]ar Daknông, gum hrom tơlơi blah prong [ơi kual }ư\ siăng, kiăng hmư\ lăng tơlơi ră ruai kơsung blah hing ang khin hơtai [u hu\i kơ tơlơi djai bru\ mơng djuai ania ta.

            Kual }ư\ siăng hơmâo anih do\ yom pơphăn biă mă, anun tơhan Mi-ngu\i pơjing anih anai jing anom phun kơ ling tơhan blah ngă prong, kiăng pơgăn tơlơi hơkru\ mơng dêh ]ar ta hăng hơdôm dêh ]ar pơ Đông Dương, pơgăn tơlơi djru mơng kual Kơdư dêh ]ar ta mut rai amăng jơlan glai klô ]ư\ siăng trun nao pơ kual V, kual lo\n dăo tong krah dêh ]ar ta. Ngă tui tơlơi pơtrun khut khăt mơng Ding jum kơđi ]ar kơ bruă blah rơngai kual Dơnung amăng thun 1975, blan 1 thun 1975, Khoa moa git gai ping gah ling tơhan dêh ]ar ta pơtrun hiăp hăng pơsit pok hơdră kơsung blah kual }ư\ siăng, djă anăn tơlơi pơhing hơgom A 275, kiăng blah pơrai sa ]răn ling tơhan ayăt, hlong nao pơklaih rơngai hơdôm tơring ]ar gah kual dơnung }ư\ siăng kah hăng Daklak, Phú Bổn, Quảng Đức, ngă tui hơdră pơgăn jơlan nao rai mơng [ing ayăt, kơsung blah nao pơ kual Dơnung.

            Tlam lơ 9/3, Khoa anom bruă tơhan pơtrun hiăp tơlơi blah ngă pơsit brơi kơsung blah {uôn Ma Thuôt, Krep djơ\ 2 mông 3 mơnit mơguah mơnu\ tơdjo# lơ 10/3/1975, jing lơ 29 blan sa thun Ất Mão, Tơhan trung đoàn 198 blah hơde]  kơsung nao hlâo pơ tơdron blah, krăp pơnah pơgăn jơlan [ing ayăt, tăp năng kơsung blah jơ`en ba mơtam [ơi tơdron rơdêh por Hòa bình, puih kơđông Trung đoàn 53, anih dưm boh phao kơtoang [ơi Mai Hắc Đế. Tơdơi kơ hmư\ jua pơtuh phă pơrai anom [ing ayăt, yua tơhan đặc công blah hơde], 12 trung đoàn tơhan blah [ơi lo\n hăng tơhan rơdêh sar, mơng 5 bơnah, kơsung blah ha amăng ple\ mơtam, hlong blah dưi h^ {uôn Ma Thuôt, pok phun kơ tơlơi kơsung blah djă anăn Hồ Chí Minh hing ang.

            Laih blah dưi h^ [ơi {uôn Ma Thuôt, [ing ayăt đuăi bru bra ]lah ]lap. Anih anom gơgrong phun gah [ing ayăt [ơi pơngo\ hăng pơyu\ Gia Nghĩa răm rai laih. Dong mơng anun, blah pơgăn jơlan ayăt ruk đuăi mơng {uôn Ma Thuôt đuăi nao pơ Gia Nghĩa, đuăi nao pơ Lâm Đồng tui jơlan mrô 8. Yua [uh blah pơgăn ako\ tlôn, [ing ayăt đuăi bru bra, bral hơngal nao pơ Kinh Đa, lui h^ 4 boh rơdêh kam `ong, năm [e\ phao kơnong 105 ly hăng hơdôm pluh boh rơdêh pơgiăng gơnam. Lơ 22/3, [ing ayăt [ơi Gia Nghĩa ru\k đuăi tui jơlan Kinh Đa, nao pơ Di Linh [ơi anun [ing tơhan plơi krăo blah, pơnah djơ\ apui [ong dua boh rơdêh [ing ayăt, gơ`u đuăi bru bra ]lah ]lap lui wơ\t rơdêh, phao kơtoang laih đuăi kơdop amăng glai klô pơ hlao ia krông Đồng Nai. Ơi Phạm Ngọc Định pô ngă tơhan đặc công C.90, puih gơ`u gơgrong bruă nao goang dar [ing ayăt [ơi să Đạo Nghĩa ră ruai glăi:

            Lơ 23/3/1975, hmư\ hing plơi prong {uôn Ma Thuôt rơngai laih, ayăt [ơi Gia Nghĩa bral hơngal ru\k đuăi mơtam. Samơ\ tơhan goang dar [ơi Gia Nghĩa gah adih le\ Đức Lập jing quân đoàn 3 arăng kơsung blah, bơ gah dơnung yu\ Gia Nghĩa le\ hơmâo tơhan trung đoàn 271 hăng ling tơhan plơi pla, gơmơi le\ do\ amăng ling tơhan anun. Hlăk anun [ing gơmơi tơring glông jao kơ tơhan plơi git gai kơsung nao goang dar să Đạo Nghĩa, do\ glăi trung đoàn 271 gơgrong pơ anih Kiến Đức kiăng ngă hiư\m pă brơi [ing ayăt [ơi Gia Nghĩa sa le\ khom yơr tơngan, dua le\ ru\k đuăi djai hơdip.

            5 mông mơguah lơ 23/3/1975, ling tơhan blah ngă gah dêh ]ar ta kơsung nao tu\ mă plơi prong Gia Nghĩa. Yang hrơi dong lơ 23, hla gru mơng Khul tơhan pơklaih rơngai djuai ania đơ đhet por đ^ [ơi sang bruă khoa tơring ]ar Quảng Đức, Anom bruă tơhan pơlih hăng djo\p sang bruă pơko\n kơnuk kơna hơđăp. Plơi prong Gia Nghĩa hăng tơring glông Khiêm Đức rơngai giong laih. Ơi Lê Đức Phương, khoa hơđăp git gai ping gah tơring ]ar Daknông, pô hơmâo mă gru tăm pong mơng sang bruă khoa kơnuk kơna gah ayăt [ơi Quảng Đức ră ruai glăi:

            Lơ 23/3/1975, tơdơi kơ anun kâo hơmâo Jơnum min gah ling tơhan wai lăng jao ngă khoa ]ih pioh amăng bruă mă, kâo mut nao amăng sang bruă khoa tơring ]ar hơđăp gah ayăt, hyu e\p hră pơar, [uh h^ ano\ tăm pong, mă pioh. Ano\ tăm pong anai gah dlông ]ih le\ Việt Nam Cộng hòa, sang bruă tơring ]ar Quảng Đức anun thâo kran anom bruă anai yơh hơmâo tơlơi dưi prong hloh kơ tơring ]ar hlak anun. Yua dah tui hăng kơnuk kơna hơđăp gah ayăt le\, khoa tơring ]ar git gai bruă kơnuk kơna hăng git gai ling tơhan mơtam, mă h^ ano\ tăm pong anun lăng kah hăng lom lui laih kơnuk kơna hơđăp, jao glăi kơ sang bruă djă pioh gơnam gru tơring ]ar.

            Bơ yă H'Lơm, sa ]ô đah kơmơi ngă nai ia jrao amăng tơring ]ar Quảng Đức hơđăp, hrơi mông tal rơnu] yơh jing hrơi [ing tơhan blah ngă rơka djơ\ boh phao hơdor na nao bruă mă hơkru\ mơng `u, `u lăi:

            Ling tơhan kâo nao blah ayăt amăng mông adai pơ-iă kơtang kah hăng ră anai mơn, gơ`u pit boh pơtuh, djơ\ buă [o# mơta sa ]ô tơhan gah ta [o# mơta bơbrah abih lo\n brai hyu djơ\ h^, mông anun sư\ rơbư\ mơtam. Kâo hơtu\k ia hlor, giong anun mă hre\ kơsu akă tơngan, trơ\i h^ ]răn tơngan răm laih anun, giong anun apo\n glăi, mơguah tơdơi pơgiăng nao pơ sang ia jrao prong tơring ]ar. Mông anun, [u hơmâo gơnam pioh bra] ôh, kâo khom mă lam, thong ]ơkăp [u\ pioh bra] kiăng pơ hơdip mơnuih, amăng dlô ako\ kâo pơmin ngă hiư\m anai kiăng drah huăi [le\ lu, tu] rơnu] ăt dưi pơ hơdip glăi mơn mơnuih rơka anun. Kâo pơmin [u hu\i kơ djai ôh. Jao bruă hơge\t le\ kâo ngă yơh, tuh drah pơ]rah asar phao kơtoang hai kâo [u hu\i lơi.

            Lơ 24/3, Kual }ư\ siăng pơklaih rơngai giong laih. Tơlơi kơsung blah kual }ư\ siăng pok brơi jơlan blah rơngai thun 1975 dưi hing ang biă mă, pơjing rai sa bruă mă kơsung blah ayăt Mi, pơklaih djuai ania, pơklaih lo\n ia ta. Laih dêh ta pơklaih rơngai, Ping gah, gong gai kơnuk kơna, ling tơhan hăng mơnuih [on sang djo\p djuai ania tơring ]ar Daknông rơgu\ blah [ing FULRO dong, laih anun blah bong glăi hăng tơhan Khmer do\ amăng glai. Pơgang kjăp goai dêh ]ar ta, laih dong hơđong tơlơi hơdip mơda mơnuih [on sang jing bruă mă phun kơ tơring ]ar Daknông hlak anun. Ơi Lê Đức Phương brơi thâo dong:

            Tơdơi kơ lo\n ia ta pơklaih rơngai gong gai kơnuk kơna hăng mơnuih [on sang plơi prong Gia Nghĩa khom man pơdong glăi, pơkra hơdră phun [ơi anăp le\ pơ hơđong tơlơi hơdip mơda mơnuih [on sang, pơ kjăp glăi gong gai kơnuk kơna kiăng git gai mơnuih [on sang hơđong bruă mă, ngă hmua pla pơjing. Ta [uh laih tơlơi blah ngă rơgao 41 thun pơklôn adih. Tơdah [ing ta pơhno hăng hrơi blan phrâo pơklaih rơngai tu\ mă wai lăng plơi prong Gia Nghĩa truh ră anai ta [uh pơblih lu biă mă dong mơng tơlơi bơwih [ong huă truh kơ tơlơi hơdip mơda mơnuih [on sang, boh nik `u jơlan glông nao rai tuh pơ lin lu, laih anun tơlơi do\ dong [ong huă rơguăt pơđ^ kyar na nao.

            Tơdơi kơ 41 thun lo\n ia ta lir hơbit jing sa, hơdôm mơnuih pô pơjing rai gru tơhnal kơ dêh ]ar ta hlak anun, ră anai ăt djă hơnong gru grua tơhan rơnuk Wa Hồ amăng bruă mă pơdong plơi pla hăng pơgang lo\n ia. Tơlơi hơdor glăi anun jing sa tơlơi pơtrut pran jua prong kơ [ing ling tơhan ră anai ako\ pơdong ping gah, pơgang gong gai kơnuk kơna, gơ`u ăt ba gru hlâo na nao kơ ană tơ]ô rơnuk tơdơi hla tui, gum hrom [u anet ôh amăng bruă ngă mơak kơ dêh ]ar ta pơđ^ kyar pơdrong asah tui.

Nay Jek : Pô ]ih hăng pôr