VOV4.Jarai- Sui mơng anai djơ\ 10 thun laih, lơ 19/8/2006. Tal blung pơhiăp tơlơi Mnông, pơlar jua pơhiăp tơlơi Mnông [ơi Go\ng phun jua pơhiăp dêh ]ar Việt Nam, [ơi kual }ư\ Siăng. Jơlan hdră anai  ta` truh pơ\ neh met wa djuai ania Mnông [ơi djo\p tơring ]ar kual }ư\ siăng ]ơka\ hmư\, yua tơlơi je\ giăm, tơlơi pơ- ư,  pơ- ang, yua dah dưi hmư\ tơlơi pơhing phrâo, jơlan hdră mơng ping gah, kơnuk kơna ha\ng tơlơi pơhiăp djuai ania pô, dưi hmư\ tơlơi adoh đưm pô, jua ]êng hgơr mơnuih [ôn sang djuai ania Mnông.

    Lơ 19/8/2006, sa hrơi mơak mơai prong kơ mơnuih [ôn sang djuai ania Mnông, tơdang hmư\ tơlơi pơhiăp pô, [ơi go\ng phun jua pơhiăp lon ia ta. {u djơ\ kơnong hasa tơlơi pơhing hrim hrơi đô] ôh, hơdôm jơlan hdră Ping gah, tơlơi phiăn kơnuk kơna, ăt dưi pơtô ba tơlơi ngă hơmua, pla pơjing, rông hlô mơnong, laih anun wai lăng tơlơi hiam drơi ja\n pô ta..... Laih dơng neh met wa dưi hmư\ tơlơi adoh djuai ania pô dơng. Ơi Điểu Méc, [ơi Bon Bu Boong, să Dak Ndrung, tơring glông Dak Song, tơring ]ar Daknông, ăt do\ hdơr na nao đô] ama\ng ako\ glô, tal blung hmư\ jua pơhiăp tơlơi Mnông [ơi bro# go\ng phun jua pơhiăp Việt Nam: “Tal blung kâo hmư\ tơlơi pơhiăp Mnông, [ơi bro# go\ng phun jua pơhiăp dêh ]ar Việt Nam [ơi tơring ]ar Daklak, kâo hmư\ hai bia\, mơak bia\ mă, drưh kơ ang bia\ ma\, yua dah tơlơi pơhiăp Mnông hơmâo pơlar tui ama\ng bro\, [ơi gong phun jua pơhiăp lon ia ta. Na nao 10 thun ha\ng anai, hmư\ tơlơi adoh đưm, pơtô brơi tơlơi ngă hơmua pla pơdai, pla kơ phê, pla tiu, rông mnu\, b^p yôm bia\ ma\”.

    Kah ha\ng ơi Điểu Méc mơn, 10 thun rơgao, amai Thị Mai, do\ [ơi Bon Bu Prâng, să Dak Ndrung, tơring glông Dak Song, tơring ]ar Daknông, hơmâo thim sa gơyut, [u dưi kơ [ah ôh tui ha\ng `u, anun le\ sa boh bro# Radio anet. Mơguah, hrơi dơng, tlăm mơmot, wơt dah do\ [ơi sang ha\ng [ơi hơmua, [u dah đ^ rơdeh thut nao ma\ gơnam, truh mông pơhiăp tơlơi Mnông, amai pok hmư\ yơh. Amai thâo hdơr hrim mnuih pơđok ama\ng bro#, kah hăng pô pơhiăp Thị Đoắt, Điểu Thân pơhiăp jơlan hdră: “ Ngă hro\m ha\ng mơnuih ngă hơmua”;  Y’Sưng Phêja pơhiăp jơlan hdră “ Tơlơi pơtă pơtăn mơng nai ia jrao”, H’Thi Rya ră ruai kơtuai akhan đưm.... Amai Thị Mai brơi thâo:

                                                                Y Sưng Phêja – H’Thi Rya, pơhiăp tơlơi Mnông

    “ Dơng mơng hrơi hơmâo jua pơhiăp tơlơi Mnông, neh met wa hmư\ lu hloh, yua dah pơhiăp tơlơi yuăn, [ing tha rơma [u thâo hluh, pơhiăp hăng tơlơi Mnông le\ [ing tha rơma, ]ơđai muai leng thâo hluh tơlơi phrâo phrang mơng bro#, boh nik ako\ pơdơng tơlơi hd^p pơblih phrâo, pơđ^ kyar tơlơi mă bruă, kiăng bia\ ma\ kơ neh met wa. Kơnong hja\n kâo le\ hơr kơ hmư\, kâo juăt đua\i hyu, hlăk đ^ rơdeh kâo ăt pok bro# hmư\ mơn, jơlan hdră pă kâo leng hơr soh, ba glăi tu\ yua kơ neh met wa”.

Hdơr glăi tal blung pơlar jua pơhiăp, anun kah mă thâo tơlơi gir run mơng hơdôm mnuih pơhiăp tơlơi Mnông, kiăng neh met wa hơr kơ hơmư\ ama\ng hơdôm thun blan laih rơgao. Dơng mơng rơnuk thun  mơnuih thun do\ mơda tơbia\ đua\i mơng plơi pla, dưi hơmâo tơlơi pơtô ba mơng mơnuih mă bruă, gah jơlan hdră pơhiăp djuai ania [ia\ go\ng phun jua pơhiăp dêh ]ar Việt Nam, kah hăng rơgơ\m nghệ nhân Điểu Kâu- Mơnuih ksem pơmin tơlơi pơhiăp Mnông. Hơdôm mơnuih pơhiăp tơlơi Mnông ta` thâo mă bruă, hrăm tui [ơ [rư\, kiăng thâo mă bruă pơhiăp tơlơi Mnông, jai hrơi mơak hloh brơi neh met wa kiăng hmư\ bro#. Pô pơhiăp ama\ng bro#, ayo\ng Điểu Thân ruah glăi tui anai: “Dleh tơnăp hloh djơh ha\ng [ing gơmơi le\ tơlơi pơblang glăi tơlơi pơhiăp, boh hră. Hlâo kơ rai mă bruă [ơi anai, [ing gơmơi aka\ thâo ]ih ôh boh hră, tơlơi pơblang glăi, laih anun pơđok tơlơi pơhiăp djuai ania pô. Boh pơhiăp [ing gơmơi [u lu đơi ôh, ama\ng tơlơi pơblang tơlơi pơhing, tơlơi ]ih hrim hrơi, hơmâo lu boh pơhiăp phrâo, tui anun yơh [ing gơmơi tu\ mă tơlơi pơhiăp yuăn, [ing gơmơi pơblang tơlơi pơhiăp, yua dah [u hơmâo boh pơhiăp pô. Ră anai juăt laih, samơ\ [ing gơmơi gir run hloh dơng, kiăng pơblang, pơđok hai hloh, mơak hloh”.

    Amai H’Thi Rơya ră ruai glăi tui anai: “ Hơdôm [ing gơmơi mă brua\ tơlơi pơhiăp, ama\ng khul pơhiăp tơlơi Mnông, rai mơng djo\p kual. Tơdang bưp gơyut gơyâo mă brua\ hro\m hb^t, leng pơhiăp mơng plơi pla pô, blung hlâo hing hâng, yua tơlơi pơhiăp hrim plơi phara phara soh sel, [ơi ano\ tơlơi pơhiăp [u thâo hluh, pơmin amra [u thâo mă bruă ôh. Samơ\ hơmâo tơlơi pơtô mơng Nai Điểu kâu, laih anun tơlơi gir run mơng hrim pô, hơmâo tu\ ư hro\m tơlơi pơhiăp, hlơi hmư\ leng kơ thâo hluh. Dơng mơng anun yơh [ing gơmơi pơđ^ kyar tơlơi pơblang boh pơhiăp, tơlơi pơđok djơ\ tui ha\ng neh met wa  hmư\ bro# thâo hluh”.

    10 thun rơgao, hro\m ha\ng tơlơi prong đ^ mơng Go\ng phun jua pơhiăp Việt Nam, tơlơi pơđ^ kyar hdôm tơlơi pơhiăp djuai ania [ia\ Êđê, jarai, Bahnar, K’ho, Hơdang mơng Go\ng phun jua pơhiăp dêh ]ar Việt Nam, do\ [ơi kual }ư\ Siăng, jua pơhiăp tơlơi Mnông jai hrơi mơak hloh, je\ giăm ha\ng neh met wa hmư\ bo# lu hloh dơng. Dơng mơng thun 2014, jơlan hdră anai pơhiăp to\ tui klôn hrim hrơi. Jơlan hdră anai  dưi hmư\ glăi [ơi plăng Internet VOV4, tơdah kiăng hmư\ glăi tơlơi pơhiăp pô.

    Yă H’Măng Niê, pô tui hmư\ tơlơi pơhiăp djuai ania Mnông, pô tui djru ba, gum pơhiăp tơlơi pơblang, tơlơi pơđok brơi hơdôm pô pơhiăp tơlơi Mnông, `u lăi tui anai: “ Ama\ng 10 thun rơgao, hơdôm pô pơhiăp tơlơi Mnông, hơmâo gir run ha\ng abih pran jua pô, yua mơnuih [ôn sang pô, yua tơlơi pơhiăp pô,  hơmâo prong đ^ tui laih hăng tơlơi pơđ^ kyar hro\m Go\ng phun jua pơhiăp Việt Nam. Tơlơi pơđok hơmâo pơblih tui laih, dơng mơng pơdok soh gkăi, samơ\ jai hrơi pơđok tui djơ\ laih, hai hloh. Hơmâo je\ giăm ha\ng mơnuih [ôn sang, ha\ng djuai ania pô [ơi kual lon Daknông, tơring glông Lak leng hmư\ thâo soh... Hơmâo pơtô glăi jơlan hdră Ping gah, kơnuk kơna. tal dua djă pioh tơlơi gru grua phiăn juăt djuai ania pô. Mơak bia\ mă, drưh kơ ang bia\ ma\ tơlơi pơhiăp djuai ania pô ăt dja\ pioh na nao”.

    10 thun [u djơ\ sui đơi ôh, samơ\ ha\ng tơlơi gum gôp sa pran sa jua, hơr mă bruă tơlơi pơhiăp mơng khul hlăk ai, thun do\ mơda. Tơlơi pơhiăp Mnông hơmâo ba glăi lu tơlơi boh than tu\ yua, lăp kơ pơ pu\ bia\ ma\. Anun le\ tơlơi pơ pu\ djă pioh mơng khul khua g^t gai Gong phun jua pơhiăp dêh ]ar Việt Nam, [irô jơnum min mơnuih [ôn sang tơring ]ar Daknông, pơ pu\ brơi lu hră bơni. Anun le\ tơlơi khăp hơ eng mơng neh met wa hmư\ bro\ [ơi plơi pla je\ giăm, ataih yaih.... Anai le\ tơlơi pơsur anur brơi hrim pô mă bruă pơhiăp tơlơi Mnông, mơng Go\ng phun jua pơhiăp dêh ]ar Việt Nam, ha\ng tơlơi khăp bruă mă, đăo gơnang ama\ng pran jua pơđ^ kyar abih ba\ng thun blan pơ\ ana\p anai dơng.

Rơluch Xuân: Pô ]ih ha\ng pôr