VOV4.Jarai-Khul ling tơhan Đak Tô-Quân đòan 3, pơdong puih kơđông [ơi tơring ]ar Kontum, phrâo jơnum hơdor glăi 44 thun hrơi ako\ pơdong lơ 20/9/1972-lơ 20/9/2016.

            Găn rơgao 44 thun ako\ pơdong hăng pơđ^ kyar, [ing khoa moa ling tơhan Đak Tô hơmâo mă bruă ba glăi boh tơhnal tu\ yua hing ang biă mă. Puih kơđông mơ\ hơmâo tu\ mă 2 wơ\t Ping gah, Kơnuk kơna pơpu\ bơni jing anom bruă tơhan khin hơtai mơng mơnuih [on sang; dưi pơpu\ miđai djă anăn Hồ Chí Minh; 12 miđai gah ling tơhan, 36 mơđai blah dưi djop mơta hăng lu tơlơi bơni yom pơko\n.

Khul tơhan Đak Tô dưi ako\ pơdong [ơi tơkai ]ư\ Mang Mrai, tơring glông Sa Thầy, tơring ]ar Kontum lơ\m lơ 20/9/1972, hơmâo 3 Trung đoàn tơhan bộ binh; Trung đoàn 66, 28, 95 laih anun tiểu đòan binh chủng kỹ thuật. Anai le\, hơdôm khul ling tơhan thâo blah hơde], tom do\ hăng blah ngă sui thun [ơi kual }ư\ siăng.

            Tơdơi kơ laih ako\ pơjing, Khul ling tơhan Đak Tô hơmâo nao blah ngă tu\ yua, ba glăi boh tơhnal prong, blah pơrai tal kơsung blah [ing ayăt ru\i hyu anăn tơhan Bắc Bình Vương, blah pơrai lu puih kơđông tơhan Mi, tơhan Ngu\i dong mơng Đak Pet truh pơ plơi prong Kontum. Amăng tal blah rơngai kual }ư\ siăng, Khul linh tơhan Đak Tô hơmâo ngă pơgiong bruă jao, blah pơrai anih do\ mơng tơhan ayăt [ơi Đức Lập, blah rơngai plơi prong {uôn Ma Thuôt, pơklaih rơngai Nha Trang laih anun tơhan pơ tơdrun kompăn Cam Ranh. Amăng tơlơi kơsung blah djă anăn Hồ Chí Minh hing ang, sa wơ\t dong, Khul ling tơhan Đak Tô arăng đăo kơnang jao brơi  kơsung nao blah soa mă tơdron rơdêh por Tân Sơn Nhất, blah Khoa git gai tơhan ngu\i [ơi Sài Gòn hlong rai abih.

            Amăng tal blah pơgang tơlơi rơnuk rơnua goai dêh ]ar gah dơnung yu\ hăng tal mă bruă djru jar kơmar [ơi dêh ]ar Kur, Khul ling tơhan Đak Tô hơmâo ba glăi lu boh tơhnal tu\ yua prong, djru hrom bruă wai pơgang kjăp jơlan goai dêh ]ar laih anun pơklaih brơi mơnuih [on sang dêh ]ar Kur huăi djai đut djuai mơng [ing tơhan Pôl pôt sat [ai ngă.

            Ako\ thun 1987 truh ră anai, tui hăng tơlơi jao kơ bruă mă, Khul ling tơhan Đak Tô pơwơ\t glăi pơ Kontum, ăt ngă pơgiong bruă jao pơtô pơhrăm tơlơi blah ngă, ăt pre na nao tơlơi blah ngă hăng ako\ pơdong puih tơhan kjăp hơđong. Thượng tá Nguyễn Thanh Phong, Khoa apăn bruă ping gah Khul ling tơhan Đak Tô brơi thâo: amăng djop bruă mă, khoa moa, ling tơhan Khul ling tơhan Đak Tô ăt djă hơnong bong kjăp kơnuih tơhan rơnuk wa Hồ, amra tơgu\ blah ayăt pơsăn drơi jăn pô kơ tơlơi rơngai djuai ania, yua kơ tơlơi hơđong, tơlơi mơak hlak kơ mơnuih [on sang. Hơdor glăi 44 thun hrơi ako\ pơdong, jing mông pioh kơ [ing khoa moa, ling tơhan Sư đoàn thâo hluh dlam kơ gru grua Khul ling tơhan Đak Tô. Thựơng tá Nguyễn Thanh Phong lăi: “{rô djơ\ hơdor glăi 44 thun hrơi gru grua Sư đoàn, sư đoàn hơmâo lu jơlan hơdră pioh kơ r^m ]ô khoa apăn bruă, ling tơhan hrăm, hơduah e\p tui lu hloh gru grua mơng puih kơđông, lăng anai jing tơlơi ư ang prong. Hăng bruă mă rơđah rơđong amăng tơlơi git gai, pơ]râo trun pơđ^ tui tơlơi prăp lui blah ngă, abih bang khoa moa, ling tơhan khom hrăm pơđ^ tui tơlơi thâo bruă mă, tơlơi tu\ yua pơtô blah ngă pioh ako\ pơdong Sư đoàn kjăp kơtang hlom bom”.

            Djă pioh hăng pơđ^ tui gru grua hơđăp, [ing khoa moa, ling tơhan Khul ling tơhan Đak Tô hrơi anai, ăt ngă pơgiong klă na nao bruă mă dưi jao ngă. Boh tơhnal pơtô blah ngă mơng puih anai dưi yap prong biă mă. Hơdôm boh yom phun pơtô blah ngă, ru\i tơhan, đuăi blah hơde], pơhrăm tu\ a` kơ tơlơi tơnap tap, gleh glar, wơ\t hrơi mlăm, hơjan pơđiă ăt [u pơdơi ôh laih anun bruă pơtop hrăm blah ngă pơnah phao biă ăt ngă tui khut khăt djơ\ hơdră. Boh nik `u, ngă bruă tơlơi thâo thăi gah ling tơhan Việt Nam pơtrun hăng gru grua Sư đoàn ngă hrom tơlơi thâo kơhnăk gah ling tơhan, mă yua phao kơtoang phrâo, jing hơdôm bruă mă Khul ling tơhan Đak Tô gleng nao biă mă. Hrom hăng anun, bruă mă prăp lui tơlơi blah ngă, bơblih mơng mông rơnuk rơngai truh kơ mông je\\ ame], ăt pre lui na nao mơn. Pơtong glăi kơ boh tơhnal blah ngă, Đại tá Trần Đình Việt, Khoa Sư đòan Đak Tô brơi thâo: “{ơi anăp kơ bruă kiăng jai hrơi kơtang amăng bruă wai pơgang lo\n ia, khoa moa, ling tơhan sư đoàn hơmâo pơtong lăng bruă mă anun yơh yom hloh, kiăng pơđ^ tui tơlơi kơtang abih bang, prăp lui hlâo tơlơi blah ngă. Kơtưn djop puih kơđông gah Sư đoàn prăp lui na nao tơlơi blah ngă, djop mơta tơlơi pơtô hrăm blah ngă dưi hơmâo boh tơhnal tu\ yua rơgơi soh, amăng anun rơgơi biă mă khom truh 85%. Rơbêh 75% boh anom bruă dưi ngă djơ\ tơlơi pơtrun tơpă, kơtang kiăng pơhrôp hiam tui kơnuih gru rup rap tơhan rơnuk Wa Hồ laih anun gru grua mơng đưm gah sư đoàn 2 wơ\t mă pri tơlơi bơni tơhan khin hơtai sông kơtang.

            Hơdôm thun rơgao, Khul ling tơhan Đak Tô gleng nao na nao bruă ngă tui klă tơlơi je\ giăm hăng ană plơi, pơdah rai pran jua hơdor tơngia, khăp pap hăng khoa moa, ling tơhan djop djuai ania amăng tơring ]ar Kontum, anih mơ\ Khul ling tơhan Đak Tô blah ngă, ako\ pơdong đ^. Hơdôm puih kơđông gah Khul ling tơhan Đak Tô hơmâo ngă adơi ayong hăng lu plơi pla rơbêh 90 boh plơi pla, [on [ut pơ anih pơdong puih kơđông. R^m thun, Khul ling tơhan Đak Tô djru mơnuih [on sang rơbêh 1.200 hrơi bruă pioh pơkra jơlan nao rai, man pơdong ring bruă bơnư\ pơkong ia, pơdong sang, kuăi rơmet king hmua, pling ia nao pơ hmua dơnao…Rơngiao kơ anun, [ing khoa moa, ling tơhan amăng puih kơđông hơmâo pơkă lăng pơjrao tơlơi duăm ruă kơ mơnuih [on sang, djru sang ano\ [un rin pơkra hơdră bơwih [ong huă ngă hmua; hyu ]uă laih anun [ơk gơnam kơ sang ano\ hơmâo anăn kơnuk kơna djru ba. Hăng pran jua mă bruă yua kơ ană plơi pla, anun yơh kơnuih rup rap tơhan rơnuk Wa Hồ mơng Khul ling tơhan Đak Tô, jing je\ giăm tong ten hăng mơnuih [on sang [ơi Kontum. Ayong A U Thành, pơ thôn 5A, să Đak Kôi, tơring glông Kon Braih, sa amăng 2 boh sang ano\ [un rin hơmâo tơhan Đak Tô man pơdong brơi sang khăp pap, noa prăk 90 klăk prăk, `u lăi: “Kâo mơak biă mă, dưi hơmâo tơhan Sư đoàn 10 ngă brơi sang. Kâo [u khin pơmin ta dưi hơmâo sang do\ hiam djơh hăng anai ôh. Sang ano\ gơmơi ră anai do\ dong [ong huă huăi hu\i kơ hơjan ia [rua] dong tah. Kâo bơni biă mă kơ khoa moa, ling tơhan Sư đoàn 10 pơdong brơi sang”.

            Khoa moa, ling tơhan Đak Tô ăt lăng kơ bruă hrăm hăng ngă tui tơlơi Wa Hồ pơtô jing bruă khom ngă  tui sit nik pioh djă lu hăng pơđ^ tui na nao gru grua hing ang mơng Sư đoàn. Yua kơ anun, amăng djop rơnuk, r^m thun lêng kơ hơmâo mơnuih mă bruă hur har ba gru hlâo soh hrăm hăng hla tui bruă mă hiam mơng Wa Hồ. Tiểu đoàn 3, trung đoàn H8 khin hơtai [u djơ\ kơnong pơtô blah ngă rơgơi, je\ giăm mơnuih [on sang klă đô] ôh, do\ jing anom bruă pơtô hrăm kơ hơdôm rơnuk tơdơi laih anun jing puih tơhan ba gru hlâo mă bruă pla kyâo pơtâo, rơgoh hiam amăng anom bruă. Đại úy, Đặng Việt Hùng, apăn bruă kơđi ]ar Tiểu đoàn 3, Trung đoàn H8, tơhan Đak To brơi thâo:

            Sit hơmâo tơlơi pơtrun mơng dlông prăp lui blah ngă [udah hơmâo bruă mă hơge\t thơ tơnap tap [ing gơmơi khom prăp lui pran jua tơhan Wa Hồ soh yơh, pioh pơtrut pran jua thâo gum pơgop nao rai ngă tui djop bruă ping gah, kơnuk kơna hăng puih kơđông jao brơi.

            Hăng boh tơhnal dưi ngă tu\ yua hiam klă mơng rơnuk blah ngă truh kơ rơnuk mơak rơnuk rơnua laih, Khul ling tơhan Đak Tô hơmâo 2 wơ\t laih tu\ mă tơlơi bơni mơng Ping gah, Kơnuk kơna pơpu\ jing Tơhan khin hơtai sông kơtang mơng mơnuih [on sang. Amăng Sư đoàn hơmâo 3 Trung đoàn, 5 tiểu đoàn, 7 đại đội, 9 ]ô khoa moa, ling tơhan dưi pơpu\ bơni tơhan sông kơtang khin hơtai. Sư đoàn hơmâo tu\ mă miđai anăn Hồ Chí Minh; 12 miđai gah ling tơhan, 36 miđai blah ngă djop mơta laih anun lu hră bơni, tơlơi bơni yom pơko\n. Djă pioh hăng pơđ^ tui gru grua hơdôm gưl khoa moa, ling tơhan Đak Tô hrơi anai, ]ih pioh lu bơnah ră ruai pioh gru đưm amăng 44 thun blah ngă, man pơdong hăng đ^ prong kơtang tui.

Nay Jek: Pô ]ih hăng pôr