VOV4.Jarai - Ia H’drai le\ tơring glông goai dêh ]ar phrâo dưi hmâo kah đuăi mơng tơring glông Sa Thầy, tơring ]ar Kontum, rơbêh kơ 1 thun hlâo. Tơring glông phrâo do# hmâo lu tơlơi tơnap, m[s do# hui, jơlan nao rai tơnap, hơdôm tơlơi ayuh hyiăng [u gal lu biă. {ơi kual lon anai, hơdôm anom bruă ling tơhan glăk gir run gum hrom hăng m[s pơdo\ng bơwih [ong huă, hơđong tơlơi hơd^p mơda hăng hơkru\ bruă pơgang lon ia, rơnuk rơnoa plơi pla. Sang bruă bơwih [ong mơnuih mơnam sa ding kơna mrô 716, Binh đoàn 15 le\ anom bruă tui anun.

            Tơlơi hơd^p mơda phrâo kual goai dêh ]ar pơ\ Ia H’drai

            Sang bruă mrô 716 dưi pơdo\ng mơng blan 3 thun 2014. Pơjing amăng mông tơlơi bơwih [ong tơnap tap, [ơi kual lon tơnap wot ayuh hyiăng lon mơnai hăng anih anom m[s do#, samơ\ anom bruă ngă tui laih hăng glăk ngă tui klă hơdôm bruă bơwih [ong, bruă kơđi ]ar, pơdo\ng tơlơi hơd^p mơda “hơđong anih do# bruă mă” brơi rơbêh 600 ]ô mơnuih mă bruă djuai ania [ia\ đ^ kyar [ơi kual lon tơnap tap anai.

            6 thun hlâo, ayong A Vuông, djuai ania Hdang, đuăi mơng plơi pla `u pơ\ tơring glông Kon Plong (Kontum) nao pơ\ tơring glông Ia H’drai mă bruă kơ sang bruă kơ su. A Vuông brơi thâo, tal blung nao pơdo\ng bruă mă, `u [u pơmin ôh amra dưi ke\ ph^ sui thun [ơi anai, yua kơ tơnap tap hloh kơ pơ\ plơi pla `u. Hloh kơ anun dong, anih anom anai ataih mơng plơi pla hơđăp hơdôm rơtuh km, kiăng glăi pơ\ sang rơngiă sa hrơi đ^ rơdêh. Djuai ania Hdang ăt [ia\ mơn mơnuih pơ pe\ đuăi mơng plơi nao do# pơ\ sa anih pơkon. Tui anun mơn tơdơi kơ 6 thun, A Vuông [uh tơlơi pơsit mơng pô le\ djơ\. Do# hăng ling tơhan, mă bruă hăng ling tơhan, hmâo bruă mă, prak pơhrui glăi hơđong, tơlơi hơd^p mơda mơng `u ăt [ơ [rư\ đ^ kyar kah hăng hơdôm đang kơ su mơtah hiam mơn [ơi kual goai dêh ]ar Ia H’drai. A Vuông lăi: Kâo mă bruă kơ sang bruă [ơi anai klă biă, hmâo tơlơi hơd^p mơda hơđong. Mơnuih apăn bruă djru kâo lu biă. Kâo amra ke\ ph^ kơja\p hăng anom bruă, hăng Sang bruă pioh pơdo\ng tơlơi hơd^p mơda jai hrơi jai klă hloh.

            Ăt kah hăng A Vuông mơn, ayong Cầm Bá Thức le\ mơnuih hlăk ai djuai ania Thái mơng tơring ]ar Thanh Hoá rai pơ\ kual }ư\ Siăng anai pơdo\ng bruă mă. ~u nao pơ\ tơring glông Ia H’drai, tơring ]ar Kontum mă bruă kơ Sang bruă mrô 716, Binh đoàn 15 thun 2009, lom anun do# ha jăn. Truh ră anai, `u hmâo bơnai ăt mă bruă kơ sang bruă kơ su mơn hăng hmâo dua ]ô ană laih. Gơnang kơ tơlơi gum djru mơng anom bruă, dua rơkơi bơnai `u pơdo\ng laih sa bôh sang dăp tal 4 kơja\p ph^k hrom hăng kual đang 2 ektar, lom sa thun ]ơkă mă rơbêh kơ 150 klak prak. Dua rơkơi bơnai ayong Thức ăt hơđong pran jua mă bruă mơn lom dua ]ô ană `u dưi hmâo anom djru rông ba hrăm hră [ơi sang hră wai lăng ]ơđai muai gah sang bruă. Ayong Thức mưn [uh pô bưng biă lom nao pơdo\ng bruă [ơi goai dêh ]ar pơ\ Ia H’drai: Dưi hmâo gru\p git gai puih kơđông ling tơhan ăt kah hăng anom bruă ngă gal brơi djru sang ano# kâo ăt hmâo mơn ano# [ong, ano# huă, ano# pioh lui, prak pơhrui glăi hơđong. Sit yak tơkai mu\t [ơi anai le\ ta khom gir run, hrim thun kơtưn đ^ dong [ơ [ia\ pioh tơdơi anai ană bă prong [ing gơ`u plai [ia\ tơnap tap.

            Sang bruă mrô 716 ră anai hmâo giăm truh 3.200 ektar đang kơ su hăng abih bang ăt glăk amăng rơwang do# ane\t mơn. Rơbêh kơ 600 ]ô mơnuih mă bruă mơng Sang bruă le\ abih bang leng kơ m[s djuai ania [ia\ glăk amăng hnưr thun hlăk ai. Khă kơ su akă hmâo kơtăk, samơ\ puih kơđông bơwih brơi na nao tơlơi hơd^p mơda pioh mơnuih mă bruă hơđong pran jua do# glăi hăng đang phun pla, hăng gru\p bơwih [ong huă. Amăng anun, rơngiao kơ pơhlôm prak blan, anom bruă do# djru pơdo\ng sang do#, lon ngă đang hmua kơ hơdôm bôh sang ano#, pơdo\ng kual plơi m[s do#, sang hră, sang ia jrao, dăng hre\ apui lơtr^k… Thượng uý Phạm Văn Uy, Khoa gru\p bơwih [ong huă mrô 6, Sang bruă mrô 716, Binh đoàn 15, lăi: Lom ngă tui bruă mă le\ adơi ayong mă bruă leng kơ hlăk ai, phrâo ruah mu\t bruă mă akă kơja\p, tơnap tap. Anun [ing gơmơi nao dơlăm, thâo rơđah tơlơi pơmin, tơlơi ]ang rơmang laih anun hmâo jơlan gah gum djru. Mơng anun, adơi ayong mă bruă pơsit pran jua pơdo\ng anom bruă kơja\p kơtang, hơđong pran jua do# mă bruă. Ră anai [ing adơi ayong pơdo\ng laih sang ano#, hmâo bơnai rơkơi hmâo 2 ]ô ană ăt hơđong pran jua do# mă bruă mơn, ngă tui bruă mă mơng sang bruă.

            Pơtô pơhra\m khul mơnuih mă bruă kơja\p [at bruă, ngă gal brơi pioh mơnuih mă bruă hlăk ai hơđong tơlơi hơd^p mơda pơdo\ng bruă mă, Sang bruă 716 glăk pơdo\ng kơ pô sa phun than kơja\p ph^k kơ pơgi kơdih anai [ơi kual lon goai dêh ]ar pơ\ Ia H’drai.

                                                          Siu H’ Prăk: Pô ]ih hăng pôr

Ako\ pơdong Ia H’Drai jing plơi pla tal dua mơng mơnuih mă bruă

          Kiăng abih bang [ing gơyut hăng adơi ayong ling tơhan thâo rơđah hloh kơ tơlơi tơnap tap laih anun tơlơi gir run hrưn đ^ mơng [ing khoa moa, ling tơhan hăng mơnuih mă bruă mơng Kông ty sa ding kơna 716, Binh đoàn 15, [ơi kual lo\n giăm goai dêh ]ar ]i Ia H’Drai, pô mă tơlơi pơhing phrâo kơ hơdră anai, hơmâo tơ`a hăng ră ruai tom Trung tá ơi Hoàng Đức Tỏa, Khoa git gai ping gah, Kơ-iăng Khoa kông ty sa ding kơna 716, tui anai:

            -Tơ`a : Rơkâo kơ ih lăi thâo bruă mă, tơlơi tơnap tap mơng anom bruă ta, ngă tui tơlơi pơtrun bơwih  [ong huă, pơgang lo\n ia [ơi sa boh tơring glông giăm goai dêh ]ar kah hăng Ia H’Drai anai?

          -Trung tá Hoàng Đức Tỏa: Jing anom bruă phrâo ako\ pơdong, hơmâo mă tơdơi kơ Binh đoàn ako\ pơjing brơi, [ing gơmơi rai ako\ pơdong puih tơhan hăng ngă bruă amăng kual lo\n gah dơnung Mang Mrai hơmâo lu tơlơi tơnap tap biă mă. Anih anom gah dơnung Mang Mrai kual lo\n rơhaih, [u hơmâo ană plơi pla do\ ôh. Lo\n tơnap biă mă bơwih [ong huă, bơhmutu [u ia yua, klơi ia bơmun tơnap mơn. Mơta dua, tơlơi gêh gal bơwih [ong huă, bruă kơđi ]ar, mơnuih mơnam do\ [iă laih anun tơlơi hơdip tơnap tap [un rin. Anai le\ anih do\ phrâo pơdong. Mơta klâo, puih kơđông gơmơi abih bang lêng kơ thun hlăk ai soh, thun pơdo\ rơkơi bơnai tơkeng ană bă yơh lu. Yua kơ anun, tơlơi bơwih [ong huă pơkrem kơdeng aka [u thâo ôh. Bruă mă mơng puih kơđong gơmơi hrom hăng tơlơi bơwih [ong huă le\, wai pơgang rah tơlơi rơnuk rơnua dêh ]ar, goai dêh ]ar, kual ataih, hơmâo jơlan goai dêh ]ar truh kơ 52 km, so# hăng dêh ]ar Kur.

            -Tơ`a: Tơlơi tơnap tap djơh hăng anun, puih kơđông ta hơmâo jơlan hơdră pơpă mơn kiăng ngă pơgiong bruă jao kơ ta, ơ ơi ?

          -Trung tá Hoàng Đức Tỏa: Blung hlâo le\, [ing gơmơi khom pơtong lăng, djop hơdră mă bruă khom ngă truh tơl bruă kơđi ]ar pơtrun, anun le\ tơlơi bơwih [ong huă lir hơbit hăng bruă pơgang lo\n ia. Gơmơi hơmâo pơdah thâo jơlan hơdră rơđah rơđong ngă bruă. Sa le\, pơtô pơjuăt, man pơdong brơi kơ mơnuih mă bruă pơsit anai jing plơi pla tal dua mơng pô, kiăng gơ`u je\ giăm kjăp, hơđong pran jua mă bruă, ako\ pơdong puih kơđông, ako\ anih plơi pla phrâo nao do\. Mơta dua gơmơi hơdai gum hrom kjăp hăng ping gah, gong gai kơnuk kơna tơring glông kiăng pơgang kjăp kơ gơ`u bơwih [ong huă pơđ^ kyar sang ano\, hơđong tơlơi hơdip mơda. Gah puih kơđông pơkă pơpha lo\n pơdong sang, pơdong plơi, gah rơngiao ngă hmua gah rơngiao kơ đang. Kơ bruă pơgang dêh ]ar, gơmơi pơpha [ut mơnuih [on sang laih anun pơ hơđong bruă mă bơwih [ong huă rah hăng pơgang rơnuk rơnua [ơi kual lo\n laih anun mă bruă. Laih dong, pơtô pơblang brơi gơ`u thâo hluh pơgang kjăp gong tơmeh pơkă goai lo\n ia laih anun ngă klă bruă pơtom hiăp giăng mah hăng tuai mơnuih [on sang gah adih jơlan goai lo\n ia.

            Tơ`a: Ơ ơi, lơ\m thun blan noa kơtăk kơsu trun đơi ră anai, tơlơi hơdip mơda mơnuih mă bruă do\ tơnap, puih kơđông ta hơmâo anăp mă bruă hơge\t pioh pơtrut tui dưi pơgiong bruă jao kơ` pơgi anai  ?

          -Trung tá Hoàng Đức Tỏa: Hrơi blan pơ anăp, [ing gơmơi khom wai pơgang kjăp, ngă tui bruă kơđi ]ar pơtrun anun le\, wai lăng răk rem đang kơsu glăk prong truh thun mă kơtăk. Laih dong, khom pơ hơđong tơlơi hơdip mơda kơ mơnuih mă bruă. Gơmơi gir run pơtô pơblang hăng hơdră pơtô rah pơ]râo ba amăng bruă mă, pơkă lo\n jao lo\n anih pơdong sang, [ơk pơjeh mơnong pla, djru prăk ]an hăng jak iâu [ing ngă bruă s^ mơdrô mơng rơngiao nao gum, pơtô brơi kơ [ing mă bruă phrâo hrăm pla kơsu, hrăm kơ bruă ]em rông hlô mơnong, un mơnu\ hăng mă bruă ngă hmua pla pơjing. Phrâo anai, gơmơi jak iâu [ing ngă bruă s^ mơdrô 4 wơ\t rai pơtô brơi kơ ană plơi, hơdră pla boh `ông, ta juăt lăi boh kueo, pơtô pla kơtor pơjeh phrâo hăng ngă hmua ia, ]em rông rơmô kơbao, rông mơnu\ bip….. Mơta dua le\ anăp nao bruă mă to\ tui dong, gơmơi mă bruă hăng khoa moa ping gah, gong gai kơnuk kơna tơring glông pioh e\p hơdră rơđah rơđong jao lo\n glai kơ mơnuih mă bruă, pơđ^ kyar tơlơi bơwih [ong huă kơ sang ano\.

            Hai bơni kơ ih lu biă mă hơmâo pioh mông ră ruai tom anai!

Nay Jek : Pô ]ih hăng pôr