VOV4.Jarai -  Sit dưi pơ[uh mơn ano# tơnăp hrom mơng dôm tring ]ar Dăp kdư [ơi tring ]ar Dak Lak. Tơlơi pơhing mơng htal jơnum mơng Jơnum min mơnuih [on sang tring ]ar Dak Lak rơnu] thun 2014 brơi [uh, hơmâo 9 amăng 18 tơlơi pơkă găh ano# bơwih [ong, mơnuih mơnam [u djơ\ ako# bruă ba tơbiă; dôm sang mdrô tơnăp pơdơi mă bruă đi\ truh kơ dôm rơtuh boh, mrô prak dong kơ duh jia mơng khul grup, rim ]ô mơnuih, sang mdrô lêng lu soh. Abih thun 2014, mrô hnưh dong [ơi tring ]ar [iă hơmâo ha klah mrô prak hrui ngan drăp. Ơi Bùi Văn Chuẩn, kơ-iang khoa gơnong bruă wai lăng mă jia tring ]ar Dak Lak, pơ blang glăi tui anai:   

    + Rơngiao kơ ano# tơnăp hrom le\ Dak Lak ăt hơmâo hơdôm tơlơi hjan pan `u mơn, lu gơnong bruă, kông ty wai lăng kyâu dlai [u hơmâo tơhnal bruă duah mă, bruă kơnoă mơnuih mơnam ră anai ăt do# gun đôm mơn. Tơlơi dong hnưh duh jia mơng dôm gơnong bruă anai [iă mơng truh 400 klai prak [u dưi hrui glăi ôh hăng tơguan pơsir, anun le\ lêng [ing mă bruă mdrô bơwih [ong lup la], đa đuăi pla] hi\”.

     E\p dơlăm [iă dơng hơdôm ano# tơnăp mơng dôm tring ]ar Dăp kdư, sit mơn dưi [uh tơlơi hjan pan `u, anun le\ tơki đơi kơ bruă đang hmua hăng si\ pơdai ktor, hong năng ai 50 rơbao boh bung sang gơnăng kơ phun cao su, rơbeh 100 rơbao bung sang tơki kơ phun ktor. Thun 2014, noa ktor kơnong yu\ kơ 4 klak prak đô] lơm sa tơn, tui anun mơnuih [on sang [u hơmâo kmlai dơng tah. Djơh hăng cao su rim sa tơn le\ 30 klak prak, rơngiă hi\ 5 klah [ơ\i hmu hăng ano# tuh pơalin. Hơdôm [ing mdrô cao su sui thun, khom pơtrun hi\ prak apah bơni kơ [ing mă bruă hăng gir bong lui bruă mă. Bơ hơdôm [ing arăng phrâo mut bơwih [ong gah bruă cao su dong hnưh bo\p [ơ\i yơh, dong lui prak blan mơnuih mă bruă khơ\ sa thun [ơ\i, anun tơlơi hdip neh wa tơnăp biă mă. Sa ]ô mơnuih mă bruă cao su [ơi kông ty cao su Sâm Ngọc Linh, tring ]ar Kon Tum, brơi thâo:

     + Lu adơi ayong đa do# [u jing glăi [u truh lơi, yoa dah pơ sang dih si\ abih laih lon ala pioh rai pơ anai bơwih [ong. Bơ dah glăi ha anê thơ ]I tui ano# do#? Bơ dah do# glăi mơ\ tui anai, hyu ji\k kuai kơ arăng pơ anai pơ dih. Dôm adơi ayong [ơi anai le\ ngă hmua. Hơmâo bruă hgơt ngă bruă anun đô] yơh gơ\ anun”.

     Tơlơi hdip mơng neh wa dôm rơtuh rơbao boh sang ano# [ơ\i bơ ba], laih dơng mơnuih blơi gơnam anai ăt trun tui mơn, bơ bo\t ba kơtư\ ano# tơnăp mơng dôm sang mdrô hlâo. Dôm tring ]ar kơtưn pơđi\ tơlơi si\ mdrô, pơ phun po\k sang chơ (hội chợ ), gum [ing mdrô lăi pơthâo gơnam si\, kiang tlôh gơnam, samơ\ akon plai lơi ano# tơnăp, djơh tơlơi lăi mơng khoa git gai sa dua boh sang mdrô nao jum tôm Hội chợ Công thương Kual tong krah Dăp kdư, pơ phun [ơi Gia Lai lơm hơdôm hrơi rơnu] thun:

    Thun 2014 le\ ]i Dăp kdư gơnăng kơ phun pla sui thun. Trun noa anun tơlơi [ơwih [ong ]i kual anai rơdu. Dôm anih anom si\ mdrô lu kơ lu\p la].

    Thun 2014 bơwih [ong [rư\ hrơi jai tơnăp tui hmu hăng hơdôm thun tơđar. Si\ mdrô djop mta gơnam hơgơ\t lêng tơnăp sôh.

    Khă hnun, amăng ano# tơnăp, hơmâo [uh laih ako# bruă ]i pơ hgao hăng hkru\ glăi tơlơi si\ mdrô amăng thun 2015. Hong hơdôm mơna] khut khăt mơng Kơnuk kơna hăng Sang mak kơsai kơnuk kơna, ngan rơnôh mơng Sang mak kơsai gum djru mơnuih mơnam, brơi sang ano# neh wa ]an ngan rơnôh bơwih [ong huă. Ơi Nguyễn Ngọc Thắng, Khoa git gai sang mdrô Thu Thắng, tring ]ar Gia Lai brơi thâo, yoa prak kơmlai ]an trun, anun sang mdrô khin ]an ngan rơnôh, tuh rơyuh pran joa, pơdong sang măy prong hlôh ]i Dăp kdư, hơmâo lu ano# ]ang amra dưi pơlar tui [ơi sang măy anai amăng thun 2015:

    +  Amăng thun 2014 tơnăp biă mă, samơ\ sang mdrô [ing gơmơi tuh rơyuh pran joa pioh pơdong rai sang măy pơkra mơnil sang kjăp, đah mơng djop kơ arăng kiang yoa. Kâu đăo lăng sit mơn amra ngă klă amăng thun pơ anăp.

     Hrom hăng ano# pah trun [iă prak kơmlai ]an ngan rơnôh mơng  dôm sang mak kơsai pioh neh wa dưi ]an, dưi tla. Hmu tu djơh hăng prak ]an pioh tuh pơ alin kơ đang hmua tơju\ pla pơdai ktor, hơmâo Sang mak kơsai đang hmua pơđi\ kyar plơi pla tring ]ar Dak Lak po\k pơhai, mơnuih [on sang hmâo yoa biă, yoa neh wa dưi grong kơ bơyan tơju\ pla hăng rong thâo jơlan tla hnưh hiưm pă hơmâo lơi hlôh.

     - Kơphê ta pe\ giong gơ\ đi\ noa kah ta si\ mơng tlôh tla hnưh kơ sang mak kơsai ho\. }an [ơi anai mơn klă hlôh ]an pơ rơngiao pioh tuh pơ alin kjăp hlâo kơ phun kơphê hăng tiu.

    - Lơm hơmâo ngan rơnoh kơ bruă tơju\ pla le\ sang ano# [ing gơmơi ho\k mơ-ăk biă, dưi tuh pơalin kơ phun pla. Tơdơi kơ hơmâo hdră anai, le\ ră anai neh wa amăng [on ăt dưi ]an lu tui ngan rơnôh bơwih [ong anai”.

    Hrom hăng prak kơmlai mơng sang mak kơsai trun, ia xăng, ia jâo amăng thun 2014 hăng ako# thun 2015 trun 30%, tui anun gum laih mơn neh wa gơmơi hơmâo pơ krem dôm rơtuh klai prak amăng bruă bruih kơphê , tiu hăng [ơ [iă phun pla pơkon. Lơm anun noa kơphê hơđong tui mơn, noa tiu ăt yôm mơn. Neh wa ngă đang hmua dưi hơmâo ano# lơi hă bơwih [ong si\t mơn hmâo boh than.

     Ano# pơ[uh hơkru\ glăi tơlơi bơwih [ong [ơi 3 blan rơnu] thun, ]i Dak Lak, mrô gơnam 9 blan ako# thun 2014 năng ai `u hơmâo 11.300 klai prak, đi\ 6% hmu hăng thun 2013, pơđi\ tui tơlơi bơwih [ong ]i tring ]ar. Pơ dôm tring ]ar pơkon, yoa dưi hkru\ đi\ tơlơi bơwih [ong amăng hơdôm blan rơnu] thun mơn, ano# hrui glăi lêng djơ\ tơlơi pơkă sôh.

    Sa tơlơi ]ang hơmang prong pơkon ăt glak po\k jơlan nao kơ kual Dăp kdư mơn, kơ]ao bruă pơhư tui jơlan prong mrô 14 – jơlan Hồ Chí Minh, jing jơlan prong hlôh ]i đơ đam kual glak pơkra amăng ]ran rơnu], kaih hlôh truh blan 10 thun 2015 amra giong yơh, gum gơnam tam mơng Dăp kdư amu` truh pơ dôm [on prong amăng deh ]ar ta. Kơtư\ 3 mta: prak kơmlai trun, noa ia xăng ia jâo trun, glông jơlan prong rơhaih, anai yơh ano# pơhư] lăp biă pioh tơlơi bơwih [ong mơnuih mơnam Dăp kdư hrưn đi\ amăng thun 2015 anai./. 

                                                     R]om H'Ly : Pô ]ih hăng Pôr