VOV4.Jarai - Să San Thành, [ôn prong Lai Châu le\ sa amăng dua anih anom blung a mơng tơring ]ar Lai Châu giam giong bruă pơdo\ng plơi pla phrâo. Hmâo bôh tơhnal anun le\, gơnang kơ bruă mă klă gưl ping gah, go\ng gai plơi pla hăng tơlơi tu\ ư hrom mơng m’nuih [ôn sang djo\p djuai ania [ia\ [ơi tơring ]ar, amăng anun hmâo tơlơi djru pran [u [ia\ ôh mơng [ing hlăk ai mu\t khul. Hăng 11 bôh plơi, 5 djuai ania, kiăng m’nuih [ôn sang gum tơngan hrom, h’dôm hrơi blung a po\k pơhai jơlan h’dră, khul hlăk ai să ba jơlan hlâo amăng bruă hyu lăi pơthâo, pơsur m’nuih [ôn sang thâo hluh kơ h’dră pơtrun, h’dră bruă mơng Ping gah hăng Kơnuk kơna gah jơlan h’dră pơkă mơng lon ia pơdo\ng plơi pla phrâo.

            Ayong Đỗ Văn Thành, Khoa git gai Khul hlăk ai să San Thành brơi thâo: Lom po\k pơhai [u djơ\ neh wa h’pă leng kơ thâo hluh sôh ôh. H’dôm rơtuh ]ô m’nuih amăng khul, tơdăm dra nao laih pơ\ hrim plơi, pơpôh hrim bôh sang pơsur neh wa thâo hluh kơ h’dră pơtrun hăng tu\ ư hrom mă tơngan ngă hrom. Kiăng m’nuih [ôn sang hmư\ tui, Gru\p apăn bruă hlăk ai să pơdo\ng laih kơ]a\o bruă, ]ra\n bruă rơđah đông kiăng jao kơ gru\p hlăk ai plơi pla ngă hlâo. Amăng 4 thun po\k pơhai, rơbêh kơ 200 wo\t ]ô m’nuih amăng khul, tơdăm dra amăng să gum hrom pơkra glăi, pơkra phrâo jơlan nao rai luh gah amăng plơi pla, pơkra glăi kueng hnoh pơđôh ia amăng hmua, rơme\t agaih hăng ngă tui h’dôm h’dră đ^ kyar bơvih [o\ng pioh neh wa ngă tui. Ayong Đỗ Văn Thành lăi: “Ngă tui gru ba jơlan hlâo, Gru\p apăn bruă Khul hlăk ai să iâu pơhrui m’nuih amăng khul gum hrom pơdo\ng plơi pla phrâo, agaih rơme\t sang hră [ơi dua bôh plơi Phan Lìn, Cắng Đắng hăng pơhư tơbiă [ơi h’dôm bôh plơi. Iâu pơhrui hlăk ai gum hrom đ^ kyar bơvih [o\ng m’nuih m’nam, pơkra jơlan nao rai amăng plơi pla hăng jơlan nao rai [ơi đang hmua, ngă giong tơhnal pơkă jơlan nao rai amăng plơi pla. Thun 2015, Gru\p apăn bruă Khul hlăk ai să amra iâu pơhrui m’nuih amăng khul ngă tui na nao h’dôm tơhnal pơkă dưi ngă, gir run hrưn đ^ ngă giong h’dôm tơhnal pơkă akă dưi ngă, kiăng 19 tơhnal pơkă pơdo\ng plơi pla phrâo să San Thành giong h^”.

            Tơring glông Sìn Hồ, sa amăng h’dôm anih anom tơnap tap hloh [ơi tơring ]ar Lai Châu truh ră anai akă hmâo să h’pă djơ\ hăng tơhnal pơkă plơi pla phrâo. Khă hnun hai, 21 bôh să amăng jơlan h’dră hơnong `u hmâo laih 9 tơhnal pơkă lom sa bôh sa. Kiăng djru hrom hăng gưl ping gah, go\ng gai plơi pla pơtru\t ta` rơnoh pơdo\ng plơi pla phrâo, khul hlăk ai tơring glông Sìn Hồ k’tưn nao pơ\ h’dôm bôh să tơnap tap, gum hrom hăng neh wa djo\p djuai ania [ơi anai gleng nao pơkra glăi, pơđ^ tui, pơplih pơkra jơlan nao rai. Amăng 4 thun po\k pơhai, m’nuih amăng khul hlăk ai [ơi tơring glông pơkra hmâo giam truh kơ 100km jơlan nao rai, djru m’nuih [ôn sang nao rai geh gal, s^ mdrô gơnam tam, đ^ kyar bơvih [o\ng huă, hmâo hmăi dơng prăk pơhrui glăi kơ sang ano# pioh hro\ trun rin rơpa.

            Biă `u, h’dôm hrơi anai rơbêh kơ 3000 ]ô m’nuih hlăk amăng tơring glông ha amăng ple\ pơ phun bruă, k’tưn hyu lăi pơthâo bôh than, bôh yôm mơng jơlan h’dră pơkă mơng lon ia pơdo\ng plơi pla phrâo. Rơngiao kơ anun, 21 gru\p ba jơlan hlâo pơdo\ng plơi pla phrâo, hăng giam truh kơ 500 ]ô m’nuih glăk djru m’nuih [ôn sang pơkra glăi, pơkra phrâo h’dôm jơlan glông amăng plơi pla, jơlan nao rai hăng kueng hnoh pơđôh ia [ơi đang hmua, agaih rơme\t plơi pla hăng pơkra sang do#... Ayong Đồng Minh Thắng, Kơiăng Khoa git gai Khul hlăk ai tơring glông Sìn Hồ brơi thâo: “Amăng 4 thun phrâo rơgao [ing gơmơi iâu pơhrui hmâo rơbêh kơ 5000 wo\t ]ô m’nuih hlăk ai pơkra glăi jơlan nao rai amăng plơi pla. Rơngiao kơ pơkra glăi jơlan amăng plơi pla, [ing gơmơi do# pơsur [ing hlăk ai djru gum, pơkra sang do# kơ sang ano# [un rin tui jơlan h’dră 167 mơng Kơnuk kơna hăng gum hrom hăng Sang prăk gah h’dră bruă pơtru\t kk’tang ngăn rơnoh ]an kơ m’nuih amăng khul, hăng mrô prăk brơi ]an 41 klai prăk. Pơ\ anăp anai, [ing gơmơi gleng nao h’dră prăp rơme\t plơi pla hăng pơkra dơng jơlan nao rai mơng hlăk ai [ơi plơi pla phrâo, gum hrom hăng sang prăk pioh pơsir prăk ]an kơ m’nuih amăng khul. Rơngiao kơ h’dră brơi ]an [ing gơmơi do# k’tưn bruă hyu lăi pơthâo, pơsur m’nuih amăng khul gum hrom h’dôm bruă bôh thâo, m’nuih m’nam hăng rơnuk rơnoa lon ia kiăng thâo hluh dơlăm hloh kơ jơlan h’dră plơi pla phrâo”.

            Kiăng tơhnal bruă gum tơngan hrom, djru pran kơ hlăk ai amăng tơring ]ar nao djơ\ jơlan, h’dôm hrơi rơgao h’dôm gưl khul hlăk ai tơring ]ar Lai Châu mă yoa laih rơbêh kơ 26.000 h’drôm hră pơhing hlăk ai, hră lăi pơthâo, áp phích lăi nao h’dôm bruă mă mơng khul hlăk ai gum pơdo\ng plơi pla phrâo, pơke\ hăng bruă “Abih bang m’nuih [ôn sang mu\t hrom pơdo\ng tơlơi h’d^p ta#u yâu [ơi kual plơi pla m’nuih [ôn sang do#”. Hyu lăi pơthâo 259 mông, [ơi 25 kual, hăng rơbêh kơ 2.500 wo\t ]ô tơdăm dra anăp nao hăng ngă pơhư\] rơbêh kơ 10.000 wo\t ]ô m’nuih gum hrom. Khul hlăk ai do# ngă tui 40 glông jơlan hlăk ai wai lăng mă pô, pơ phun h’dôm rơtuh tal hyu pel e\p, pơjrao tơlơi duam ruă brơi đu] kơ neh wa djo\p djuai ania [ia\ kual asue\k, ataih, goai dêh ]ar. Rơngiao kơ anun, khul hlăk ai amăng tơring ]ar do# pơkra glăi hăng pơkra phrâo giam truh 150 bôh sang do# glăi tơhrơi, sang jơnum bôh thâo plơi pla, sang do# kơ h’dôm bôh sang ano# gah h’dră bruă hmâo tơlơi h’d^p tơnap tap… Ayong Nguyễn Đình Toán, Kơiăng Khoa git gai Khul hlăk ai tơring ]ar Lai Châu brơi thâo: “Dơng mơng thun 2011 po\k pơhai jơlan h’dră anai, Gru\p apăn bruă Hlăk ai ăt pơdo\ng mơng kơ]a\o bruă git gai h’dôm anom bruă khul amăng đơ đam tơring ]ar, hăng jơlan gah hrim m’nuih amăng khul sa bruă mă klă, hrim anom bruă sa bruă mă s^t n^k pioh djru pơdo\ng plơi pla phrâo. Tơlơi gum h’go#p mơng khul ngă klă jơlan h’dră pơdo\ng plơi pla phrâo hmâo anom bruă ba gru hlâo kah hăng să Bình Lư, tơring glông Tam Đường; să San Thành, [ôn prong Lai Châu; să Mường Than, tơring glông Than Uyên. Blan hlăk ai thun anai hmâo ako# `u le\ “Ư-ang yak nao găh rơgo#p khăn gru Ping gah”, gru\p hlăk ai ăt pơ phun mơn bruă gum hrom pơdo\ng plơi pla phrâo hăng jơlan gah hrim m’nuih amăng khul mă sa bruă s^t n^k kiăng ]ơkă mơ-ak bruă jơnum prong Ping gah h’dôm gưl”.

            Hăng bruă ba jơlan hlâo amăng djo\p bruă gum pơdo\ng plơi pla phrâo, khul hlăk ai Lai Châu pơs^t laih hăng glăk pơs^t bruă mă, bruă gơgrong pran hlăk ai mơng pô djru kơ tơlơi đ^ kyar hrom mơng tơring ]ar.

                                                       Siu H' Prăk: Pô ]ih hăng Pôr