Sang hră Trung cấp Trường Sơn, do\ng [ơi jơlan Phan Chu Trinh, [ôn prong Buôn Ma Thuột, tring ]ar Dak Lak; amăng bơyan pơplông roah ]ơđai mu\t hrăm [uh d^k dăk biă, brơhao brơhao hmâo lu m’nuih. Do\ng [ơi giam bah amăng war mu\t sang hră, “Anom roah ]ơđai mu\t hrăm: hăng bôh hră ]ih prong hloh kơ hơnong pơkă tui tơđar, hlơi găn nao leng kơ amu` lăng [uh biă. Sang hră anai pơtô juăt “đa zi năng”, mơng trung cấp, cao đẳng truh kơ đại học. {u hmâo hlơi ôh thâo bruă mă mơng sang hră anun hiưm `u. Samơ\ amăng thun 2012, sang hră anai mă yoa laih 1 klai prăk apăh hrăm mơng ]ơđai mơng h’dră bruă pơlir pơtô juăt hăng Đại học Đà Lạt kiăng bơvih brơi kơ tơlơi do\ng hnưh; ngă giam truh 200 ]ô m’nuih tui hrăm [ơi anai truh hrơi hrăm giong laih  mơ\ [u hmâo mă [a\ng ôh.

            Thun anai, rơngiao kơ bruă pơplông roah 450 ]ô ]ơđai trung cấp, sang hră iâu pơthưr roah 200 ]ô ]ơđai Đại học, Cao đẳng tui h’dră pơlir bruă pơtô hăng lu sang hră mơng gah dưr truh gah dơnung, hăng djo\p m’ta bruă pơtô juăt. Ơi Ksor Blim ba ană `u đah rơkơi Y Khuyết mơng tring glông Ea Hleo nao pơmu\t brơi ană `u hrăm mơ\ wo\t dua ama ană gơ`u akă [u thâo bruă h’pă pioh hrăm ôh. Glăk do# dir wir [ơi hnal ara\ng ]ih lăi pơhing roah ]ơđai le\, dưi hmâo m’nuih apăn bruă Anom roah ]ơđai mu\t hrăm anăn `u Thủy ]ơkă jum; laih anun do# [oan hlâo tơdah rơkâo hră gah bruă bôh thâo măi mo\k pơhing amra dưi hmâo ara\ng gum djru brơi prăk blan pioh hrăm hăng anih do# asơi huă a`am [o\ng: “Ta hmâo lu gơnong bruă hrăm pioh roah mă lah. Bơhmu tu `u kah hăng ană đah rơkơi hrăm trung cấp le\ H’dră bôh thâo măi mo\k, Điện tử dăng kông, Wai lăng s^ gơnam tam siêu thị le\ đah rơkơi `u ăt dưi hrăm mơn. Hăng gah anai hmâo gơnong bruă Cao đẳng pơtô bruă pơkra jrao, kơnong kơ roah tui hră pơar ngă giong. Ră anai ta no#p hră pơar hlao. Ta kơnong kơ ba glăi hla pơar anai, lom ngă giong le\ ta pơhroa nao tơdơi. Ră anai ta no#p hră pơar kơ `u mu\t hrăm [ơ\i hlâo”.

            {ơi tring ]ar Dak Lak, hrom hăng Sang hră Đại học Tây Nguyên, Cao đẳng pơtô ngă nai, Cao đẳng pơtô bôh thâo gru grua hăng sa bôh sang hră cao đẳng pơtô bruă mă, bơ\ 9 bôh sang hră trung cấp juăt pơtô bruă mơng kơnuk kơna hăng gah rơngiao. H’dôm anih anom pơtô juăt [ơi anai kơnong kơ phrâo “Pơtô tơlơi ta hmâo đo#] [u djơ\ pơtô bruă m’nuih m’nam kiăng ôh”. Lom anun, jai hrơi jai hmâo lu sang hră Đại học, Cao đẳng amăng đơ đam deh ]ar ta nao pơ\ tring ]ar Dak Lak kiăng roah ]ơđai, pơlir h’b^t, pơdo\ng anih anom pơtô juăt [ơi tring ]ar, anun tơlơi roah ]ơđai tui h’dră “agaih ro\k po\ng uă mă h’dang” le\ tơlơi [u tlaih ôh.

            Roah ]ơđai amu` tui anun do# pơplih anăn iâu le\ “ako# bruă roah ]ơđai ha jan”, mơ\ Sang hră sa ]ra\n mơng Sang hră Đại học Đông Á (Đà Nẵng) [ơi Gia Lai sa bơhmu tu `u. Thun anai, Sang hră than ngan anai roah laih 600 ]ô ]ơđai tui h’dră pơkă, hăng 5 m’ta bruă gah đại học, cao đẳng hăng cao đẳng pơtô bruă mă. Tui hăng “ako# bruă roah ]ơđai ha jan” anai, bruă roah ]ơđai [u djơ\ kơnong kơ hloai tui bôh tơhnal mă poang pơplông Đại học, Cao đẳng phrâo rơgao ôh mơ\, `u do# roah mă hloai tui hră ]ih poang hrim thun hrăm dơng. }ơđai hrăm giong anih 12 kơnong kơ hmâo djo\p poang hơnong `u mơng 5 tal pơkă 6 poang hă đ^ Đại học yơh, hăng 5 poang ha m’krah le\ mu\t hrăm Cao đẳng. Poang roah mă tui anun, gơ`u a`um biă roah mă djo\p mrô pơkă. Tui hăng ơi Lữ Đình Dưỡng, Kơiăng Khoa Anom bruă pơtô juăt bruă mă, Gơnong bruă pơtô juăt tring ]ar Gia Lai, anun le\ tơlơi lăng dôl bôh thâo mơng bruă roah mu\t hrăm: “Sa dua bôh sang hră ba tơbiă ako# bruă roah ]ơđai ha jan. Tơlơi anun kah hăng jơlan pơ pe\ tơlơi phiăn. Anun le\ gơ`u pơ pe\ hăng h’dră pel e\p poang rah, pel e\p hră ]ih poang hrim thun rah, ră anai poang hă kâo amra [u djo\p lo\k mă samơ\ kâo pel e\p hră ]ih poang hrim thun hrăm. Lăi hrom ngă dar nao dar rai tui anun kiăng kơ sang hră m’nuih [ôn sang pơdo\ng djo\p mrô ]ơđai roah”.

            Lom anun, kual }ư\ Siăng hmâo laih 2 bôh anom pơtô juăt đại học prong. Đại học Đà Lạt hăng 45 gơnong bruă pơtô juăt, Đại học Tây Nguyên ăt po\k tơbiă mơn rơbeh kơ 40 m’ta bruă. Wo\t 2 bôh sang hră anai, bruă po\k pơhư bruă pơtô, po\k anih hrăm ăt na nao đ^ lu mơn; kơnong amăng h’dôm thun je# hăng anai, sang hră h’pă leng kơ đ^ hmâo dơng 5 m’ta bruă hrăm. Anun le\ akă yap nao ôh bruă pơlir h’b^t pơtô juăt dơng. Amăng anun, sa dua gơnong bruă pơtô juăt kơnong kơ kiăo tui bruă hor [ơi anăp đo#] kah hăng: Bruă wai lăng tơlơi bơvih [o\ng s^ mdrô sang, lon, Prăk kak – Sang prăk, H’dră bôh thâo măi mo\k; Bruă jar k’mar [u dah Điện tử dăng kông hăng Bruă k’sem min kual ngo\.

            Ăt hăng h’dră anun mơn, h’dôm bôh sang hră Cao đẳng, trung cấp hăng h’dôm Anom bruă pơtô juăt pơkon mơng 5 bôh tring ]ar amăng kual }ư\ Siăng ăt pơ phun pơlir h’b^t mơn hăng h’dôm bôh sang hră đại học [ơi [ôn prong Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Huế, Vinh, Hà Nội, Thái Nguyên… po\k tơbiă “bah amăng hong” gơnong bruă pơtô juăt gah đại học hăng h’dôm ]roai pha ra. Đa le\, Sang hră Trung cấp y - dược Hà Nam, nao tơl să kual ataih, kual asue\k ]ih lăi pơthâo kiăng “doah e\p ]ơđai mu\t hrăm”. Anom k’sem min bruă đại học pơhư Hà Nội le\ pơlir pơtô juăt hăng Sang hră pơtô tơlơi phiăn bơvih [o\ng tui h’dră mơng ataih hăng Anom bruă pơtô juăt tring ]ar Gia Lai, kơnong kơ kiăng no#p hră pơar hăng prăk no#p apăh rơbeh kơ 20 klăk prăk amăng h’dôm thun hrăm bruă hă dưi yơh. {u dah Sang hră Trung cấp Đam San tring ]ar Dak Lak po\k anih Đại học pơtô hyu mă hăng ]ih tơlơi pơhing mơ\ pơlir hăng sa bôh sang hră pơtô tơlơi adoh soang [ơi Hà Nội anun le\ Sang hră pơtô bôh thâo gru grua  - Adoh soang khul ling tơhan. Yoa kơ anun yơh, tui hăng ơi Phan Hồng, Khoa Gơnong bruă pơtô juăt tring ]ar Dak Lak le\, anun hă, tơlơi [u amu` h’kru\ pơsir ôh: “Bruă ba tơbiă h’dôm bruă pơtô pơhra\m, pơdo\ng h’dôm tơhnal pơkă pơtô juăt le\ hlâo dih h’dôm bôh sang hră k’sem min tơlơi kiăng yoa mơ\ sang hră dưi gơgrong kiăng pơtô juăt h’dôm m’ta bruă h’pă thơ sang hră anăp bruă roah ]ơđai mu\t hrăm tui gơnong bruă anun. Tơdah [u yap truh tơlơi pơkă, ano# klă k’jăp `u pơtô juăt jing h^ [u h’đong ôh, hăng ba glăi bôh tơhnal tơnap h’kru\ pơsir biă”.

            Hăng bruă po\k tơbiă rơgao hơnong bruă pơtô pơhra\m hăng h’dră pơtô juăt, hrom hăng tơlơi amu` ame\ amăng bruă roah ]ơđai, lăng tơdu bôh thâo mơng bruă pơhra\m kơ ]ơđai Đại học, Cao đẳng [ơi kual }ư\ Siăng [u pơhlôm. Dơng mơng anun, ]ơđai tơbiă mơng sang hră, hmâo [a\ng cấp djơ\ tơhnal pơkă mơn, samơ\ akă djơ\ hăng tơlơi kiăng mơng pô mă yoa m’nuih mă bruă anun jai hrơi hmâo lu m’nuih [u hmâo bruă mă. Tơlơi anun glăk ba truh tơlơi bơdjơ\ nao [u klă tơdơi anai tơnap biă amăng tơlơi h’d^p m’nuih m’nam [ơi h’dôm bôh tring ]ar kual }ư\ Siăng. Laih anun, glăk ba tơbiă lu tơlơi tơ`a kơ h’dôm ]ô m’nuih k’sem min, wai lăng bruă pơtô juăt hăng h’dôm gơnong bruă bơdjơ\ nao [u djơ\ kơnong kơ [ơi kual }ư\ Siăng ôh mơ\ wo\t [ơi tơhnal pơkă đơ đam deh ]ar ta dơng./. 

                        }ih pơblang hăng pôr : Siu H’Prăk