Đăk Psi le\ să tơnăp tăp kơ tring glông Đăk Hà, tring ]ar Kon Tum. Dơng mơng rơnoh prăk mơng jơlan hdră mrô 135 ]răn 3, ring bruă pơhro\ h^ tơlơi rin rơpa PRPP.... Plơi pla hơmâo man pơdơng lu boh ring bruă bơvih bơvăng brơlơi tơlơi hd^p mda neh met wa, kah ha\ng jơlan glông nao rai, bơnư\ ia rô ...Hdôm sang ano\ [un rin, dưi djru brơi prăk rông rơmô ania tuh ana\. Thu\n 2014 anai, tring glông anai hơmâo 560 boh sang ano\ găn gao h^ tơlơi rin rơpa, mrô sang ano\ giăm rin rơpa ăt hro\ rơbeh kơ 80 boh sang ano\. Ơi Đình Va\n Hùng, khua g^t gai [irô jơnum miin mơnuih [ôn sang să Đăk Pxi brơi thâo tui anai:

“Să [ing gơmơi pơđ^ kyar ktang hloh. Hlâo dih, pưk sang đang hơmua tơnăp tăp [un rin hloh, ră anai să [ing gơmơi ăt hiam kơja\p laih, bơhơmutu ha\ng sa dua kual, sa dua boh să ama\ng tring glông pơ\ ko\n ama\ng tring ]ar, sa\ [ing gơmơi geh gal hloh”.

            Kon Tum le\ dưi djru 61 klai prăk, mơng rơnoh prăk kơnuk kơna dêh ]ar Ai Len, ama\ng jơlan hdră 135, mơng thu\n 2013-2015. {irô wai lăng  mơnuih [ôn sang djuai ania [ia\ ngă hro\m ha\ng hdôm plơi pla, să tơnăp tăp, hyu lăng glăi, laih anu\n tơ`a bla mơng mơnuih [ôn sang, ruah ma\ hdôm ring bruă pioh tuh pơ alin man pơdơng. Tui ha\ng ơi đăng Luật, kơ ia\ng khua g^t gai mơnuih [ôn sang djuai ania [ia\ tring ]ar Kon Tum Tum la\i, hơdôm ring bruă, dưi hơmâo tơlơi tu\ ư lu mơng abih băng  mơnuih [ôn sang [ơi plơi pla, mơnuih [ôn sang hur har tui lăng ha\ng ngă hro\m. Bôh nik `u lu boh ring bruă  ama\ng jơlan hdră mrô 135 ama\ng tring ]ar yua kơ sa\ nga\ khua tuh pơ alin:

“Truh thu\n 2014, tar [ar tring ]ar hơmâo pơha brơi 39/54 boh să nga\ khua tuh pơ alin man pơdơng, hdôm ring bruă gah jơlan hdră mrô 135. Djơh ha\ng hdôm să hơmâo tum mơnuih ma\ bruă jao brơi abih băng prăk kak tuh pơ alin. Bơ kơ să [u hmâo mnuih thâo ma\ bruă jao brơi ring bruă anet tuh pơ alin man pơdơng, rơnoh prăk [ia\ hloh 500 klăk prăk. Hơja\n rơnoh prăk gum djru mơng kơnuk kơna dêh ]ar Ai Len, ama\ng kơ]a\u bruă yua mơng thu\n 2013 – 2015 hơmâo ruah ma\ laih 5 boh să dưi thâo ma\ bruă, pioh jao brơi 5 boh ring bruă tui ha\ng kơ]a\u bruă”.

Tring ]ar Kon Tum ăt hasa boh tring ]ar, hơmâo tơlơi gum djru mơng jơlan hdră gơ`a\m mơng lo\n ia pơhro\ tơlơi rin rơpa kơja\p hơđong mơng thu\n 2013 – 2016. Tring ]ar hyu pel e\p lăng tơlơi kiăng gum djru brơi mơnuih [ôn sang. Bôh tơhơnal le\, neh met wa kiăng djru prăk pioh blơi rơmô rông tuh ana\.

Khă anu\n hai, rơnoh prăk tuh pơ alin le\ [ia\, hlăk anu\n le\  mrô sang ano\ mơnuih [ôn sang djuai ania [ia\ [un rin ama\ng tring ]ar le\ lu. Rơnoh prăk anai kiăng djru brơi sa boh sang ano\ blơi ana\ rơmô rông [u tum ôh, aka lăi truh ôh blơi sa drơi rơmô ania pro\ng tuh ana\. {ơi ana\p kơ tơlơi s^t anai, [irô wai lăng tơlơi mă bruă, mơnuih rơka rơka] laih anu\n mơnuih mơnam laih anu\n mơnuih mơnam tring ]ar Kon Tum, hơmâo djru brơi [irô jơnum min mơnuih [ôn sang tring ]ar, yua hro\m ha\ng rơnoh prăk, mơng hdôm jơlan hdră, kah ha\ng jơlan hdră 30a, v..v.. Sa boh sang ano\ dưi ]an 10 klăk prăk đô] mơng jơlan hdră anai, 10 klăk prăk mơng sang mak kơsai gum djru mơnuih mơnam, djo\p blơi sa drơi rơmô ania tuh ana\. Neh met wa dưi ]an prăk huăi ma\ kơmlai lơm 3 thu\n. Rơgao 3 thu\n, rơnoh prăk anai brơi sang ano\ [un rin pơ\ kon dơng ]an, pioh nao blơi rơmô. Ơi Nguyễn Trung Luận, kơ ia\ng khua g^t gai [irô wai lăng tơlơi mă bruă, mơnuih rơka rơka], laih anu\n mơnuih mơnam laih anu\n mơnuih mơnam tring ]ar Kon Tum lăi tui anai:

“ Mơnuih [ôn sang do\ng yua bia\ ma\ bruă ngă anai, kiăng plai [ia\ ah gơnang glăi mơng kơnuk kơna, pha đô]. Hasa  rơnoh prăk mơng jơlan hdră tơlơi gơ`a\m mơng lo\n ia, pơhro\ tơlơi rin rơpa hơmâo 10 klăk prăk đô], blơi sa drơi rơmô anet ăt [u tum lơi. }an mơng rơnoh prăk pơ\ ko\n, pơ [ut glăi blơi sa drơi rơmô pro\ng hloh. Laih anu\n rông `u amu` [ia\. Tơlơi ngă mơng Kon Tum [ing gơmơi kiăng plai [ia\ pha đô], laih anu\n brơi tu\ guan ama\ng 3 thu\n, ngă hro\m ha\ng rơnoh prăk ]an pơ\ ko\n, gah bruă nga\ anai”.

Dơng mơng bruă ngă pơgep hro\m  tu\ yua anai, tring glông Ngọc Hồi, hơmâo iâo pơthưr mơnuih [ôn sang pơyơr lo\n, hrơi nao ma\ bruă, pioh man pơdơng jơlan nao rai truh pơ\ plơi pla, [ơi hdôm plơi Dục Nhầy III ( Să Đăk Dục), plơi Ke Doi, plơi Tà ka ( Să Bờ Y), Plơi Đăk  Giao, plơi đăk Đăk Long ( Să Đăk Xú), man pơdơng sang Rông plơi, sang hră rông ]ơ đai anet....Hdôm ring bruă man pơdơng djơ\ tui hrơi blan pơ ka\, hiam kơja\p, tu\ yua hơmâo tu\ yua hloh, djru brơi neh met wa nao rai amu` hloh, ama\ng tơlơi ma\ bruă, dưi hơmâo mơng mơnuih [ôn sang tu\ ư. Hdôm tơlơi djru pơjeh pla, hlô mơnong rông, kơmơk pruai, kơ thu\ng pruih ia jrao hlăt, măy yuă rok...Leng tui hluia mơng tơlơi kiăng neh met wa, brơi djơ\ mơnuih, măi hiam, hmao bơyan ngă hmua. Tơlơi gum djru anai, hơmâo hgum gôp yôm bia\ ma\ brơi mơnuih [ôn sang ngă hmua, pơblih djuai pla, hlô mơnong rông, lơm lui tơlơi rơmon kon rin.

Mơng tơlơi s^t anai, hdôm tơlơi gir run [ơk pha rơmô rông, pơdơng sang do\ brơi mơnuih [ôn sang mơng kơnuk kơna, djru brơi prăk kak, djuai pơjeh pla, hlô mơnong rông, pơtô brơi tơlơi mă bruă, rông hlô mơnong mơng gơng gai plơi pla, amra [u hmâo tu\ yua ôh, tơdah mơnuih [ôn sang [u gir ma\ pô. Phu\n `u le\ yua tơlơi thâo hluh gir ma\ pô tơlơi găn gao [un rin hin tơnăp mơng rim pô mơnuih .

                                                                                       Rơluch Xuân : Pô pơblang hăng pôr