VOV4.Jarai- Tơdah kah ha\ng hlâo adih, plơi Đôn Chụm , să Tân Sơn, tơring glông Trà Cú, [u djơ\ kiăng hơmâo hrơi ngă lơphet, ngă yang đu] ôh, hyu ]ua\ ngui  [ơi lu anih ano\m, kơnong [uh phung ]ơđai, phung tha rơma do\ ama\ng sang hla te# rơye#. Samơ\ ră anai tơlơi anun [u [uh dong tah, lu anih anom leng [uh a`a\m pơtăm, đang  bơnga, ông rơ ang tơlơi pơhiăp, klao rơhơma] kơ phung ]ơđai muai, tha rơma.

}ơkă jum [ing gơmơi [ơi sang phrâo man pơdong rơnôh prăk rơbeh sa rơtuh prăk kak, ơi Thạch Chung ră ruai, hlâo adih sang ano\ `u kơnong hơmâo 4 blah hơmua đu], kơnong thâo nga\ mă 2 bơyan pơdai, thun le\ hơmâo [o\ng, thun le\ [u hơmâo [o\ng ôh, nao mă bruă ara\ng na nao ama\ng sa thun, kho\m nao truh pơ tơring ]ar Daknông pe\ kơ phê apah prăk kơ ara\ng, laih anun nao truh pơ tơring ]ar Bình Phước ma\ bruă bu] hơbơi plum ara\ng, apah prăk… Truh kơ hrơi [o\ng têt thun phrâo kah ma\ glăi ngui pơ sang. Truh thun 2013, dưi djru brơi dăng apui lơtrik, pioh mă bruă bơwih [o\ng hua\, laih anun dưi djru brơi sa drơi rơmô nua giăm 15 kla\k prăk, sang ano\ `u pơs^t [u nao ma\ bruă ara\ng tah: “ Hlâo adih kâo lui raih plơi pla hyu nao mă bruă ara\ng pơ anih pơ kon. Samơ\ plơi pla kâo ră anai dưi hơmâo kơnuk kơna man pơdong jơlan nao rai, dăng apui lơtrik, tui anun yơh rơkơi bơnai kâo pơs^t [u nao mă bruă ataih dong tah, do\ sang pla a`a\m hơbơi pơtơi, tơlơi hơd^p mơda hđong kơja\p hloh yơh”

Nao truh plơi Đa Hòa, să Phước Hảo, tơring glông Châu Thành, anih anai mơnuih [ôn sang [un rin, nao s^ drah pô kiăng pioh hd^p mơda, bơ kơ ră anai pơblih phrâo hling hlang bia\ ma\, mơnuih [ôn sang đ^ rơdeh thut nao truh pơ hơmua pơdai, jơlan nao rai ama\ng plơi pla hiam kjăp, prong rơhaih, huăi hơmâo tah sang te# răm [le\ ia, sang do\ rơyêng rơyang…Lon hơmua pơ anai, ră anai [u lui raih tah, hdôm hơmua pơdai pơblih pla a`a\m hơbơi pơtơi, mơnuih [ôn sang pơ anai hơmâo pơhrui glăi mơng 5 – 10 kla\k prăk/sa bơyan tơju\ pla. Hơja\n tơlơi rông rơmô, rông mơnu\  đu], yua sang mak ksai gum djru mơnuih mơnam, laih anun khul mơnuih ngă hơmua tơring ]ar djru ba neh met wa găn gao h^ tơlơi rin rơpa, hơđong tơlơi hd^p mơda. Kim Sa Rây, hasa lom kơ sang ano\ dưi tu\ ư găn gao laih tơlơi rin rơpa phrâo anai hloh lăi tui anai: “ Ako\ pơjing tơlơi pơdo\ rơkơi bơnai giong, rơkơi bơnai gơmơi nao truh pơ tơring ]ar Bình Dương, mă bruă apah ara\ng, hơduah [o\ng huă. Truh thun 2011 hlăk glăi pơ sang, dưi hơmâo kơnuk kơna djru brơi sang do\ tui ha\ng hdră mrô 167. Tơdang hơmâo laih sang do\, kâo hơđong do\ sang, blơi ana\ rơmô ba glăi rông, brơi tuh ana\ hơmâo kơmơk eh rơmô ba tơlơi ngă hơmua”

Djơh ha\ng mơnuih [ôn sang khơmer, do\ pơ plơi Sơn Lang, să Kim Hòa, tơring glông Cầu Ngang thâo hluh gir run đ^ ngă pơdrong, ha\ng lu tơlơi mă bruă ba glăi boh than tu\ yua, hđong kjăp, [u tơguăn dong tah jơlan hdră gum djru mơng kơnuk kơna, hmâo ba glăi [o# mơta phrâo pơ plơi pla ala [ôn, [ơi kual plơi pla ataih braih kơbưi anai. Hdôm sang ano\ pô le\ pla phun pơ hăng, pla trong dô, bơmun ia, rơtă, kơtor ba nao s^ pơ dêh ]ar ta] rơngiao, rông akan hdang, rông rơmô…ba glăi hdôm rơtuh klăk prăk ama\ng sa thun, [u djơ\ le\ [u hơmâo ôh, [udah [ia\ lon le\, ruah mă hơbo# bruă mă tui ha\ng sang ano\ hơmâo, kiăng ba glăi prăk kak ama\ng sang ano\. Kah ha\ng sang ano\ ơi Thạch Phone hmâo sa blah lon đu], hơmâo tơlơi gum djru mơng sang bruă pơtô ngă hơmua, pơtô rông akan hdang tơring ]ar, ơi ruah mă rông b^p, hơbo# bruă anai, djru brơi sang ano\ ơi pơhrui glăi hdôm pluh klăk prăk ama\ng sa thun, samơ\ huăi nao ataih mă bruă dong tah:“ Hlâo adih kâo nao mă bruă man pơdong sang pơ tơring ]ar Đồng Nai, bưp [ơi hơpă mă bruă pơ anun, dleh tơnăp bia\ ma\. Samơ\ hdôm thun găn gao [u hơmâo prăk rơbeh ôh. Kâo pơmin tơdah [u gir ma\ bruă ôh, hơđong tơlơi hd^p mda sa anih, hơbil mă  pơdrong đ^ hah, tui anun yơh kâo pơs^t do\ sang rông b^p, mơna] mă hrơi mông nao ma\ bruă ara\ng, mă bruă thim hdôm bruă dưi ngă, sa thun pơhrui glăi rơbeh 60 kla\k prăk”

Tơring ]ar Trà Vinh pơs^t bruă pơhro\ tơlơi rin rơpa le\, hasa bruă yôm pơ pha\n bia\ ma\, ama\ng jơlan hdră pơđ^ kyar tơlơi bơwih [o\ng huă [ơi tơring ]ar anai. Giăm pluh thun rơgao, hrim thun tơring ]ar iâu pơthưr rơnôh prăk pơ]ruh mơng 600 – 800 klai prăk, pioh ngă tui jơlan hdră, ring bruă lơm lui tơlơi rơmon kon rin. Kơnong yap mơng ako\ thun truh ră anai, dong mơng jơlan hdră mrô 135, kơnuk kơna hơmâo tuh pơ alin 47 klai prăk, pioh man pơkra glăi hdôm ring bruă pưk sang đang hơmua, jơlan nao rai, djru ba 1.300 boh sang ano\ pơđ^ kyar tơlơi mă bruă, ngă tui tơlơi pơs^t mrô 29 gah jơlan hdră pe\ pha lon pơdong sang do\, lon ngă hơmua brơi rơbeh 2.500 boh sang ano\ mơnuih [ôn sang tu\ yua jơlan hdră anai, ha\ng rơnoh prăk le\ 65 klai prăk, hlăk anun tơlơi pơs^t mrô 102 mơng khoa dêh ]ar ta, tơring ]ar gum djru 8,5 klai prăk brơi mơnuih [ôn sang [un rin, kual plơi pla tơnăp tap….Dong mơng anun yơh, tơlơi bơwih [o\ng huă mơnuih [ôn sang khơmer ăt pơđ^ kyar, tơlơi hd^p mda, tơlơi hd^p mda neh met wa jai hrơi pơđ^ kyar. Mrô sang ano\ mơnuih [ôn sang djuai ania [ia\ 5 thun rơgao, sa thun hro\ 5,3%/sa thun, lu hloh giăm 3 % pơkă ha\ng tơlơi ju\ yap ama\ng tơring ]ar. Ơi Nguyễn Thanh Hùng, kơ iăng khoa g^t gai [irô djuai ania [ia\ tơtring ]ar Trà Vinh brơi thâo tui anai: “Ama\ng hdôm thun blan laih rơgao, Ping gah, kơnuk kơna ta hơmâo pơtru\n lu jơlan hdră gum djru tuh pơ alin, laih anun jơlan hdră tơlơi hd^p mơda mơnuih mơnam djơh ha\ng mơnuih [ôn sang djuai ania [ia\. Ră anai [ơi hdôm sa\ tơnăp tap jơlan nao rai rơhaih rơhuông laih. Bôh nik `u ping gah tơring ]ar Trà Vinh, hơmâo jơlan hdră pơtru\n tơlơi pơs^t gah bruă pơđ^ kyar djo\p mơta kual plơi pla mơnuih [ôn sang khơmer, laih anun [irô jơnum min mơnuih [ôn sang tơring ]ar, hơmâo dong jơlan hdră pơđ^ kyar tơlơi bơwih [o\ng huă mơnuih mơnam [ơi plơi pla  djuai ania [ia\. Dong mơng jơlan hdră pơ ngo\ anai, hơmâo gum gôp brơi tơlơi hd^p mơda mơnuih [ôn sang khơmer ama\ng hơdôm thun blan laih rơgao”

Hơmâo tơlơi gleng nao mơng Ping gah, kơnuk kơna, hro\m hơb^t tơlơi gir run mơng gơnong ping gah, gong gai plơi pla, laih anun  tơlơi thâo hluh gir run mă pô mơng mơnuih [ôn sang khơmer [ơi kual dơnung lăi hro\m, amra pơđ^ h^ tơlơi hơđong kơja\p, gum gôp ako\ pơdong brơi sang ano\, plơi pla jai hrơi hiam ro# pơdrong asah hloh dong.

Rơluch Xuân: Pô ]ih ha\ng pôr