VOV4.Jarai- Sang ano\ ya\ Lê Thị Bé Hai, [ơi plơi Thôn 2, tring glông Ea Sup pla 4 ektar đang hơbơi plum. Hơdôm thu\n hlâo dih, đang hơbơi plum sang yă hơmâo mơng 10 – 12 tấn/ sa ha, nua s^  le\ mơng 4000 prăk truh 4.400 prăk/k^ hơbơi plum krô. Samơ\ thu\n anai, yua adai [u hiam, phu\n hơbơi plum ]a\t đ^ [u hiam, sa ektar hơbơi plum kơno\ng hơmâo mơng 6 truh 7 tấn đô]/ sa ha, hro\ giăm hamkrah pơkă ha\ng bơyan thu\n hlâo. {u djơ\ hơjan hơbơi plum pơboh [ia\ đô] ôh, nua s^ `u thu\n anai ăt tru\n kơtang mơn, do\ glăi mơng 3.500 prăk truh 3.800 prăk/1k^. Hơbơi plum pơboh [ia\, nua s^ tru\n, ngă brơi sang ano\ ya\ Hai ru\ng răng bia\. Yă Lê Thị Bé Hai lăi:“ Thu\n anai adai [u klă ôh, phrâo pla gio\ng le\ adai [u klă tui ha\ng ta kiăng. Phrâo pla le\ hơjan [u klă, laih anu\n nua [u geh ôh. Hyu tơ`a bla lăng hdôm plơi pla pơ\ ko\n, nua `u  3.800 prăk, 3.700 prăk/1k^. Nua s^ [u djơ\ tui ha\ng ta kiăng, pơkă ha\ng thu\n hlâo, thu\n hơbơi plum [u pơboh lu, laih anu\n tru\n nua kơtang”.

            {u djơ\ hơja\n sang ano\ ya\ Hai đô] ôh, thu\n anai đang hơbơi plum pơboh [ia\ lu bia\ ma\, [ơi hơdôm să pơguai lo\n ia ha\ng ara\ng, să Ia Rvê. Tui ha\ng ơi Vũ Văn Ninh, pô juăt hyu blơi hơbơi plum pơ\ plơi pla lăi; hơmâo lu tơlơi ngă brơi nua  hơbơi plum tru\n đơi, ama\ng anu\n tơguăn bruă rơdeh pơgiang djơ\ tấn tui ha\ng tơlơi pơkă. Hơdôm thu\n hlâo dih, sa boh rơdeh dưi pơgiang truh 30 tấn hơbơi plum, [udah lu hloh, samơ\ thu\n anai yua wai lăng rơdeh pơgiăng tui ha\ng tơlơi pơkă, tui anu\n  rơdeh ơi kơno\ng pơgiang mơng 10 tấn truh 12 tấn đô].  Mrô rơdeh pơgian nao rai lu wơt, prăk blơi ia xăng ia jâo lu hloh, laih anu\n lu prăk thim tơlơi pơ\ ko\n, tui anu\n pơtru\n h^ nua blơi hơbơi plum, pioh pơ ala glăi: ~u lăi tui anai:“ Kiăng lăi neh met wa thu\n anai, bơyan hơbơi plum thu\n anai, [u kah ha\ng rim thu\n hlâo ôh, nua blơi kơmơk le\ yôm, nua s^ hơbơi plum le\ tru\n. {ing gơmơi le\ mơnuih s^ mdrô, hyu blơi kiăng mơn nua  yôm, samơ\ yua kơ tui anu\n laih, tal sa gah rơdeh pơgiang. Ră anai kơnuk kơna, go\ng gai plơi pla kâm, [u brơi pơgiăng rơgao tơlơi tơtra\u, tui anu\n adơi ayo\ng pơgiăng tui djo\ pơkă. Pơgiang djơ\,  samơ\ nua prăk pơgiang đ^. Nua pơgiang đ^ tui, [ing gơmơi kho\m blơi hơbơi plum neh met wa tru\n yơh”.

            Bơyan hơbơi plum laih rơgao, să Ia Rvê, tring glông Ea Sup hơmâo pla rơbeh 1830 ektar hơbơi plum. Anai le\ prăk pơhrui glăi lu mơng neh met wa ngă hơmua pơ\ pơguai lo\n ia ha\ng ara\ng. Khă anu\n hai, yua adai [u klă, hro\m ha\ng jơlan rơdeh nao rai tơnăp tăp, phung s^ mdrô lăi tui anai, tui dih, pơjua\ nua hơbơi plum tru\n đơi, ngă brơi mơnuih [ôn sang [ơi anai tơnăp tăp jai tơnă\ hloh dơng.

            Bơ kơ [ơi tring ]ar Lâm Đồng, mơnuih [ôn sang pla hơbơi prăng [ơi Đà Lạt, aka\ hơmao mơak ôh yua bơyan hơmâo hơbơi Prăng pơboh lu, nua s^ geh, samơ\ hơmâo pơluk pơlăk hơbơi prăng mơng dêh ]ar Khe], hơmâo lu mơnuih s^ mdrô nao blơi ba glăi ket tơkeng, pơhrưh jing h^ hơbơi prăng Đà Lạt, s^ nua geh bia\ ma\, ngă pơgun truh hơbơi Prăng Đà Lạt hmư\ hing, laih anu\n plư pla] mơnuih blơi [o\ng. Ơi Nguyễn Văn Sơn, mơnuih [ôn sang juăt pla hơbơi prăng mơng sui laih, [ơi sa\ Xuân Thọ, [ôn pro\ng Đà Lạt, tring ]ar Lâm Đồng, hơk mơak brơi thâo. Bơyan thu\n anai `u pla 3 sao hơbơi prăng, hơmao bu] boh ha\ng s^ abih laih, nua 15.000 prăk/1k^, anai le\ nua yôm bia\ ma\ hơbơi prăng yăp mơng 3 thu\n truh kơ ră anai. Sa sao pơboh 4 tấn, [u yăp ôh pra\k tuh pơ alin, bơyan anai sang ano\  hơmâo kơmlai truh 120 klăk prăk. Ơi Sơn brơi thâo, gơnang sang ano\ hơmao bu] gio\ng laih anu\n s^ ta`, tơdah pioh lui sui s^ truh ră anai, nua tru\n hloh, yua kơ hơbơi prăng  mơng dêh ]ar Khe] ba rai ket tơkeng [ơi Đà Lạt anai:“ Hlâo dih, năng ai 1 blan nua `u truh hdôm pluh rơbâo prăk/1k^, tơdơi kơ anu\n tru\n do\ glăi 17.000 prăk, laih anu\n 15.000 prăk/1k^. Tơdang hơbơi prăng dêh ]ar Khe] aka truh, hơbơi prăng [ơi anai nua do\ geh, hơbơi prăng dêh ]ar Khe] rai truh laih, nua tru\n mơtăm yơh. Ara\ng blơi hơbơi prăng mơng dêh ]ar Khe], ma\ lo\n mriah pơluk jing h^ hơnbơi prăng Đà Lạt. Ba nao s^ ăt geh mơn. Bơhơmutu ha\ng hơbơi prăng ta  nua 12 rơbâo prăk/1k^ [udah 14 rơbâo prăk ara\ng ăt s^ tui ha\ng anu\n mơn. Hlăk anu\n blơi glăi hơbơi prăng dêh ]ar Khe] nua [ia\ đô]”

Ră anai hơbơi prăng Đà Lạt dưi hơmâo  mơnuih s^ mdrô rai blơi ha\ng nua  12.000 prăk/1k^, tru\n 3000 prăk djơh ha\ng sa wơt hrơi tơjuh hlâo. Ơi Nguyễn Đức Trung, khua g^t gai khul ngă hơmua să Xuân Thọ, [ôn pro\ng đà Lạt brơi thâo, djơh ha\ng nua ani mơnuih [ôn sang ngă hơmua ăt hơmâo kơmlai mơn, samơ\ hơbơi prăng dêh ]ar Khe] ara\ng ăt blơi glăi  pơ\ Đà Lạt lu bia\ ma\, tơdơi kơ anu\n ara\ng pơluk ha\ng lo\n mriah, ngă [lor jing h^ hơbơi prăng Đà Lạt, laih anu\n s^ nua `u hơmâo dưm ha\ng hơbơi prăng Đà Lạt mơn, laih anu\n hơbơẩopăng Đà Lạt ăt tru\n nua na nao đô]. Ơi Nguyễn Đức Trung lăi tui anai: “ Ră anai hơmâo sa dua ]ô mơnuih [ôn sang ngă hơmua ăt lăi mơng hơbơi prăng Đà Lạt ba rai s^ pơ\ anai ket tơkeng, phung s^ mdrô ma\ lo\n mriah pơluk hro\m, tơdơi kơ anu\n pơluk hro\m mă ana\n Đà Lạt. }ang rơmang hơdôm [irô hơmâo tơlơi dưi ăt kah ha\ng sang bruă wai lăng s^ mdrô wai lăng kơja\p tơlơi anai, kiăng wai lăng ana\n hơbơi prăng brơi mơnuih [ôn sang ngă hơmua [ơi Đà Lạt anai”.

Bruă blơi glăi hơbơi prăng mơng dêh ]ar Khe] ket tơkeng [ơi anai, laih anu\n pơhrưh h^ jing hơbơi prăng Đà Lạt, s^ nua geh. {u djơ\ hơjan ngă pơru\ng pơrăng anih s^ mdrô đô] ôh, jing plư pla] mơnuih blơi [o\ng, ngă sat truh ana\n hơbơi prăng Đà Lạt hơmư\ hing. Tơlơi anai ngă na nao sui thu\n blan, samơ\ go\ng gai hơmâo tơlơi dưi aka pơsir khu\t khăt ôh tơlơi anai./.

                                                Rơluch Xuân :  pô pơblang hăng pôr