VOV4.Jarai- {ơi să Dak Nuê, tơring glông Lak, tơring ]ar Daklak hơmâo sa ]ô nai pơtô hrăm hră  [u hu^ ôh tơlơi dleh tơnăp, rơbeh 30 thun  tuh yuh pran jua pơyơr brơi tơlơi pơtô hrăm hră [ơi kual dleh tơnăp tap, ha\ng tơlơi ]ang rơmang ba boh hră  brơi ]ơđai muai  [ơi kual ataih braih kơbưi. Anun le\ nai Y Lua\ Kmăn, nai pơtô sang hră Dak Sar, gah sang hră gưl 1 Y Ngông Niê Kdăm, tơring glông Lak, tơring ]ar Daklak.

Hrăm gio\ng sang hră Trung cấp Sư phạm Daklak thun 1985, nai Y Luă  Kmăn, mơnuih [ôn sang djuai ania Êđê, ara\ng brơi `u nao pơtô sang hră gưl 1 Lý Tự Trọng, să Dak Nuê, tơring glông Lak. Dong mơng hrơi tal blung nao pơtô sang hră anai, nai Y Lua\ pơyơr pô `u nao pơtô [ơi plơi Dlây, sang hdră dleh tơnăp tap hloh, 100% mrô ]ơđai hrăm hră leng ]ơđai djuai ania [ia\.

Hdôm thun mơyun blan pơtô [ơi sang hră tơnăp tăp hloh, bruă ngă nai pơtô anai, [u  djơ\ hjăn pơtô boh hră đu] ôh, samơ\ kho\m thâo hdôm sang ano\ hrim pô ]ơđai, hrăm thim tơlơi pơhiăp mơnuih [ôn sang djuai ania pơ kon dong, pioh je\ giăm, djru ba, laih anun iâu pơthưr ]ơđai nao hrăm hră, lăi pơthâo brơi am^ ama thâo hluh tơlơi yôm bruă hră boh hră, mơng anun yơh djru ba ]ơđai nao hrăm hră. Nai Y Lua\ Kmăn lăi tui anai: “ Jơlan nao rai ataih dleh tơnăp tap, boh nik `u ama\ng bơyan hơjan, jơlan hlu\  glut, nai kai kiăng nao pơtô djơ\ mông, kho\m mơit rơdeh thut pơ sang mơnuih [ôn sang, laih anun ]ơđai hrăm hră pơ anun [u thâo pơhiăp tơlơi nao rai ôh, nai ha\ng ]ơđai [u thâo pơhiăp nao rai, yua dah mơnuih [ôn sang pơ anun leng mơnuih djuai ania Mông. Hơdôm nai kai pơ anun ngă hrom ha\ng plơi pla pơ anun, laih anun ngă hro\m ha\ng am^ ama ]ơđai, laih anun nai kho\m hrăm glăi tơlơi pơhiăp mơnuih [ôn sang pơ anun, samơ\ [u thâo pơhiăp lu ôh, kơnong hrăm thâo hdôm tơlơi iâu pơthưr ]ơđai nao hrăm hră đu]”

{ơi anih sang hră Dak Sar hơmâo 200 ]ô ]ơđai hrăm hră, 8 boh anih hrăm, hdôm ]ơđai hrăm hră [ơi anai leng mơnuih [ôn sang djuai ania [ia\ rai mơng kual ]ư\ siang gah kơdưr kah ha\ng djuai ania Mông, Tày rai hd^p mơda. Abih ba\ng mơnuih [ôn sang [ơi anai hơd^p raih daih [ơi tơkai ]ư\, ataih mơng sang hră hdôm rơwang km, tui anun nao rai dleh tơnăp bia\ ma\. Nai Y Luă brơi thâo: {u hru\p ha\ng [ơi kual da\u ôh, bruă pơtô ]ơđai [ơi kual }ư\ siang bưp lu tơlơi tơnăp tap. Hdôm nai kai khom juh alum hlâo kah ma\ pơtô hrăm hră tơdơi. Kiăng tum mrô ]ơđai hrăm hră, nai kho\m nao truh pơ hdôm sang ano\, gir run pơsur anur laih anun khăp kơ  phung ]ơđai muai. Djơh ha\ng ]ơđai lui hrăm hră, nai kho\m nao truh pơ sang iâu pơthưr, [ơi ano\ lu nai kai rơngia\ sa hrơi kah mă truh pơ sang ano\. Nai Y Lua\ roai glăi tui anai: “ Lu ]ơđai kiăng lui hrăm hră, yua dah tơlơi hd^p mơda dleh tơnăp bia\ ma\, [ing ]ơđai kiăng djru am^ ama, tui anun yơh phung nai kai kho\m nao truh pơ sang pơsur anur hdôm ]ơđai nao hrăm hră, laih anun hrim wot nao [u ngă hro\m ôh ha\ng plơi pla [ơi anun, [uh ta nâo iâu lu wot kah ha\ng anun, tu] rơnu] ]ơđai thâo hluh, laih anun gơ`u nao hrăm glăi”

Tơnăp tăp, dleh glar kah ha\ng anun, samơ\ nai Y Kua\ [u kơdun ôh djơh ha\ng sang hră anai. Wot dah `u 57 thun laih, giăm 30 thun, pơyơr pran jua  `u tơlơi pơtô hrăm hră, nai Y Lua\ ăt do\ pơtô hrăm hră [ơi anai mơn.. Phrâo anai, tơdang să Dak Nuê ako\ pơdong thim sang hră gưl 1 Y Ngông Niê Kdăm ha\ng 3 anih sang hră, nai Y Lua\ Kmăn, pơyơr pô `u nao pơtô sang hră ataih hloh dong, ataih mơng să 26 km. }ang rơmang djru ba ]ơđai hrăm hră kual tơnăp tap thâo boh hră, hasa tơlơi pơsur anur nai Y Lua\ găn gao h^ tơlơi lông lăng anun: “ Tơdang [uh ]ơđai thâo boh hră, pran jua kâo mơak bia\ ma\, laih anun hơđong pơtô, kâo lăng ]ơđai muai kah ha\ng ana\ kâo pô, yua dah kâo gir run pơsur anur pơtô ]ơđai hrăm hră, kiăng brơi ]ơđai [ơi anun dưi hrăm hră, thâo boh hră kah ha\ng hdôm ]ơđai pơ kon mơn”

Thun blan laih rơgao, anih sang hră Dak Sar leng tum djo\p ]ơđai nao hrăm, leng anun ]ơđai hrăm thâo soh, [ơi 3 boh anih sang hră gưl sa Y Ngông Niê Kdăm. Nai Trần Văn Chính, khoa g^t gai sang hră gưl 1 Y Ngông Niê K’dăm lăi tui anai:

“ Nay Y Lua\ [u djơ\ rơgơi tơlơi pơtô đu] ôh, samơ\ iâu pơsur anur thâo rơgơi, hd^p hiam gru hlâo ba ako\ hdôm bruă ma\ ama\ng sang hră, thâo gum gôp, gum hro\m khul nai kai, khul khoa mua, [u pơdơi ôh tơlơi thâo pơtô thâo rơgơi, ]ơđai hrăm hră thâo mơng sang hră anai jai đ^ tui”

Na nao lu thun, nai Y Lua\ nai pơtô rơgơi hloh ama\ng sang hră. Blan 10 laih rơgao, nai Y Lua\ dưi roah nai pơtô gru hiam hloh ama\ng tơring glông, nao jơnum prong pơ plông khăp kơ lon ia ama\ng tơring ]ar Daklak. Samơ\ djơh ha\ng nai Y Luă, tơlơi thâo hrăm kơ phung ]ơđai  le\ hasa tơlơi hơk mơak, hasa pri bơni yôm pơ phăn hloh. Lu ]ơđai hrăm hră nai ră anai nao hrăm hră gưl sang hră prong, hơmâo lu ]ơđai ăt ngă nai kah ha\ng `u mơn: “ Kâo mơak pran jua bia\ ma\, [uh ]ơđai kâo jing mơnuih kah ha\ng ră anai, yua dah hlâo adih ]ơđai hrăm hră, samơ\ ră anai jing h^ nai pơtô hrăm hră, [ơi ano\ pơtô hro\m ha\ng sang hră kâo, ]ơđai kâo hơmâo mơnuih pơtô gưl 2, gưl 3, hơmâo mơnuih hrăm truh Đại học, laih anun mă bruă mă pơkon”

Hrơi pơ pu\ nai kai Việt Nam truh laih ha\ng hdôm nai kai [ơi sang hră Dak Sar hiam mơak anun, samơ\ [u kơ [ah ôh tơlơi pơđao, tơlơi hiam tơpă. Nai Y Luă Kmăn ha\ng nai kai pơ anai gum gôp brơi pran jua pô brơi ]ơđai hrăm hră pơ kual ]ư\ siang jai hrơi jai hiam hloh.

Rơluch Xuân: Pô ]ih ha\ng pôr