VOV4.Jarai - Amăng mông hok mơak hơdôm hrơi rơnu] thun sô rơgao, thun phrâo truh, gơmơi hơmâo weh nao pơ Plei Tơrbang, să Ia Băng, tring glông }ư\ Prong, Gia Lai. Hrơi anai, plơi Tơrbang dik dăk mơtam, dơ\ng mơng [ing tha, tơdăm dra hlak ai ]ơđai muai nao pơtum pơ sang tha plơi ơi Kpuih Blê], pioh prăp rơmet kơ thun phrâo. Tha plơi Kpuih Blê] brơi thâo, dưi hơmâo tring glông djru prăk, să brơi gơnam, anun plơi pla blơi [a` ke\o hăng blơi sa drơi un, bui ]uh [ong, r^m kơ sang ano\ leng kơ akă ]eh tơpai hue] jơman pioh kơ ană bă amăng plơi, abih bang [ing tha, hlăk ai tơdăm dra ]ơđai muai leng kơ mơak soh, ]ơkă thun phrâo [ong tết. ơi Kpuih Blê] lăi thim, tơlơi mơak ]ơkă tết djuai ania ta mơak djơh hăng anai [ơi plơi hơmâo pơphun juăt laih 5,6 thun hăng anai, lo\m tơlơi bơvih [ong huă đ^ đăi go\ amo\. Yua hơmâo tơlơi djru mơng Kơnuk kơna, djo\p sang amăng plơi thâo pla kơphê, pla tiu, pla kơsu. Phun pla sui thun anai yơh ngă pơplih phrâo tơlơi hơdip mơda mơnuih [ôn sang, r^m sang  yơh hơmâo gơnam [ong mơnong yua djă pioh.  Thun hlâo, ano\ pơhrui glăi mơng lu sang ano\ pơkă dưm dưm truh kơ 100 klăk prăk. Plơi hơmâo 105 boh bơbung sang le\, 70 boh sang man pơdong sang simăng hơnong pă. Ơi Kpuih Blê] hok mơak lăi : “Dơ\ng mơng hơmâo Cách mạng, Kơnuk kơna djru, mơnuih [ôn sang gơmơi hơđong yơh mă bruă pưk hmua, bơvih [ong huă hok mơak, huăi pơmin kơ tơlơi pơko\n ôh.  Laih thâo pla kơphê, pla kơsu, mơnuih [ôn sang huăi [ong hơbơi, huăi huă asơi jai hăng hơbơi kah hăng hlâo dong tah, huă asơi hiam, a`ăm jơman baih. Ră anai, kơnong mă bruă hmua, ako\ pơdong plơi pla đô], lăng hmua đang kiăng đ^, pưk sang kiăng hiam, tơlơi hơdip mơda trơi pơđao, djop laih, mơak baih”.

            Thun phrâo, ăt jing mông gêh gal pioh kơ mơnuih [ôn sang lăng glăi bruă mă hơge\t ano\ dưi ngă amăng thun rơgao, laih anun pơkă hơnong kơ bruă mă thun pơ anăp. Ơi Kpuih Blê] brơi thâo, hlâo adih, abih sang ano\ amăng plơi ư\ rơpa soh, tơlơi rô nao rai [u hơđong ôh, rung răng na nao, 60% ]ô mơnuih hmư\ tui hiăp [ing sat plư, nao đăo Tin lành Đêgar, hmư\ hiăp [ing ngă Fulrô pơrung pơrăng plơi pla. Yua hơmâo gong gai kơnuk kơna să hăng lu anom bruă ]ar rai pơtô pơblang brơi kơ ană plơi pla thâo hluh, jak iâu djru lu mơnuih thâo tơlơi djơ\ tơlơi dlăi, laih anun pơwo\t glăi kơnong gir run ngă hmua pla pơjing, hơđong tơlơi hơdip mơda đô].

            Ayong R]om Hmăng ră anai, tơdăm hlak ai ba gru hlâo mă bruă bơvih [ong huă [ơi plơi Tơrbang. Ayong Hmăng brơi thâo, rơbeh 10 thun pơklôn adih, lo\m anun `u phrâo 19 thun đô], hmư\ [ing soh plư, `u [ong ia bah liah ia dung arăng, nao đăo Tin lành Đêgar, kiăo tui [ing Fulrô lăi amra hơmâo pưk sang prong, hơmâo rơdeh hiam đ^ hyu ngui, huăi mă bruă ôh ăt hơmâo gơnam [ong mơnong yua mơn…Khă tui aun, laih kiăo tui `u [uh [u hơmâo gơnam hơge\t ôh, kơnong arăng plư `u nao pơ plơi Ku, }ư\ Sê, ngă pơrung pơrăng, lui h^ pưk sang đang hmua, ro\k đ^ pum amăng hmua pơdai, đang boh troh, sang ano\ [un laih jai [un tui. Tơdơi anai, lo\m thâo hluh, thâo krăn ta  pô jrôk jơlan baih, `u khut khăt đuăi lui tơlơi anun, pơwo\t glăi ngă bruă hmua pla pơdai đô], kiăng hơđong bơvih [ong huă. Thun 2007, dơ\ng mơng hơdră bruă mrô 134, 135, arăng djru kơ sang ano\ `u pla 1 ektar đang kơsu, 400 phun tiu. Anai yơh, yak rơbat pha ra biă mă amăng tơlơi hơdip `u, ayong R]om Hmăng lăi: “Hlâo adih ta kiăo tui arăng, [ing soh sat plư, tui Tin lành Đêgar, phung Fulrô kơnong tơnap tap ư\ rơpa đô], ngă soh tơlơi phiăn kơnuk kơna dong. Ră anai, kâo [u đăo tui gơ`u dong tah, kơnong mă bruă ngă hmua pơdai, bơvih [ong huă pơđ^ kyar sang ano\ hăng rông ană bă hrăm hră. Kâo lăi kơ [ing hlăk ai amăng plơi, anăm hmư\  tui [ing  soh sat ôh, anăm kiăo tui Fulrô, Tin lành Đêgar dong tah”.

            Siu Jwơ, Khua git gai Ping gah ngă rah Khua Jơnum min mơnuih [ôn sang să Ia Băng brơi thâo, hlâo adih jơlan nao rai [u hiam ôh, plơi Tơrbang do\ pơ ataih, kah hăng pơ ]lah pha ra hăng anih pơko\n, anun yơh [ing Fulrô hơmâo anih plư na nao ană plơi pla. Sa rơvư\ mơtam plơi Tơrbang jing anih anom rung răng amăng să, amăng  tring. Samơ\ hăng tơlơi gir run mơng Gong gai kơnuk kơna, ano\m bruă ]ar dơ\ng mơng tring ]ar truh pơ tring glông, să pơtô lăi, mơnuih [ôn sang thâo hluh yơh. Mơnuih [ôn sang lui mơtam tơlơi đăo Tin lành Đêgar Fulrô, pơwo\t glăi hăng plơi pla, pơmin kơ bruă ngă hmua pla pơjing, pơđ^ kyar bơvih [ong huă đô]. Plơi Tơrbang ră anai, jing plơi ba gru hlâo, pioh kơ lu să pơko\n, plơi pla pơko\n hrăm tui, ano\ pơgang tơlơi rơnuk rơnua, kơđi ]ar: “ Plơi Tơrbang ră anai hơđong baih, mơnuih [ôn sang huăi tui [ing soh sat, ngă rung răng  dong tah, rơnuk rơnua  hơđong laih. Mơng anun, djru hro\m bruă ako\ pơdong plơi pla phrâo amăng să. Ană plơi pơtum ngă bruă bơvih [ong huă pơđ^ kyar sang ano\, brơi ană bă hrăm hră laih anun kơnong hmư\ [ing khua mua, ngă bruă kơnuk kơna, [ing apăn bruă kơnuk kơna hăng ană plơi pla mơak hro\m baih; huăi hmư\ tui hiăp [ing sat plư anun tơlơi hơdip mơda hơđong yơh”.

            Plơi Tơrbang ră anai pơplih laih, pơplih phrâo tơlơi pơmin, hơdră do\ dong [ong huă, mă bruă ako\ pơjing sang ano\. Lăng nao kơ hơdôm boh sang phrâo man pơdong duing duông prong rơhaih, bơbung phrâo, pơhroa sang hơđăp, jum dar amăng đang hmua hơmâo phun boh troh, s^ mơdrô pơhrui glăi lu prăk kăk. Tơlơi hơdip mơda mơnuih [ôn sang, tơlơi thâo hluh `u pha ra  laih, đ^ tui laih pơkă hăng hlâo.

            Thun phrâo Ất Mùi, mơnuih [ôn sang kơtưn ako\ pơdong plơi pla trơi pơđao yâo mơak, pơdrong asah, ngă tui djơ\ hơnong pơkă plơi pla phrâo, hiam. {ing tha mua ]ơđai hlak, đah rơkơi, đah kơmơi ho\k mơak hro\m hơb^t amăng plơi ]ơkă thun phrâo, ]ang rơmang amăng thun phrâo tơphă hloh mă bruă bơvih [ong huă hyuk hyiak trơi pơđao yâo mơak hloh./.

                                                                Nay Jek : Pô ]ih hăng Pôr