VOV4.Jarai-Jing mơnuih djuai ania Hmông Lềnh, pơ Mù Cang Chải, tơring ]ar Yên Bái, djop pô thâo hrăm tui soh hơdră ming pơkra rai [a` Pá Dù mơng ơi yă, am^ ama pơtô glăi laih anun lăng anai kah hăng dram gơnam boh thâo đưm [u dưi rơngiă ôh kơ djuai ania. Hrim wo\t sang ano\ mơnuih djuai ania Hmông pơ anai ]uh un, lêng kơ [u wor ôh ]ơkiă tu\ [udah s^ tu\ ]ơđeh mơnong jơman, asar pông, [udah s^ mă ]ơđeh kl^ rơmă jơman hloh pioh pơkra, hơtu\k ngă [a` Pá Dù.
Tui hăng tơlơi juăt pia mơng mơnuih [on sang le\: Pá le\ [a`, Dù jing anăn kyâo Dù kơnong hơmâo pơ kual }ư\ siăng glai klô Mù Cang Chải đu]. Pá Dù jing [a` Dù. Kiăng dưi ngă [a` Dù anai [âo bơngưi, jơman hloh, arăng ruah mă un, bui rơmong găng a`răng, ]uh giong, s^ mă ]ơđeh asar pông [udah ]ơđeh bra laih anun s^ mă kl^ rơmă hiam, tơ]oh h^ lik [hu\k, giong anun lu\k hra, tiu, pơhang man [rô. {a` Dù anai sit yơh [u dưi kơ[ah ôh hla Dù. Hla Dù do\ asăt arăng hyu pe\ amăng glai ba glăi, rao rơgoh, ]ơkiă, reh a`e\ lu\k hăng a`ăm mơnong arăng phrâo lu\k hra pơhang anun laih anun arăng dơlon h^ ngă asar wil, dưm amăng ]ơlu\, mong, tơdơi kơ anun mă mơnong rơmă tơ]oh giong, mă hla anung h^ a`ăm mơnong lu\k hăng hla Dù laih anun ba nao hơna amăng ia rơmă. Hla Dù lom reh [u dưi ngă pơ]ah lik lu\k pu\k ôh, ngă hnun kah sit ba nao hơna amra [âo mơnâo jơman mơng hla Dù dơluh đ^, hơna man [rô ngă rơ-un a`ăm mơnong hăng hla Dù, hla anung gah rơngiao.
Amai Giàng Thị Tồng, pơ plơi Dề Thàng, să Chế Cu Nha sa ]ô mơnuih juăt pơkra [a` Dù brơi thâo: Lom anung a`ăm mơnong amăng hla dưm rơmă un khom anung tong ten, ba nao hơna amăng ia rơmă, a`ăm mơnong kiăng huăi hram nao amăng a`ăm mơnong laih anung amăng lăm adih, sit mă [ong huăi amlưn đok, kơđiăng lom hơna le\, apui rom bơkơnar, tơdah hơna hăng apui kơtang đơi amra khiă hla gah rơngiao [ong `u ph^, [a` ta [ong [u jơman ôh:
Hrim wo\t sang ano\ ]uh un, gơmơi pơkra [a` Dù soh. Anai le\, gơnam [ong hmư\ hing jơman biă mă gah djuai ania Hmông Lềnh, mơng đưm đă laih. Kiăng dưi hơmâo [a` [ong jơman anun, laih ]un un arăng s^ mă ]ơđeh asar jơman, asar pông, e\p mă rơmă jơman mơn, a`ăm mơnong s^ tă [u rao ôh kiăng `u huăi đôh đ^ (pơtuh) sit ba hơna, rơngiao kơ hra, tiu pơhang le\ [u kơ[ah ôh hla Dù.
Gơnam [ong Pá Dù, jing [a` Dù gru đưm gah djuai ania Hmông pơ Mù Cang Chải, ră anai arăng [u djơ\ kơnong pơdă hrom amăng gơnam [ong huă hrim hrơi đu] ôh, do\ jing gơnam [ong jơman yom pơphăn pha ra biă mă, lu tuai rơnguai hor blơi [ong amăng sang s^ mơdrô gơnam [ong huă. Lom [a` Pá Dù arăng tuah đ^ mơng go\ hơna prong, glak do\ hơna amăng ia rơmă, hlor biă mă, arăng mă tho\ng ]ơkiă h^ jing ]ơđeh anet, mă [ong anung hăng hla a`ăm rok pơko\n, jơman biă mă kah hăng hla húng, hla a`ăm [âo, a`ăm salad, a`ăm hla e] yuan…tu\t [ong hăng ia mơsin pơkra hăng pơhang, hơbơi ngu laih anun rơsun mriah. {ong [a` Pá Dù arăng ngui ngor rah, mơ`um hăng tơpai riă mă pô, [ing tuai nao ngui [ong mơ`um amra mưn amăng drơi jăn ta pơđao [iă lom adai rơ-o\t kual ]ư\ siăng hơmâo kơthul gôm. Ayong Đinh Văn Thắng, sa ]ô tuai mơng Hà Nội lăi:
Jing sa tuai đ^ rai ngui, hyu lăng glai klô ]ư\ siăng hiam dêh ]ar ta, hơmâo hmua king boh rơ`an [ơi Mù Cang Chải, blung a mơtam kâo hmư\ hăng lông [ong djơ\ [a` Pá Dù. Kâo tơ`a lăng hơdră ming pơkra, arăng pơkra [a` Pá Dù mơng a`ăm mơnong ]ơđeh asar pông hăng rơmă jơman, tơ]oh h^ lik [hu\k laih anun dưm nao hăng hra pơhang, ano\ [âo bơngưi pha ra biă mă mơng djuai ania Hmông pơjing. Mă [ong lông lăng, kâo [uh jơman biă mă [u thâo pia ôh, [ăl [ăl hơmâo mơn yua hla dù, ke\ [ong priăp priăp rơ]ăm mơng a`ăm mơnong hăng hla rơmă. }ang rơmang hơmâo mông wăn kâo amra pơ wo\t glăi pơ Mù Cang Chải kiăng ]ơkă [ong [a` anai dong.
Kiăng amu` kơ bruă pơkra [a` anai amăng sang ano\ hơmâo na nao laih anun bơwih brơi kơ tuai rơnguai, ră anai lu sang ano\ mơnuih [on sang djuai ania Hmông [ơi Mù Cang Chải hơmâo pla kyâo Dù amăng đang sang. Ayong Hờ A Câu pơ plơi Chế Cu Nha, să Chế Cu Nha, tơring glông Mù Cang Chải hrom hăng sang ano\ `u pok sa boh sang s^ mơdrô gơnam [ong huă, amăng anun hơmâo na nao gơnam [ong [a` Pá Dù jing gơnam [ong phun pioh pu\ kơ tuai. Ayong Câu hok mơak lăi:
Hlâo adih sang ano\ gơmơi juăt pơkra gơnam [ong [a` Pá Dù anai amăng hrơi ]ơkă thun phrâo, amăng mông pơdo\ rơkơi bơnai, huă asơi hle. Bơ ră anai, ta kiăng pơthâo kơ [a` Pá Dù anai brơi lu mơnuih thâo hăng [ong djơ\ gơnam [ong gru grua đưm djuai ania Hmông yua dah `u jơman hăng hmư\ hing pha ra hơjăn păn đu].
Ano\ jơman [âo bơngưi `u mơng [a` Pá Dù anai, sit mă [ong jai mơ`um rah tơpai ia lăk tơnă mă pô [âo bơngui, jai jơman tui amăng hrơi adai rơ-o\t hlet kơthul gôm pơ anih kual ]ư\ siăng dlông, tơlơi anun djă pioh tơkai phung tuai [u her đuăi [ơ\i mơng Mù Cang Chải kiăng [ong hăng mơ`um ngui mơak, gơnam [ong jơman mơng djuai ania Hmông pơ anai pơkra pơjing rai.
Nay Jek : Pô ]ih hăng pôr
Viết bình luận