VOV4.Jarai- Ngă tui tơlơi pơtrun mrô 123-QĐ/TƯ lơ 28/9/2004 mơng Ding jum kđi ]ar, gah bruă pơmut brơi mơnuih ping gah djơh ha\ng hơdôm mơnuih tui tơlơi đăo, laih anun ping gah tui tơlơi đăo, hlăk mă bruă gah tơlơi đăo, laih anun hơdôm mơnuih [ôn sang tui đăo. Hơdôm mơnuih ping gah anai yôm bia\ mă yơh, hơmâo gum gôp brơi tơlơi ktang ping gah [ơi djo\p anih ano\m ping gah, rơgao mơng anun yơh pơđ^ h^ tơlơi g^t gai mơng ping gah, nga\ tui gio\ng hơdôm tơlơi jao, ba  rai lu boh plơi pla, jing h^ anih ano\m tơlơi bơnga] gah tơlơi bơwih [o\ng huă mơnuih mơnam.

    Jing sa kual plơi pla leng ngă hơmua pla pơdai, samơ\ nao truh pơ\ să Lạc Lâm, tơring glông Đơn Dương, tơring ]ar Lâm Đồng, abih ba\ng mơnuih leng kơ hling hlang [uh sang ]ơ\ s^ mdrô hiam ro#, hơmâo lu mơta gơnam tam s^ mdrô. Hrim hrơi [u kơ [ah ôh rơdeh pơgiang rai kơmơk pruai, gơnam ngă hơmua pla pơdai, laih anun mă a`a\m pơtăm, boh troh, bơnga pơgiăng nao s^ pơ\ anih pơ\ kon. Hơmâo hơdôm jơlan mơng plơi pla nao truh pơ\ hơmua pơdai, đang kyâo boh troh, leng pơkra ha\ng [ê tông hiam kjăp. {u [ia\ ôh jơlan nao [ơi djo\p anih ano\m, lu tui ha\ng tơlơi pơka\ jơlan pơ\ plơi pla. Jing sa boh să ngă hơmua pơdai, samơ\ să Lạc Lâm hơmâo lu sang jưh đih đom brơi tuai do\ apah prăk, tuai lu `u le\ rơbeh 800 ]ô tuai rai mơng anih pơ\ kon, rai djru ma\ bruă [ơi anai. Gơnang tơlơi ngă hơmua pla pơdai, samơ\ să Lạc Lâm pơđ^ kyar bawih [o\ng huă ta` bia\ mă, lăp kơ dja\ pioh bia\ mă. Yap lăng pơhrui glăi ako\ mnuih [ơi să anai hơmâo đ^ mơng 36 klăk prăk prăk thun 2013, đ^ truh 51 klăk prăk thun 2015, laih anun hlăk gleng nao truh 60 klăk prăk ama\ng thun anai. Tui ha\ng ơi Nguyễn Văn Phương, khua g^t gai [irô djo\p djuai ania mơnuih mơnam să Lạc Lâm lăi, tơlơi nga\ hro\m ha\ng kpah wah ping gah, gong gai plơi pla, ha\ng khul tơlơi đăo, phun pơs^t ba rai tơlơi pơs^t nga\ tui gio\ng mơng Lạc Lâm, să ba ako\ ama\ng tơring glông Đơn Dương ama\ng bruă man pơdơng plơi pla phrâo: “Tơdang mơnuih [ôn sang hmư\ tui, ara\ng amra gum gôp brơi abih băng jơlan hdră. Sang ano\ hơmâo hơmăi le\ pơ]ruh prăk sa wơt, sang ano\ [u hơmâo pơ]ruh gôp 2 wơt, laih anun sang ano\ tơnăp hloh pơ]ruh mơng  3- 4 wơt. Laih anun ră anai, plơi pla [ing gơmơi ăt do\ iâu pơthưr pơsir lui djah djâu. Jing ama khôp, khua pơtô tơlơi đăo khôp, wai lăng sang khôp [ơi anai, iâu pơthưr mơnuih [ôn sang pơ]ruh prăk, blơi rơdeh pơgiăng djah. Hget hơmâo tơlơi tu\ yua le\, ara\ng hmư\ tui mơtăm yơh. Tơdah hmư\ tui laih, ara\ng pơtô lăi [ơi sang jơnum, laih anun iâu pơthưr mơnuih tui đăo ngă tui hur har ha\ng ta mơtăm yơh”.

    Tui ha\ng ơi Huỳnh Văn Quang, khua g^t gai ping gah să Lạc Lâm lăi, hyu pel e\p lăng hrơi blan man pơdơng plơi pla phrâo. Lạc Lâm kơnong ngă tui giong 11/19 tơlơi pơkă. Ama\ng 8 mơta tơlơi pơka\ kho\m ngă tui gio\ng. Ping gah să lăng pơyôm bia\ mă gah tơlơi jao pơkă gah bruă kđi ]ar, laih anun man pơdơng pưk sang, jơlan glông, bơnư\ ia rô. {irô g^t gai să , hơmâo tơlơi gum djru mơng khua g^t gai gah tơlơi đăo, hơmâo iâu pơthưr mơnuih [ôn sang tui tơlơi đăo pơ]ruh gôp 23 klai prăk. Hro\m hăng 27 klai prăk mơng kơnuk kơna tuh pơ alin brơi, să hơmâo man pơdơng gio\ng laih jơlan nao rai, bơnư\ ia rô, djo\p brơi tơlơi nga\ hơmua, yua ha\ng măi mok phrâo, mă bruă tui ha\ng tơlơi pơkă gah hơmua pơdai dăng hăng grao, hơ`ual nua `u 750 klăk prăk/1ha/sa thun.

    Gah bruă ako\ pơdơng jơlan hdră kđi ]ar, gơnang hơmâo mnuih nao hrăm hră anih pơ prong, să hơmâo pơmut brơi hơdôm pluh ]ô mnuih ping gah phrâo, mơnuih hơmâo tui tơlơi đăo, pơđ^ h^ mrô ping gah truh 125 ]ô, ako\ pơjing rai sa boh [irô ping gah, [ơi 15 boh plơi pla ala [ôn. Hro\m ha\ng bruă anun yơh, tơlơi jơnum ping gah [ơi hơdôm anih ano\m ping gah gleng nao lu hloh dơng yơh, g^t gai hơmao, bruă nga\ tui tơlơi pơđ^ kyar tơlơi bơwih [o\ng huă mơnuih mơnam [ơi plơi pla. Ơi Huỳnh Văn Quang lăi glăi tơlơi s^t tui ha\ng anai: “ Bơhơmutu ha\ng sa ]ô khua g^t gai [ơi anai, kho\m jao brơi ngă khua g^t gai ping gah, [ơi hơdôm anih tơnăp tap hloh anun. Găn gao hdôm thun blan laih rơgao, hdôm khua ding kơna hơmâo [uh, boh tơhnal hơmâo nga\ hiam bia\ mă. Tal sa pơmut brơi ping gah hiam  phrâo anai, dua le\ jơlan hdră ping gah plơi pla mă bruă hơmâo tu\ yua. Tal klâo brua\ ngă tui hiam. Pran jua mơnuih [ôn sang hơk mơak. Ră anai nao [ơi hpă, bruă hmư\ hing kđi ]ar, gong gai plơi pla mơnuih [ôn sang đăo gơnang bia\ mă yơh”.

    Ăt kah hăng anun mơn [ơi Lâm Đồng, hơdôm plơi pla mơnuih [ôn sang djuai ania [ia\ hơmâo tui tơlơi đăo [ơi tơring ]ar Daklak, ăt ba glăi boh than tu\ yua mơn, gah pơđ^ kyar tơlơi bơwih [o\ng huă, mơnuih mơnam. Tui ha\ng ơi Lê Văn Hiên, kơ ia\ng khua g^t gai ping gah să Hoà Hiệp, tơring glông }ư\ Kuin, să anai hơmâo truh 90% mơnuih [ôn sang tui tơlơi đăo khôp, bruă ngă tui ako\ pơdơng ping gah, pơđ^ kyar tơlơi bơwih [o\ng huă, mơnuih mơnam [ơi plơi pla, hơmâo ba glăi tơlơi pơblih phrâo yôm pơ phăn bia\ ma\. Khul mnuih tui tơlơi đăo khôp mơng tơlơi hd^p hjan păn, pơblih jing h^ mnuih rơhao rơha], laih anun đăo gơnang. Tơlơi anai [u djơ\ hjan djru brơi hơdôm jơlan hdră pơđ^ kyar  tơlơi bơwih [o\ng huă, mơnuih mơnam , hơmâo rơhaih rơhông truh bruă kđi ]ar [ơi plơi pla ăt ngă tui amu` ame\. Ơi Lê Văn Hiên lăi tui anai: “ Neh met wa hơmâo pơblih phrâo tơlơi pơmin laih, [u ataih dơng tah bruă kđi ]ar. Kah ha\ng bruă hyu pơtô brơi hrơi ngă lơphet hdơr glăi 40 thun hrơi pơklaih rơngai Buôn Ma Thuột, să ako\ pơjing pơdah tơlơi adoh suang, adoh bơni kơ ping gah, bơni kơ wa Hồ, hơdôm boh tơhnal tu\ yua ba glăi mơng sang khôp [ơi anai, ăt kah ha\ng hăng sa dua tơlơi adoh suang. Khua ơi khôp a\t ama\ng khul g^t gai wai lăng, ba rai măi, loa, jua pơhiăp, apui lơtrik bơnga] ama\ng mlăm mơmot tơlơi pơdah adoh suang. {u dah pre lui hlâo tơlơi ple\ hră ruah khua GGWLPA m[s dêh ]ar ta, laih anun khua apăn bruă pơ\ ala brơi mơnuih [ôn sang djo\p gơnong bruă laih rơgao anun, [ing gơmơi jơnum glăi abih băng khua mua, bruă kđi ]ar, laih anun jak iâu khua g^t gai gah tơlơi đăo khôp, rai jơnum ]rông lô nao rai, jao bruă brơi hrim pô, laih anun iâu pơthưr mơnuih [ôn sang nao ple\ hră, ơi kho\p tu\ ư bia\ mă. Ta thâo pơ pu\ gơ`u, ngă hro\m ha\ng gơ`u, gah bruă mơnuih mơnam gơ`u amra djru hro\m mơn”.

    Truh ră anai, }ư\ Siang hơmâo giăm 6000 ]ô mnuih ping gah. mơnuih tui đăo. {ơi lu boh plơi pla hơmâo mơnuih tui tơlơi đăo, ako\ pơjing rai anih ping gah, gum gôp ako\ pơjing rai tơlơi ktang bruă kđi ]ar [ơi plơi pla, hơ ^n tơlơi g^t gai abih ba\ng mơng ping gah. Lu boh plơi pla mơnuih [ôn sang tui tơlơi đăo kah ha\ng hdôm să Hoà Hiệp, Ea Ktur, Dray Bhăng, gah tơring glông }ư\ Kuin, tơring ]ar Daklak, să Lạc Lâm, tơring glông Đơn Dương, să Tà Nùng, plơi prong Đà Lạt, să Bình Thạnh, tơring glông Đức Trọng, tơring ]ar Lâm Đồng, să Đức Minh, tơring glông Dak Mil, tơring ]ar Daknông, hơmâo lu mnuih ping gah tui tơlơi đăo, mă bruă gio\ng tơlơi jao. Tơlơi anai hơmâo gum gôp brơi tơlơi ktang mơng ping gah, go\ng gai plơi pla, ako\ pơjing brơi mơnuih [ôn sang nga\ tui giong tơlơi bơwih [o\ng huă , mơnuih mơnam, jing h^ anih bơnga] bă ha\ng tơlơi hơđo\m pran jua.

Rơluch Xuân: Pô ]ih ha\ng pôr