VOV4.Jarai- Tơring ]ar Daklak hơmâo 47 djuai ania hd^p hro\m, ama\ng hdôm thun anai, hdôm tha plơi, ara\ng pơ pu\ hmư\ tui ama\ng mơnuih [ôn sang djuai ania [ia\, jing h^ tơlơi gong jơlan pơke\ hro\m, gum gôp, djru nao rai tơdruă ama\ng plơi pla. Ha\ng hdôm bruă ngă phara phara, samơ\ hdôm tơlơi gơgrong ba tơlơi ara\ng hmư\ tui, gơ`u jing h^ gong jơlan tơlơi pơhing mơng ping gah, kơnuk kơna hơmao truh pơ plơi pla mơlnuih [ôn sang, pơ neh met wa pơđ^ kyar tơlơi bơwih [o\ng huă, lơm lui h^ tơlơi rơmon kon rin, dja\ pioh tơlơi gru groa phiăn juăt mơng mơnuih [ôn sang djuai ania pô.

Hrim  khoa ding kơna ma\ bruă ama\ng să je\ giăm ha\ng mơnuih [ôn sang, laih anun ruah đ^ apăn bruă pơ tơring glông, ră glăi pơdơi bruă thun tha rơma laih. Sămơ\ yă H’Blak Niê, kơ ia\ng khoa g^t gai [irô jơnum min mơnuih [ôn sang tơring glông }ư\ Kuin hđăp, pơdah rai pran jua gơgrong ba gru hlâo, ama\ng bruă lơm lui tơlơi rơmon kon rin [ơi plơi pla. Thun 2005, yă hơmâo pran jua hur har hyu iâu pơthưr hdôm sang s^ mdrô do\ pơ tơring glông anai, jao glăi lu lon brơi plơi pla, dong mơng anun pe\ pha  200 ha brơi 520 boh sang ano\ ngă hơmua, djru ba neh met wa hơđong tơlơi hd^p mơda. Hro\m ha\ng anun, djru ba mơnuih [ôn sang pơ anai djuai pơjeh pla, hlô mơnong rông, iâu pơthưr neh met wa nao hrăm tơlơi rông hlô mơnong, tơju\ pla, gir run gao gao h^ tơlơi rin rơpa. Gơnang hmư\ tui yă pơtô, jing tơlơi hd^p mơda mơnuih [ôn sang djuai ania [ia\ [ơi tơring glông anai jai hrơi pơblih phrâo, mrô sang ano\ [un rin do\ glăi 11%. Yă H’Blak Niê lăi tui anai: “ Nga\  tui hdră lơm lui tơlơi rơmon kon rin ama\ng mơnuih [ôn sang, iâu pơthưr mơnuih [ôn sang djuai ania [ia\, bôh nik mơnuih [ôn sang djuai ania [ia\ hd^p [ơi anai, kho\m thâo pơ]eh, tơlơi mă bruă ngă hơmua, pơđ^ kyar tơlơi bơwih [o\ng huă sang ano\, laih anun lơm lui tơlơi rơmon kon rin [ơi hrim sang ano\. Tơlơi thâo hluh mơng neh met wa, kho\m dja\ pioh tơlơi gru groa phiăn juăt, hdôm tơlơi ngă yang rơbang tui ha\ng tơlơi phiăn juăt hiam klă pô”

Djơh ha\ng sa ]ô tha plơi hmư\ hing ama\ng mơnuih [ôn sang djuai ania [ia\, phrâo tu\ mă tơlơi apăn bruă gah [irô djo\p djuai nia  [ơi hdôm tơpuôl khul, ơi Nay Gut, tổ dân phố 2, tơring kual Ea Đra\ng, tơring glông Ea H’leo, ba ako\ na nao ama\ng bruă hyu pơtô pơblang neh met wa nga\ tui hiam, hdôm tơlơi thâo gum gôp abih ba\ng mơnuih [ôn sang, ako\ pơjing tơlơi hd^p pơblih phrâo thâo rơguăt, [ơi hơdôm plơi pla, tơlơi iâu pơthưr  “Hrơi yua kơ mơnuih [ôn sang [un rin”, jơlan hdră a`ru\ tơngan man pơdong plơi pla phrâo….  Dong mơng hdră ngă anai yơh, bruă iâo pơthưr hơmâo lu sang ano\ dưi tu\ ư sang ano\ hd^p hiam, hd^p gơgrong ba ha\ng mơnuih mơnam, pơđ^ thim pran jua thâo gum gôp ama\ng mơnuih mơnam. Lăi pơthâo brơi tơlơi găn gao thâo thăi, ama\ng bruă iâo pơthưr mơnuih [ôn sang mơng pô, tha plơi Nay Gut lăi tui anai: “ Sa ]ô mơnuih mă bruă gah djuai ania ăt kah ha\ng tha plơi, kho\m mơnuih hơmâo pran jua tơpă, tong ten, anun kah mơnuih [ôn sang hmư\ tui. Wot dah ta pơsir tui ha\ng tơlơi phia\n plơi pla, samơ\ kho\m djơ\ tui tơlơi phiăn kơnuk kơna, tui anun yơh bruă ngă tha plơi kho\m nao hro\m hơb^t. Mă bruă djuai ania kho\m hơmâo gum gôp ha\ng plơi pla, hro\m ha\ng bruă tha plơi, ngă hiư\m pă kiăng neh met wa hmư\ tui.  Tơlơi mơnuih [ôn sang [un rin ta kho\m thâo, mơnuih [ôn sang pơdrong ta kho\m thâo, iâu pơthưr gơ`u mă bruă brơi gơ`u pô  hơmâo dưm kơnar, bia\ ma\  mơnuih hmâo ara\ng pơ pu\ hmư\ tui”

{u djơ\ hjăn gleng nao  tơlơi pơđ^ kyar bơ wih [o\ng huă, lơm lui tơlơi rơmon kon rin, samơ\ hyu iâu pơthưr, pơtô ba hdôm mơnuih tui tơlơi đăo hd^p hiam tui ha\ng tơlơi đăo, ăt kah ha\ng hdôm khoa g^t gai wai lăng gah tơlơi đăo, kho\m gleng nao, să Ea Tul, tơring glông }ư\ M’Gar hơmâo 13 boh plơi pla, giăm 12.000 ]ô ako\ mơnuih [ôn sang,  ama\ng anun hơmâo 95% mrô mơnuih [ôn sang djuai ania [ia\, rơbeh 2.800 ]ô mnuih tui tơlơi đăo phrâo hiam ama\ng să. Djơh ha\ng khoa g^t gai sang ơi adai  Ea Tul, khoa pơtô tơlơi đăo ơi Y Ky Êban, pơtô na nao brơi mơnuih [ôn sang hd^p hiam, hơmâo gơgrong ba pô laih anun mơnuih mơnam, lăi pơthâo brơi hdôm mơnuih tui tơlơi đăo pơtô ba ana\ tơ ]ô ana\m ngă soh glăi tơlơi phiăn juăt kơnuk kơna ôh, Bôh nik mơng thun 2001 truh ră anai, `u iâu pơthưr, pơtô ba neh met wa [u hmư\ tui ôh mơnuih sat plư pla] ngă  tơlơi soh, iâu pơthưr giăm 200 ]ô mơnuih jrôk jơlan, wot glăi ha\ng plơi pla. Rơngiao kơ anun `u juăt pơbưp ră ruai, kiăng lơm lui h^ hdôm tơlơi mlâu ha` pô, mut hro\m ha\ng neh met wa ama\ng plơi pla, mă bruă pơđ^ kyar tơlơi bơwih [o\ng huă mơnuih mơnam ama\ng sang ano\ pô. Kiăng ngă tui giong tơlơi anai, ơi pơtô tơlơi đăo phrâo hiam ơi Y Ky Êban brơi thâo tui anai: “ Iâu pơthưr [ing gơ`u glăi, tơdang gơ`u wot glăi laih, kho\m djru pơtô ba gơ`u thâo hluh jơlan hdră ping gah, tơlơi phiăn kơnuk kơna ta, ama\ng anun hơmâo lon ia, djuai ania, mơnuih mơnam, ngă brơi gơ`u đăo gơnang mơng ta. Brơi tơlơi hơd^p mơda  mơnuih [ôn ang djuai ania [ia\, dưi pơđ^ kyar  tơlơi bơwih [o\ng huă, hơmâo lon nga\ hơmua, djru ba ana\ ba\ mơnuih [ôn sang nao hrăm hră, tui anun tơlơi hd^p mơda mơnuih [ôn sang ama\ng plơi pla hơđong kơja\p laih, tui anun mơnuih [ôn sang thâo hluh  sa ]ô mơnuih [ôn sang kho\m ngă tui hiư\m pă brơi djơ\ hloh”

Dong mơng bruă nga\ s^t nik mơng pô, tơlơi gum gôp  prong prin mơnuih ara\ng hmư\ tui kah hăng yă H’Blak Niê, ơi Nay Gut, khoa pơtô tơlơi đăo phrâo hiam ơi Y Ky Êban lăp kơ  mơnuih [ôn sang pơ pu\ đ^ yôm bia\ ma\ yơh.

Rơluch Xuân: Pô ]ih hăng pôr