VOV4.Jarai - Tơring ]ar Kontum hmâo rơbêh kơ 280 km jơlan goai dêh ]ar giam hăng dua tơring ]ar Sê Kông, dêh ]ar Lao hăng tơring ]ar Rattanakiri, dêh ]ar Kur. Kiăng ngă giong bruă yôm phăn mơ\ lon ia hăng m[s đăo gơnang jao brơi, mơnuih apăn bruă ling tơhan hơdôm puih kơđông [ơi glông goai dêh ]ar tơring ]ar Kontum lăng yôm na nao bruă pơdo\ng puih kơđông kơja\p kơtang abih bang. Pok phun ]ra\n hơdră hrơi anai, rơkâo kơ ơi pang, yă dôn, [ing gơyut hăng ling tơhan nao ]ua\ lăng Puih kơđông pơgang goai dêh ]ar Sê San pơdo\ng [ơi să Ia Tơi, tơring glông Ia H’Drai, dua thun dưi pơsit le\ anom bruă dưi bruă.

            Bơhmu hăng hơdôm puih kơđông pơgang goai dêh ]ar giam hăng dêh ]ar Kur, Puih kơđông pơgang goai dêh ]ar [ơi Sê San jing anom bruă phun bruă tơring ]ar Kontum hloh. Ră anai, yua kơ Jơlan mrô 14C akă mă yua, kiăng dưi nao truh pơ\ puih kơđông, mơnuih apăn bruă tơhan, ling tơhan khom nao jơlan dar găn tơring ]ar Gialai hăng rơwang ataih truh ha rơtuh km. Ataih mơng plơi pla, ataih mơng {irô git gai ling tơhan le\ tui anun, samơ\ [ing apăn bruă ling tơhan ăt djă pioh kơja\p mơn phiăn juăt, tơlơi pơkă, pơ phun na nao hơdôm bruă pơ plông pioh pơdo\ng puih kơđông kơja\p kơtang abih bang. Amăng hơdôm thun rơgao, lu bruă mă yôm phăn dưi hmâo puih kơđông djă pioh ba glăi bôh tơhnal prong, kah hăng: pơdo\ng anom bruă klă – hiam – mơtah; kơtưn bruă đang hmua, rông hlô; pơdo\ng anung prak pơsur hrăm hră, anung prak hơdor tơngia… {ing apăn bruă tơhan, ling tơhan hơpă leng kơ ngă tui klă pran jua gơgrong pơdo\ng puih kơđông kơja\p kơtang abih bang. Ling tơhan A Diêm brơi thâo: “Kâo ư-ang biă dưi rai mă bruă [ơi puih kơđông Sê San, Puih kơđông Sê San ăt le\ puih kơđông hmâo lu bôh than dưi ngă hloh. Kâo ăt kiăng djru [ia\ mơn pioh puih kơđông đ^ kyar jai hrơi jai hrưn đ^ dlông hloh”.

            Gơnang kơ ngă tui pran jua kơtang mu\t hrom, tơpă, hơdôm bruă mă yua kơ Ping gah, Khoa git gai puih kơđông pơgang goai dêh ]ar Sê San po\k pơhai leng kơ dưi hmâo mơnuih apăn bruă tơhan, ling tơhan pơ phun ngă tui ba glăi bôh tơhnal tui pran jua rong gơgrong pô hăng kơđiăng prong. Bôh tơhnal pơhra\m thun 2014 hăng thun 2015 mơng puih kơđông dưi ngă djơ\ tơhnal pơkă abih bang, amăng anun 71% rơgơi mbruă, thâo thăi. Jơlan goai dêh ]ar, po\ng goai puih kơđông pơgang dưi pơhlôm kơja\p. Hrom hăng anun, puih kơđông do# ngă giong klă bruă wai lăng anih anom mă bruă amăng kual goai dêh ]ar, hmao tlôn pơgăn tơlơi nao rai goai dêh ]ar [u djơ\ phiăn hăng djru pơgăn tơlơi mă kyâu, lon ]ruah bôh thâo, biă `u mă kyâu dlai [u djơ\ phiăn. Thiếu tá Trần Ngọc Tùng, Khoa Puih kơđông pơgang goai dêh ]ar Sê San lăi kơ sa dua mơta tơlơi găn gao amăng bruă pơdo\ng puih kơđông kơja\p kơtang abih bang: “Tơlơi găn gao pơ phun ba glăi bôh tơhnal prong blung a Gưl Ping gah, Gru\p git gai puih kơđông khom mu\t hrom, sa jua hăng ngă tui prong tơlơi tơpă amăng puih kơđông. Mơnuih ping gah apăn bruă jing ba jơlan hlâo amăng hơdôm bruă mă, pơjing tơhnal bơkơtưn hur har abih bang puih kơđông”.

            Hrom hăng ngă giong klă bruă wai lăng pơgang goai dêh ]ar, Puih kơđông pơgang goai dêh ]ar Sê San jing gru ba jơlan hlâo hrăm tui hăng ngă tui gru hiam pran jua Hồ Chí Minh hăng ngă tui Tơlơi pơtrun pơsit mrô 4 mơng Ping gah dêh ]ar sa dua mơta tơlơi kiăng ngă hlâo amăng bruă pơdo\ng Ping gah ră anai. Gưl Ping gah, khoa git gai puih kơđông mă yua pơ]eh phrâo bôh yôm hơdôm ako# bruă hrăm hăng ngă tui gru hiam pran jua Hồ Chí Minh amăng tơlơi hơd^p mơda hrim hrơi mơng puih kơđông, pơjing pran bơkơtưn hur har amăng mơnuih apăn bruă tơhan, ling tơhan. Puih kơđông gleng nao bruă pơdo\ng Ping gah, pơdo\ng glông bruă kơđi ]ar hluai tui ngă tơpă bruă lăi pơdah, lăi pơdah drơi pô hăng mơnuih apăn bruă tơhan, mơnuih ping gah. Gơnang kơ anun sa dua mơta tơlơi akă dưi ngă mơng gru\p, hrim ]ô mơnuih dưi hơkru\ pơsir hmao tlôn. Hơdôm gru ba jơlan hlâo phrâo, bruă mă klă hiam khă [u prong ăt dưi bơni hyu djop mơn. Thượng tá Trần Quốc Tuấn, Khoa apăn bruă Puih kơđông pơgang goai dêh ]ar Sê San brơi thâo: “Kiăng pơhlôm klă bruă hrăm hăng ngă tui, biă `u yak ngă tui. Bruă phun `u le\ mă yua hơde] hmar amăng bôh nik ră anai mơng gưl Ping gah git gai pơplih phrâo laih hăng ba trun kơ hơdôm gru\p mă bruă hrăm tui hăng hơdôm bruă ngă sit nik lom pơdo\ng puih kơđông ăt kah hăng ngă tui bruă kơđi ]ar mơn”.

            {u djơ\ kơnong kơ pơdo\ng puih kơđông kơja\p kơtang abih bang ôh, khoa apăn bruă tơhan, ling tơhan Puih kơđông pơgang goai dêh ]ar Sê San do# jing gru ba jơlan hlâo mơng khul pơgang goai dêh ]ar tơring ]ar Kontum amăng bruă pơtô ba m[s dơng. Mơng pran jua [ing apăn bruă tơhan, ling tơhan, lu ]ra\n jơlan amăng plơi pla pơ\ sa Ia Tơi, tơring glông Ia H’Drai anih anom puih kơđông pơdo\ng dưi pơkra glăi, pơkra phrâo; [u [ia\ ôh sang ano# [un rin gơnang kơ tơlơi gum djru phun pla, bôh thâo phrâo mơng mơnuih apăn bruă tơhan, ling tơhan phing kơ pran hrưn đ^ amăng tơlơi hơd^p mơda… Hăng hơdôm bôh tơhnal dưi ngă, Puih kơđông pơgang goai dêh ]ar Sê San ư-ang 2 thun to# tui tlôn dưi tu\ yap puih kơđông dưi bruă, khoa apăn bruă tơhan, ling tơhan puih kơđông dưi hmâo {irô pơtrun bruă ling tơhan pơgang goai dêh ]ar hăng Jơnum min m[s tơring ]ar Kontum [ơk hră bơni.

                                                                             Siu H’ Prăk: Pô ]ih hăng pôr