VOV4.Jarai - Hơdôm hrơi ako# blan 3, me\t Lê Tự Thận, ană tơlu\i ami\ Thứ mơng Đà Nẵng gloai nao pơ [on prong Tam Kỳ, tơring ]ar Quảng Nam pioh glêng e\p Gong ru\p Ami\ Việt Nam sông kơtang, man along ru\p ami\ `u pô. Me\t Thận lăi le\, ring bruă ming pơkra pơpu\ kơ tơlơi pơsan drơi mơng dôm rơtuh rơbao ]ô [ing Ami\ Việt Nam Sông Kơtang ngă `u [ai jai hơmâo tơlơi ư ang kơ ami\ `u: “Rup man giong laih hiam biă, kâo bơni kơ Ping gah hăng Kơnuk kơna hơmâo ako# pơjing rai ring bruă hơdor kơ [ing ami\, jing tơlơi yôm phan pioh ană tơ]ô amăng dêh ]ar anăp rai glêng e\p, pơ hơdor brơi kơ ană tơ]ô ngă tui gru groa hkru\, hơdor kơ ia hăo ia hang [ing ami\ tuh rơyuh to\m laih kơ bruă lon ia, [ing ană tơ]ô tơ]e\ amăng dêh ]ar ta ăt hok mơ-ăk mơn”.

            Truh plah rơ wang anai, giam 70.000 ]ô ami\ amăng dêh ]ar ta dưi pơ anan mtam hăng pơtui, tui anan Ami\ Việt Nam sông kơtang, amăng anun tơring ]ar Quảng Nam yơh lu biă hơmâo 11.200 ]ô ami\ dưi pơsit anan yôm phan anai. Thun 2014, Gong phun joa pơhiăp Việt Nam hyu iâo pơhrui gum pơ]uh pơdong Gong rup Ami\ Việt Nam sông kơtang mă along rup ami\ Nguyễn Thị Thứ. Ring bruă anai dưi pơdong ]i Núi Cấm, [on prong Tam Kỳ. Thun anun, ]i sang bruă bơkơjap drơi jan Nguyễn Tri Phương, [on prong Đằ Nẵng, Gong phun joa pơhiăp Việt Nam pơ phô po\k hdră adoh suang iâo pơthưr djop mơnuih pơgo#p tơngan pran joa hrom ako# pơdong Gong rup. Tơdơi kơ anun, ]i [on prong Hải Phòng, [on prong Hồ Chí Minh, Gong phun joa pơhiăp Việt Nam pơ phun dôm hdră adoh suang, iâo pơhrui dôm khul grup, rim ]ô mơnuih gum pơ]ruh pioh pơdong ring bruă.

            Mơnuih [on sang amăng dêh ]ar hơmâo lu tơlơi ngă hiam glêng nao pơ ring bruă hơmâo tơlơi mơsih prong anai. Khul gum hbit đah bơnai Việt Nam hơmâo pơ phun jing bruă iâo pơthưr rim ]ô adơi amai amăng khul gum to\m. Yă Nguyễn Thị Kim Thúy, kơ-iang khoa gơnong phun Khul gum hbit đah bơnai Việt Nam lăi, anai le\ ring bruă pơdah pran joa thâo tơngia ba tơlơi khăp kiang:  “ Djop kơ rơnuk adơi amai đah bơnai VN na nao djă pioh pran joa ia hăo hang [ing pơsan drơi jan kơ lon ia, [ing Ami\ VN sông kơtang. {ing gơmơi ]ang hơmang ring bruă Gong rup Ami\ VN sông kơtang – sa ring bruă pơ hru\p hơmâo ano# mơsih yôm prong, laih anun ano# pơdah mơng đah bơnai VN, ring bruă le\ anih glăi pơ phun akha mơng djop gưl đah bơnai VN”.

            Mơng tơlơi min:“ Ami\ le\ hnôh ia đut mta dlăng, jing bơngăt lon ia. Ami\ tơkeng rai mơng lon dron sông kơtang, laih anun tơkeng rai kơ dôm [ing ană sông kơtang hăng amra hrưh jing hi\ lon, jing ia VN. Ami\ amra hdip na nao, pơmut thêm pran joa kơtang kơ dôm rơnuk hlăk ai amăng htal ako#pơjing hăng wai pơgang lon ia”, Pô ]ih tơlơi anai Đinh Gia Thắng hơmâo pơdah rai rup ami\ VN sông kơtang amăng djop rup trah, rup man dlông rơbeh 18 me\t, prong gan 120 me\t, ano# kơpal prong hlôh le\ 24 me\t pơkra hăng tơlo# pơtao bơngia. Gah tlôn gong rup man le\ Sang pơjưh pioh kơ Ami\ VN sông kơtang, lăi pơ thâo rup rap, tơlơi hdip hăng tơlơi pơyơr pran joa mơng [ing ami\\ do# dong hong djoai ania. Rup anai pơdong giam dơnao ia prong, rơhaih 1.000 me\t kare. Anun dlăng nao pơ rup anai [uh pơdah rai ano# rơgơi mơng pô trah man mut hrom tơlơi đăo kơ yang rơbang, jing ]i anai yơh ano# hơdor glăi hăng mơng ano# yôm boh thâo gru groa mơng djop djoai ania VN. }i anăp dron lak le\ hơmâo 8 [e\ gong trah lui rup [ing ami\ pơ 3 kual , pơngo#, tong krah hăng dơnung, dôm [ing dra ksung hlâo [ơi jơlan Trường Sơn. Mơnuih ka] rup Đinh Gia Thắng, mă bruă amăng khul ka] rup VN, pô man pơdong Gong rup Ami\ VN sông kơtang lăi hong pran joa pô sit nik:“ Ako# bruă ami\ le\ ako# bruă bă blai hăng pran joa kâu biă mă. Lơm pơkra rup anai, mơng ka] amăng rup truh kơ man pơđi\, kâu ngă hong abih pran joa hiưm pă ngă hrup anun. Amăng 9 thun [ơ\i, rim anun amăng pran joa kâu pơ[uh na nao kơ [o# mta ami\. Hơtai bôh pơ pư\ na nao mơn rim wot kâu trah man rup ami\. Mơng lăi pơ [uh kơ rup ami\ thơ, pơ[uh nao yơh rup lon ia”. 

            Mơng tơlơi min blung a mơng Gong phun joa pơhiăp VN, Gong rup ami\ VN sông kơtang jing sa ring bruă prong kơnar amăng dêh ]ar, djă lui tơlơi đưm, boh thâo, kơ hnao mbruă. Ơi Lê Anh Dũng pơ tơring glông Điện Bàn, tơring ]ar Quảng Nam lăi, tal blah wang đưm ]i lon tơnah hơmâo lu Gong rup mơnuih sông kơtang samơ\ kơnong [ơi VN phrâo hơmâo gong rup Ami\ VN sông kơtang: “ Gong rup ami\ VN sông kơtang anai pioh pơ pu\, hơdor glăi kơ [ing ami\ VN sông kơtang, pơdong ]i ]ư\ dưi [uh lon mơnai dlai ia hiam biă mă. Gah ano# kiang pơtô lăi thơ kâu pơmin `u anai [u djơ\ kơnong pioh kơ sa rơnuk hlăk ai ôh dah,  mơ kơ dôm rơnuk tơdơi da [\ơ\i yơh gơ\ anun. Ano# yôm le\ mơng `u anai rông tui hăng pơsar apui gru groa kơ dôm rơnuk mơnuih hăng rơnuk thun tơdơi anai dơng. ~u le\ ano# pơ [uh kơ mơnuih mơnam ta hơmâo pran joa khăp kơ lon ia mơng [ing ami\ khăp kơ ană bă, khăp kơ lon ia, khăp kơ djoai ania”.

            Gong rup Ami\ VN Sông Kơtang dưi pơdong ]i Núi Cấm, să Tam Phú, [on prong Tam Kỳ, tơring ]ar Quảng Nam jing pran joa tơlơi khăp hăng ano# hơ[lo\k hơdor kơ Ami\ VN sông kơtang mơng mơnuih [on sang amăng dêh ]ar ta ăt djơh hăng mơng [ing khoa moa, [ing ]ih tơlơi pơhing Gong phun joa pơhiăp VN, hơdôm [ing pơ phun rai tơlơi iâo pơhrui./.

                                                              R]om H'Ly : Pô ]ih hăng Pôr