VOV4.Jarai - Pơ phun pơdo\ng mơng blan 10/2012 [ơi kual lon prong 22.000 m2, hăng abih bang prak tuh pơplai rơbêh kơ 211 klai prak, Sang djă pioh gru groa tlaih rơngai Điện Biên Phủ jing ring bruă phun ]ơka\ mơ-ak hơdor glăi 60 thun tlaih rơngai Điện Biên Phủ. Anai le\ ring bruă prong, kơdrưh hăng phrâo rơnuk anai hloh tơring ]ar Điện Biên truh kơ ră anai.

            Sang djă pioh gru groa dưi dăp hơdră pơdo\ng kah hăng đoan đu\t, ]ra\n pơhro#p jum dar dưi pơjing kah hăng bôh kôih ]i lăi kah hăng păng rưng ngă sor mơng muk ling tơhan, hmâo 1 tal amăng luh hăng sa tal bôr bro# đ^. Amăng anun tal amăng luh le\ anih anom tu\ jum toai hyu ]oa\ lăng, kiăng hduah e\p, gum hrom hăng hơdôm bruă bơwih boang tơlơi ngui ngor pơdơi dă. Tal bro# đ^ le\ anih pơdă prưng hơđong kơ tơlơi tlaih rơngai Điện Biên Phủ đưm, anih anom lăi pơdah abih bang hăng sa dua b^t anih mă bruă. Biă `u le\ abih bang amăng rơwang tal 2 mơng Sang djă pioh gru groa dưi dăp dưm ru\p wil. Anai le\ anih anom yôm phăn amăng hơdôm bôh yôm pơdă prưng mơng Sang djă pioh gru groa, jing ru\p wil blung a dưi pơjing [ơi dêh ]ar Việt Nam. Ru\p wil amra pơdah glăi sit n^k anih anom blah ngă [ơi Điện Biên Phủ đưm.

            Sang djă pioh gru groa đưm pơdă prưng giam truh 1000 mơta hră pơ-ar, gơnam tam, ru\p, djru pơdah glăi lu mơta, rơđah gru tơlơi blah ngă kơdo\ng ayăt Prăng mơng ling tơhan hăng m[s ta, amăng anun biă `u le\ 56 hrơi mlăm klơi khoer ]ư\, đih amăng luh, hơjan hlim, asơi păt mơng tal bruă blah ayăt [ơi Điện Biên Phủ đưm, ngă hlơi nao ]oa\ lăng leng kơ [u tlaih ôh tơlơi ol kơdol, hơhur pran joa.

            Ơi Vũ Quang Thành, ling tơhan hơđăp tơring glông Lục Ngạn, tơring ]ar Bắc Giang brơi thâo:  “Rai pơ\ anai tal blung a, samơ\ kâo [uh Sang djă pioh gru groa mơng Điện Biên Phủ lăng kơdrưh biă. Dưi lăng [uh sa dua mơta gơnam tam, ăt kah hăng hơdôm kual, hơdôm anih anom hơdor pioh amăng bruă blah [ơi Điện Biên Phủ, kâo mơ-ak biă hăng [uh pơ pư\ pran joă biă.”

            Bơ\ ơi Monique, sa ]ô toai hyu ]oa\ ngui rai mơng dêh ]ar Prăng le\ pơsit: “Kâo [uh ư-ang biă lom nao ]oa\ Điện Biên Phủ. Biă `u, dưi rai ]oa\ Sang djă pioh gru groa tlaih rơngai, kâo [uh anai le\ sa ring bruă kơdrưh kơdrom pha ra biă. Hơdôm mơta gơnam tam [ơi anai leng kơ dưi pơdă prưng hiam hăng pơblang rơđah đông. Lom po\t glăi pơ\ dêh ]ar Prăng, kâo amra lăi pơthâo hăng [ing gơyu\t kâo hơdră pơdă prưng, ăt kah hăng hơdră pơ pha anih anom pioh gơnam tal [ơi anai mơn.”

            Gơnang kơ gum tơngan hrom mơng hơdôm gru\p, mơnuih [ơi djo\p anih anom kual lon ia, biă `u [ing ling tơhan hơđăp amăng tal bơblah [ơi Điện Biên Phủ mơ\ Sang djă pioh gru groa dưi hmâo lu gơnam tam yôm phăn, kah hăng rơdêh kut kit mơng ơi Trịnh Đình Bầm, hăng 1 ]ra\n pông rơdêh dưi pơkra mơng pra yang pơ pu\ kơ ơi yă, rơdêh amra dưi pơgiang 280 kg braih pơdai, gơnang kơ anun, kơnong kơ amăng rơwang 4 blan, hăng rơwang ataih dleh tơnap 20 km, ơi Trịnh Đình Bầm dưi pơgiang rơbêh kơ 12 tơn braih pơdai djru kơ bruă blah ayăt; laih anun thong dưi mă yua lu mơta mơng Thiếu úy Nguyễn Dũng Chi pơhrui mă [ơi amăng luh Christian de Castries; Sơn Pháo 75 ly mơng pô sông kơtang Phùng Văn Khầu; phao kơnông 105 ly pơnah raih [ơi anih blah blung a pơ\ Him Lam, po\k phun bruă blah [ơi Điện Biên Phủ…

            Hăng [ing apăn bruă, mơnuih mă bruă gah Sang djă pioh gru groa, abih bang tơkeng rai amăng rơnuk rơngai, samơ\ leng kơ hmư\ glăi lu kơ tơlơi tlaih rơngai Điện Biên Phủ, ră anai [ơi anăp dưi gum hrom pơgang ba, djă pioh hăng lăi pơthâo hơdôm noa yôm phăn [u dưi yap anun sit n^k jing tơlơi ư-ang prong prin. Ayong Nguyễn Ngọc Linh, lăi pơthâo glăi mơng Sang djă pioh gru groa tlaih rơngai Điện Biên Phủ pơdah pran joa: “Kâo le\ sa ]ô mơnuih mơng kual lon Điện Biên. Ơi gah ama kâo ăt gum hrom blah ayăt [ơi kual lon Điện Biên Phủ anai mơn. Lom do# ane\t, kâo juăt hmư\ ơi kâo ruai glăi kơ tơlơi lăi nao bruă blah mơng `u [ơi Điện Biên. Blung a lom kâo do# ane\t kâo ăt [u dưi pơsit mơn kâo amra jing pô lăi pơthâo glăi gru groa anun, samơ\ hloai tui hơdôm tơlơi ruai glăi mơng ơi kâo tui anun, kâo [rư\ prong đ^ kâo pơmin truh kơ tơlơi kâo amra hrăm gah bruă wai lăng toai ]oa\ ngui, hăng truh ră anai kâo hrăm giong hăng po\t glăi mă bruă [ơi đam plơi pla pô. Kâo [uh ư-ang biă.”

            Sang djă pioh gru groa tlaih rơngai Điện Biên Phủ ră anai mơng pơkra giong tal 1, samơ\ ]ơkă hmâo lu mơnuih nao ]oa\ lăng biă. Amăng anun, kơnong kơ thun 2014 rơbêh kơ 570 rơbâo wo\t ]ô mơnuih hăng hơdôm blan ako# thun anai le\ giam truh kơ 70 rơbâo wo\t ]ô mơnuih.

            Amăng rơwang to# tui, Sang djă pioh gru gria tlaih rơngai Điện Biên Phủ amra po\k pơhai hơdôm anih anom: Sang pơdă prưng gah rơngiao, tơdron ro\k, lan jơlan nao rai amăng kual … Abih bang pơkra amăng rơwang tal 2 mơng Sang djă pioh gru gria pơkă hlâo amra pơkra giong amăng thun 2016. Ơi Đoàn Văn Chì, Kơ-iăng Khoa Gơnong bruă wai lăng bôh thâo, bơkơja\p drơi jan hăng toai ]oa\ ngui tơring ]ar Điện Biên brơi thâo: “Pơ\ anăp anai [ing gơmơi ăt git gai mơn Sang djă pioh gru groa djă pioh hrơi mông po\k bah amăng pioh toai mu\t rai ]oa\ lăng. Dua le\ pơđ^ tui bôh thâo lăi pơblang glăi kơ toai ]oa\ lăng. Phrâo tom dih anai, [ing gơmơi hmâo tơlơi pơkra dăp glăi mơnuih apăn bruă, mơnuih mă bruă amăng gơnong bruă, yua kơ bôh n^k `u [ing lăi pơblang glăi mơng Sang djă pioh gru groa [ia\ biă. {ing gơmơi pơ phun laih sa anih pơhra\m, 60 ]ô mơnuih, yap wo\t mơnuih ]ung hyu lăi pơblang glăi hăng mơnuih apăn bruă, mơnuih mă bruă amăng gơnong bruă, hrom hăng sa dua [ing ]ơđai dưi pơtô juăt gah bruă anai amăng tơring ]ar mơ\ [ing gơmơi iâu anun le\, [ing rong hyu gum djru. Rơgao kơ bôh tơhnal mơng anih pơhra\m anun, biă `u hloai tui tal hơdor glăi 60 thun tlaih rơngai Điện Biên Phủ, [ing gơmơi roah hmâo dơng sa dua ]ô mơnuih apăn bruă kơ Sang djă pioh gru groa. Hăng ră anai [ing gơmơi hơđong pran joa laih hăng hơdôm mrô mơnuih lăi pơblang gah Sang djă pioh gru groa.”

            Tơlơi [uh [o# mơng Sang djă pioh gru groa prong anai, hmâo tơhnal dưm kơnar hăng lon ia [ơi tơring ]ar Điện Biên djru laih hăng glăk djru pơ pu\ đ^ bôh yôm gru groa mơng djuai ania. Hloai tui hơdôm gru ru\p, hră pơ-ar, gơnam tam pơdă prưng, hrim ]ô mơnuih rai pơ\ anai amra thâo rơđah hloh, ư-ang hloh kơ hơdôm hrơi blan ư-ang, hur har mơ\, biă `u le\ tlaih rơngai “Tơtar hyu djo\p lon dron, rong lon tơnah” mơng djuai ania, kiăng mơng anun pơsit pran gum hơgo#p pơdo\ng sa Điện Biên Phủ hăng lon ia Việt Nam jai hrơi klă hiam hloh.  

                                                            Siu H’ Prăk: Pô ]ih hăng pôr