VOV4.Jarai - Giam hmâo ha mơkrah blan yap mơng hrơi hmâo tơlơi apui [ong 12 bôh sang do# [ơi plơi Kon Sơ Lăl hơđăp, wa Ien ăt do# tơngôk mơn lăng nao hăng [uh hơ-ưi kơ sang do# juăt laih hăng `u giam truh kơ sa rơnuk ană  mơnuih. Wa Ien [u pơmin nao dơng tah [ơi mơta pô, khă [ơi anăp pô bôr kơ bôh pur hăng hơdôm [e\ tơmeh sang apui [ong tơpriao. ~u brơi thâo, sang anun hmâo mơng rơbêh kơ 50 thun hlâo dih, lom `u phrâo pơdo# rơkơi bơnai, dưi hmâo am^ ama hăng kơnung djuai pơdo\ng brơi. Sang dlông rap bơbung hlang, pơnăng glia nao hăng lon, khă [u kơdrưh mơn samơ\ hram mu\t laih ia ha#u mơng sang ano# hăng kơnung djuai, anun hăng `u jing yôm biă. Hlâo dih, hmư\ hing hơdôm [e\ tơmeh sang mơng sang ano# `u pơkra hăng kyâo sar, hmâo mơnuih nao hơduah blơi lom sa tơmeh sang hơdôm pluh klak prak samơ\ `u khut khăt [u s^ ôh. Ăt kiăng kơ gum hrom hăng ană plơi mơn, djă pioh hơnong plơi Kon Sơ Lăl. Tui anun mơn to# tơno# ]ơtlam anun, amăng sa tơlơi kroah yâu, tal klă trun laih [ơi plơi, ngă apui [ong h^ sang anun. Wa Ien ol kơdol pran joa lăi: Kâo hmâo sang phrâo pơ\ plơi phrâo laih, samơ\ kiăng djă pioh sang hơđăp kơ ană tơ]ô tơdơi anai thâo kơ sang do# đưm mơng ơi yă. Tui anun mơn, ră anai apui [ong abih, [u do# glăi hơge\t dơng ta. Rơngo#t hăng hơ-ưi biă.

            Ataih mơng anih wa Ien do# hơdôm pluh amăng yak, ơi Chưng – pô tha hloh [ơi plơi Kon Sơ Lăl, do# [ơi anăp bah amăng sang (sang ơi Chưng bưng băi le\ huăi djơ\ apui [ong ôh), pe\ gông hăng adôh hơdôm tơlơi adôh hmư\ rơngoă biă. Ơi Chưng [u hơdor ôh `u găn rơgao 80 hă [u dah 90 bơyan mơyan. ~u pơmin do# hơd^p dăi hơdôm hrơi do# glăi mơng `u amăng sang dlông anun, [ơi rơgo#p bơbung sang hlang, hning rơngo#t – mơ-ak hăng gông anun. Samơ\ ră anai Sang rung [u do# dơng tah, ană plơi glăk pơ phun ruh lui hơdôm bôh sang do# glăi pu\ nao pơ\ plơi phrâo, `u ăt giam ]i ruh mơn sang `u, pu\ nao do# hrom hăng ană tơ]ô. Ơi Chưng lăi: “~u tơkeng rai [ơi anai, prong đ^ [ơi anai hăng pơmin kiăo tui ơi yă đưm ăt [ơi anai mơn. Samơ\ Sang rung apui [ong laih, hơdôm bôh sang do# glăi, [u djơ\ apui [ong ăt glăk ruh lui mơn, kâo ăt khom pu\ đuăi mơn. Hơ-ưi kơ sang rung, kơ plơi pla đưm biă, djă pioh hơdôm pluh thun laih, hnun mơn ră anai apui [ong abih.” 

            Plơi Kon Sơ Lăl hơđăp le\ sa amăng 9 bôh plơi do# hơđong sui thun mơng djuai ania Bahnar pơ\ să Hà Tây. Hlâo kơ hmâo tơlơi apui [ong, plơi ăt do# djă pioh hơnong mơn sang rung đưm hăng giam truh 50 bôh sang dlông đưm, hmâo bơbung rap hăng hlang, pơnăng glia hăng lon [u dah mơ`am hăng pơ-ô djrao. {u djơ\ kơnong hmâo bôh yôm gah hơdră pơdo\ng pơkra, gru groa hăng bơnga\t joa ôh mơ\, hơdôm bôh sang [ơi plơi anai do# yôm phăn hloh yua kơ dưi hmâo ara\ng pơkra hăng kyâo sar dơng, sa djuai kyâo yôm biă. Yua anun, thun 2002, lom pu\ nao do# pơ\ plơi phrâo, ană plơi [u ruh lui ôh hơdôm bôh sang pơkra hăng kyâo yôm anun mơ\, djă pioh hơnong hnun. Khă hnun hai, tơlơi truh apui [ong mơng dlông adai dih ple\ trun plơi pla. Lu mơnuih khăp kơ bôh thâo gru groa đưm sue\k suăk kơ pran joa biă, hơ-ưi kơ plơi lom hmư\ hing plơi Kon Sơ Lăl – plơi hiam kah hăng ru\p ka], do\ng [ơi tơkai }ư\ Pah, tal tlă apui [ong. Pô thâo phin ru\p Nguyễn Linh Vinh Quốc, lăi: Plơi do# hơnong, tui gru groa đưm ră anai kơnong kơ hmâo plơi Kon Sơ Lăl anai. Adơi ayong [ing gơmơi, [ing mơnuih kiăng khăp kơ phin ru\p ăt rai pơ\ anai mơn. Hmư\ hing tal tlă apui [ong Sang rung, [ing gơmơi [uh ngek ngôk biă, sit n^k hual kơdual biă, hmâo pô đa [le\ ia mơta lom hmư\ hing apui [ong, iâu đ^, Hn^ thâo do# dơng! Biă mă `u [u dưi e\p [uh dơng tah plơi hiam tui anun, do# hơnong hơđăp kah hăng plơi Kon Sơ Lăl anai.

            Hơdôm bôh sang dlông do# glăi [ơi plơi Kon Sơ Lăl hơđăp, bưng băi huăi djơ\ apui [ong, glăk hmâo m[s ruh lui pioh pu\ đuăi nao pơ\ plơi phrâo. Yua kơ, [u do# Sang rung hơpă, plơi [u hmâo pơkiăo nao mơnuih do# găk, wai pơgang. Mrô hnal kyâu sar do# glăi amăng plơi hmâo na nao [ing kle\ do\p do# kra#o. Ơi Dưy, Kơ-iăng Khoa plơi Kon Sơ Lăl, brơi thâo: Yua kơ tal tlă apui [ong abih 12 bôh sang hăng sang rung. Hơdôm bôh sang hơpă do# tơmeh kyâo sar le\ gơ`u ru\ đuăi ba nao pơ\ plơi phrâo, hmâo mơnuih đa pơmin s^ h^ [u pioh glăi [ơi anai dơng tah, sa le\ hu^ kơ ara\ng kle\ do\p, dua le\ hu^ apui [ong sa wo\t dơng. Khă kiăng djă pioh plơi hơđăp, sang do# mơng ơi yă ta đưm sang bơbung hlang rơ-ơ\ hiom, klă hiam pioh ană tơ]ô tơdơi anai thâo kơ ơi yă ta hơd^p mơda [ơi anai hiưm `u, samơ\ sang apui [ong yua kơ ayuh hyiăng [u klă tui anai, neh wa ta [u do# ke\ ph^ hăng `u dơng tah.

            Tui anun, khă do# dăi laih hơdôm pluh thun, găn rơgao hơdôm thun blan đ^ trun mơng gru groa, wo\t lom ană plơi pu\ nao pơ\ plơi phrâo, samơ\ ră anai, hơdôm bôh sang [ơi plơi Kon Sơ Lăl hơđăp khom phă lui abih bang yua kơ hơdôm tơlơi truh mơng ayuh hyiăng [u klă hăng mơng ană mơnuih ba truh.

                                                                    Siu H’ Prăk: Pô ]ih hăng pôr