Ơi Lâm Hớ - Pô abih pran joa  kơ mơnuih tơpul  

            Nao doăh e\p sang ơi Lâm Hớ [ơi ấp 4, să Lộc Hưng, tring glông Lộc Ninh, tring ]ar Bình Phước, [ing gơmơi [uh lăp h’dor glăi biă hăng bah amăng war pơkra hmâo bôh pông rơdeh k’bao rơnu\k Prăng đưm [ơi dua bơnah. Hăng h’dră dăp sang pơdo\ng kah sang glông djuai ania Khơmer đưm kual dơnung, pô sang thâo mă yoa [ơi grôm sang pioh ngă anih tu\ jum toai hăng mă bruă. Amăng sang yôl lu hră bơni hăng [u [ia\ ôh h’dôm hră pơar bơdjơ\ nao bruă mă mơng `u.

            Ơi Lâm Hớ brơi thâo, ấp 4, să Lộc Hưng hmâo 3 djuai ania h’d^p hrom, anun le\ djuai ania Khơmer, Stiêng hăng Yoan. Đơ đam ấp hmâo 192 bôh sang ano#, 850 chô m’nuih le\ djuai ania Khơmer hmâo rơbeh kơ 92%. Hlâo dih, neh wa djuai ania Khơmer kơnong kơ thâo ngă hmua pơdai đo#]. Dưi hmâo [ing apăn bruă đang hmua ]râo ba mă yoa bôh thâo phrâo, h’dră phrâo amăng bruă ngă đang hmua hăng rơgao kơ doăh e\p lăng, hrăm tui, `u pơsur neh wa gơgrong ngă tui. Dơng mơng anun, neh wa lui h^ phiăn juăt sô h’đăp ngă sa hmua pơdai, thâo roah phun pla, hlô rông djơ\ hăng lon m’nai, hmâo noa pioh s^ mdrô hăng hmâo anih pioh s^ h’đong. Ơi Lâm Hớ lăi tui anai:

             Kiăng ană bă hrăm tui le\ ta khom ngă hlâo. Thun 1996 kâo dưi roah ngă Tha plơi, thun 1997 kâo k’sem min e\p jơlan pơđoh ia kiăng pơđoh kơ hmua pơdai phang blung a [ơi anai. Tơdơi kơ anun dưi hmâo go\ng gai ngă gal brơi nao hrăm anih pơtô IPM anun le\ hrăm h’dră ngă hmua pơdai. Hrơi h’pă rah pơtem, hrơi h’pă pruai kơmo\k, thâo hmâo arong hlăt pơ]ra\m, hrơi h’pă kiăng mă yoa jrao hlăt hăng lom h’pă [u dưi yoa jrao hlăt. Thâo tui anun kah kâo mơng mă yoa [ơi đang hmua laih anun pơtô glăi kơ neh wa ngă hmua pơdai phang.

            Truh ră anai, m’nuih ngă đang hmua amăng ấp pla hmâo laih rơbeh kơ 40 e\ktar hmua pơdai phang, đ^ rơbeh kơ 70% bơhmu hăng thun 2005. Rơngiao kơ anun, amăng ấp do# hmâo rơbeh kơ 400 drơi k’bao; 110 e\ktar hmua ia ngă mơng sa truh dua bơyan lom sa thun hăng rơbeh kơ 100 e\ktar lon pla k’tor, h’bơi plum, bôh `ông hăng phun kơ su. Gơnang kơ anun mơ\ neh wa pơhlôm braih huă, [u do# rơpa giam bơyan tơju\ pla amăng 10 thun hăng anai. Đơ đam ấp kơnong kơ do# 9 bôh sang ano# [un rin hăng 5 bôh sang ano# [un rin [ơ [ia\.

            {u djơ\ kơnong kơ pơsur klă neh wa ngă đang hmua, đ^ kyar bơvih [o\ng huă ôh mơ\, ơi Lâm Hớ do# gleng nao yôm truh bruă hrăm hră [ing ]ơđai amăng plơi dơng. Yoa kơ tui hăng nhu “Hơnong bôh thâo hră le\ asar bôh khoă pioh po\k tơbiă djo\p m’ta tơlơi”. Yoa anun, 20 thun ngă Khoa Gru\p am^ ama chơđai sang hră pơtô djuai ania [ia\ hmâo kơnuk kơna rông tring glông Lộc Ninh, `u ngă abih pran joa kiăng ană bă neh wa djuai ania Khơmer dưi nao sang hră. ~u hrom hăng go\ng gai, khul gru\p hyu poh [ơi hrim bah amăng sang kiăng pơsur h’dôm ană amon nao hrăm hră; nao hrim puih k’đông pioh rơkâo hrim rơdeh djuh ba glăi pơ\ sang hră pioh tơnă asơi kơ [ing chơđai. Hrom hăng anun, nhu do# pơsur neh wa pơkrem hrơi mông lom hmâo văn, e\p bruă gah rơngiao dơng, kah hăng: mă ro\k, pe\ tiu, dunh bôh `ông; sa dua chô tơdăm dra le\ hyu mă bruă man pơkra kiăng hmâo hmăi prăk pơhrui glăi, h’đong tơlơi h’d^p m’da sang ano#. Gơnang kơ anun, lu sang ano# pơdrong đ^ hloh, rơđah biă nhu kah hăng h’dôm bôh sang ano#: Danh Phi Hải, Danh Phi Lát, Lâm É, Thị Mao, Thị Chức. Ră anai, [ơi ấp 4 [u do# tum pơ-[u\t m’`um tơpai asơi dơng  tah s^t truh hrơi jơnum ngui.

            Hăng pran đăo gơnang hăng pran gơgrong mơng pô, ơi Lâm Hớ pơsur laih m’nuih [ôn sang, ană amôn ngă tui klă h’dră pơtrun, jơlan gah, h’dră bruă, tơlơi phiăn mơng Ping gah hăng Kơnuk kơna, h’dôm tơlơi pơkă mơng plơi pla. ~u do# jing gru ba jơlan hlâo m’nuih tha rơma gum hrom djă pioh h’đong amăng plơi pla, pơsir mơak lu k’đi tơlơi brơdjơ\ brơsao amăng plơi pla ala [ôn. Phrâo anai, amăng ấp hmâo tơlơi brơsoa lon mơng neh wa, `u [uh [o# hmao tlôn laih kiăng pơsir, djơ\ phiăn djơ\ pran. Ơi Lâm Hớ lăi pơthâo:

            Kâo hyu lăi pơthâo m’tam, lon anai le\ yoa kơ Kơnuk kơna wai lăng, hmâo pơ phun, hmâo hră pơar ta#u klă, jao kơ pô anai dih chan h’dôm thun. Bơ\ [u hmâo hră pơar le\ [u djơ\ lon pô anun [u dah pô anai ôh. Kâo bơhmu tu `u kah hăng ^h blơi rơdeh mơ\ [u hmâo hră pơar, ^h pơkôl ung mo# mơ\ [u ngă hră pơar pơkôl. Bơ\ tơdah lon ^h thơ khom hmâo hră pơar, anai hyu go# mă lon ara\ng [u phiăn ôh. Hmư\ rơđah, thâo to\ng laih `u rong pơ pe\ mă pô đo#].

            Lăi nao kơ ơi Lâm Hớ, amai Phan Thị Thúy Lành, m’nuih apăn bruă Djuai ania – Tơlơi đăo să Lộc Hưng, tring glông Lộc Ninh, tring ]ar Bình Phước brơi thâo:

             Hăng sa chô Khoa g^t gai Ping gah, laih anun Khoa Khul m’nuih tha rơma, pô hmâo ara\ng đăo gơnang lu amăng neh wa lăi hrom bruă apăn h’pă leng kơ yôm phăn soh hăng `u. ~u lăng tơlơi h’d^p m’da amăng kual m’nuih [ôn sang do# kăh hăng sang `u pô. Amăng bruă mă mơng `u, juăt lăng to\ng bruă hyu lăi pơthâo. Bơ\ bruă ngă tha plơi `u ăt mă yoa abih bôh thâo mơng pô mơn.

            Hăng h’dôm tơlơi gum h’go#p klă kơ djuai ania, ơi Lâm Hớ dưi hmâo Khul m’nuih tha rơma tring ]ar Bình Phước pơkiăo nao pơhmư\ Bruă jơnum bơni “Tha plơi m’bruă [ơi kual }ư\ Siăng” amăng thun 2009 hăng dưi hmâo Khoa {irô ding jum Kông ang deh ]ar brơi hră bơni yoa kơ hmâo bôh than prong amăng bruă abih bang m’nuih [ôn sang pơgang rơnuk rơnoa Lon ia kual }ư\ Siăng. ~u do# dưi roah nao pơhmư\ Bruă Jơnum prong khoa pơ ala djo\p djuai ania [ia\ đơ đam rong lon tơnah tal sa, thun 2010 hăng thun 2014 anai, `u dưi roah le\ m’nuih pơ ala nao pơhmư\ Bruă jơnum khoa pơ ala djo\p djuai ania [ia\ tring ]ar Bình Phước tal 2 amăng blan 10 anai.

            Hăng h’dôm bruă mă s^t n^k mơng pô, ơi Lâm Hớ dưi bơhmu nao kah hăng Phun kyâo hrăi [ơi Plơi pla djuai ania Khơmer - ấp 4, să Lộc Hưng, tring glông Lộc Ninh, tring ]ar Bình Phước./.

Pơblang hăng pôr : Siu H’Prăk