VOV4.Jarai - Blan 10 phrâo rơgao, Khul tơhan djă phao kơnong 40 – Gru\p tơhan kual }ư\ Siăng ư-ang le\ sa amăng 23 gru\p mơbruă dưi hmâo {irô ding jum wai lăng khul ling tơhan dêh ]ar ta [ơk Hră bơni amăng bruă “Thâo pơtô ba” hăng pơdo\ng “Anom bruă pơtô ba m[s klă” abih bang ling tơhan mơng thun 2011-2015. Kiăng hmâo bôh tơhnal anai, hơdôm thun rơgao, hơdôm mơnuih apăn bruă, ling tơhan Gru\p tơhan mrô 40 gơgrong hlâo laih, pơ]eh phrâo amăng bruă djru gum, djru m[s [ơi plơi pla hơđong tơlơi hơd^p mơda, đ^ kyar bơwih [ong djo\p mơta; ngă jă tui gru grua hiam mơng Ling tơhan Wa Hồ amăng pran jua m[s.

            Sit truh lơ 27/7 hrim thun, mơnuih tha rơma hăng ]ơđai muai mơng 2 bôh plơi Đak Trôk hăng Đak Yă, să Đak Jă, tơring glông Mang Yang, tơring ]ar Gialai hur har tum pơ[ut [ơi sang rung plơi kiăng dưi hmâo ling tơhan Gru\p mrô 40 pel e\p brơi tơlơi suaih pral. Mơnuih tha rơma le\ dưi pel e\p tơlơi ruă, pha brơi ia jrao; bơ\ [ing ]ơđai muai le\ dưi hmâo ling tơhan pơ pha brơi ia ]ơ[u hăng pơtô brơi rao tơngan hlâo kơ [ong huă. Hăng hlơi, ling tơhan Gru\p mrô 40 ăt bơwih brơi ta#o klă, to\ng ten sôh.

            Wa Braih 70 thun, djuai ania Bahnar [ơi plơi Đak Trôk, să Đak Jă lăi tui anai: “Kâo ruă tơlang u\t yua kơ rơka ruă hlâo dih, laih anun ruă hlung asơi dơng, drơi jan [u a`ra\ng găng ôh… dưi hmâo ara\ng pel e\p, pha brơi ia jrao, ră anai plai [ia\ laih. Ling tơhan do# djru gum [ing gơmơi braih pơdai. Sang ano# kâo tơnap tap, anun dưi hmâo ara\ng lăng ba djru brơi, sang ano# gơmơi mơ-ak biă”.

            Lom sa thun 2 wot, sit giam truh bơyan tơju\ pla, ling tơhan Gru\p 40 glăi djă ba braih hăng sum ao nao pơ\ plơi, pha brơi hơdôm bôh sang ano# hmâo tơlơi hơd^p tơnap tap. Khă hrim sang ano# [un rin kơnong kơ dưi ]ơkă mă 10 kg braih hăng dua tlâo blah sum ao kơ [ing tha rơma hăng ]ơđai muai, samơ\ “khă [ia\ hai lăng ăt prong mơn”, hơdôm asar braih, sum ao hmâo gum djru, pơgang rơ-o\t anun ngă neh wa [ơi anai thâo kiăng khăp hloh pran jua mơng [ing ling tơhan. {u djơ\ tui anun đu] ôh, amăng hơdôm tal nao mă bruă, ling tơhan mrô 40 do# djru m[s rơme\t agaih jơlan nao rai, ]ơkăp [uk kơ ]ơđai ane\t, pơ phun tết trung thu kơ [ing ]ơđai, pơkra glăi sang jơnum plơi pla, bơkơtoai nao rai adôh suang, bơkơja\p drơi jăn hăng [ing hlăk ai amăng plơi… Ayong Hying, Khoa plơi Đak Trôk lăi: “Gru\p tơhan mrô 40 djru braih huă, sum ao, pel e\p tơlơi duam ruă kơ [ing tha rơma, kih rơme\t, agaih hơdjă jơlan nao rai. Gru\p tơhan mrô 40 hăng ană plơi Đak Trôk gum hrom mơng sui laih. Ling tơhan klă biă, lăng ba ană plơi. Plơi Đak Trôk ăt kah hăng plơi Đak Jă mơn”.

            Pơ phun na nao hơdôm bruă djru m[s hơđong tơlơi hơd^p mơda, đ^ kyar bơwih [ong, mơnuih apăn bruă tơhan, ling tơhan Gru\p mrô 40 ră anai lăng m[s kah hăng ană bă amăng sang ano#. Bơ\ hăng gong gai plơi pla, Gru\p tơhan mrô 40 kah hăng hơdôm ]ô mơnuih djru bruă, gum hrom sa bruă mă le\ pơhlôm hơđong plơi pla – pơhlôm abih bang mơnuih mơnam [ơi plơi pla. Ơi Hlây, Kơ-iăng Khoa Jơnum min m[s să Đak Jă, tơring glông Mang Yang lăi tui anai: “Gru\p tơhan mrô 40 djru lu laih Sang să Đak Jă. Amăng lu thun, Gru\p tơhan gleng nao m[s. Gru\p tơhan ngă adơi ayong hăng hrim plơi, amăng hơdôm bruă mă, amăng hơdôm hrơi jơnum ngui, ngă yang, Gru\p djru laih, kiăng gum hrom mơ-ak [u dah bruă hyu lăi pơthâo tơlơi phiăn leng kơ hmâo sôh. Rơgao kơ bruă mă sit nik, bruă ngă mơng ling tơhan, ano# bơdjơ\ nao truh tơlơi pơmin, tơlơi thâo mơng m[s. M[s mưn [uh kiăng hăng je# giam biă, pran jua mơng ling tơhan hăng m[s hruă kơja\p biă”.

            Bruă “{ưh braih khăp păp” hăng “Ao ]u\t khăp păp” dưi hmâo Gru\p tơhan mrô 40 po\k pơhai mơng thun 2010. Truh ră anai, m[s 4 bôh să Đak Jă, Đak Jơ Ta, A Yun hăng Dak Ta Ley gah tơring glông Mang Yang dưi djru giam truh 4 tơn braih, hrom hăng hơdôm rơbâo blah sum ao. Kiăng hmâo mrô anai, hrăm tui hăng ngă tui gru hiam Wa Hồ, hrim hrơi, [ing apăn bruă tơhan, ling tơhan amăng Gru\p [ơk brơi [ơ [ia\ mơnong [o\ng mơng pô, do# tơguan truh bơyan tơju\ pla ba nao pơ\ plơi ngă gơnam ]ua\ neh wa. Bơ\ sum ao, Gru\p git gai ling tơhan iâu pơthưr mơnuih apăn bruă, [ing ling tơhan pơsur mơnuih amăng sang ano# djru hơdôm blah sum ao do# klă hiam, laih anun kah pha, bôh goh, lo\p rơguăt laih anun ba nao brơi ană plơi. Hơdôm bruă mă anun dưi hmâo [ing apăn bruă tơhan, ling tơhan anăp nao amăng lu thun, samơ\ [ia\ đu] ara\ng thâo, `u pơ phun mơng sa tơlơi ruai yua kơ Khoa gru\p tơhan Đại tá Nguyễn Văn Thủy amăng sa wot nao pơhra\m bruă: “Tơ`a sa ]ô ]ơđai năng ai `u 15, 16 thun thơ: “&h huă asơi laih hă? – Kâo akă huă ôh. – Yua hơge\t kar anai akă huă asơi? – Do# tơguan asơi mơng ling tơhan brơi.” Lăi biă `u gơmơi [le\ ia mơta, yua kơ lom pơhra\m, asơi, a`am, mơnong [ong rơbêh, kâo hue\t abih bang pioh amăng sa ]ơlu\, kiăng ba nao kơ un neh wa rông [ong. Samơ\ lom nao, [uh mo# ane\t lăi “Do# tơguan asơi ling tơhan brơi”, kâo mơng [uh ol pran jua biă. Năng ai `u kơnong kơ ling tơhan đu] thâo hluh m[s tơnap hiưm hơpă, kơnong kơ hmâo ling tơhan thâo m[s [un rin hiưm `u”.

            Amăng hơdôm hrơi do# mă bruă [ơi să Đak Jă, khoa apăn bruă tơhan, ling tơhan Gru\p tơhan mrô 40 amăng [rư\ ngă adơi ayong hăng 7 bôh plơi hăng 4 bôh sang hră [ơi anai. Rơgao kơ anun, puih kơđông djru giam truh 2 rơbâo hrơi bruă gum neh wa hơdôm bôh plơi pla pơdo\ng plơi pla phrâo, pel e\p, pơjrao tơlơi ruă kơ hơdôm rơbâo wot ]ô mơnuih; pơ phun bơkơtoai, pha brơi, brơi hơdrôm hră, hră ]ih kơ ]ơđai sang hră amăng hơdôm tal tết trung thu, thun hrăm phrâo.

            Tui thun blan, hơdôm bruă mă anun jai hrơi jai hruă kơja\p pran jua ngă adơi ayong kơplah wah ling tơhan hăng m[s, ngă jă tui gru ru\p hiam mơng Ling tơhan Wa Hồ amăng pran jua neh wa djo\p djuai ania plơi pla. Đại tá Nguyễn Văn Thủy, Khoa gru\p tơhan djă phao kơnông mrô 40, Khul tơhan mrô 3 lăi: “Mă bruă hăng m[s le\ hăng abih pran jua, tơlơi kiăng khăp hăng yua kơ gru ru\p hiam ling tơhan Wa Hồ amăng m[s mơ\ ngă. {ing gơmơi pơdo\ng amăng pran jua m[s le\, sit nao mơ\ m[s lăi ơ wa, ơ ơi, ling tơhan mơng gru\p tơhan mrô 40 lah, ara\ng [uh hma], mơ-ak, ara\ng djru gum le\ ta truh kih laih anun”.

            Hăng hơdôm tơlơi truh kih mơng pô, hơdôm thun rơgao, Gru\p tơhan mrô 40 dưi hmâo mă lu khăn gru pơplông, hră bơni mơng Kơnuk kơna, {irô ding jum wai lăng khul ling tơhan hăng gong gai plơi pla hơdôm gưl [ơi anih pơdo\ng puih kơđông. Samơ\ năng ai `u, pri bơni prong hloh pioh kơ mơnuih apăn bruă, [ing ling tơhan Gru\p tơhan mrô 40 jing tơlơi đăo gơnang, kiăng khăp mơ\ m[s [ơi plơi pla pioh kơ [ing gơ`u.

                                                                                                Siu H’ Prăk: Pô ]ih hăng pôr