Việt Nam hơmâo dơng 2 anom ]ah lui boh thâo đưm ]i lon tơnah:

        Lơ 23/6, [ơi plơi prong jưh jom Doha, Qatar, Jơnum min djă pioh kông ngan đưm ]i lon tơnah gah Khul grup Pơtô, kơhnao kơhnak hăng boh thâo mơng sang gum hơbi\t djo\p deh ]ar (UNESCO) hơmâo truh ]ih pơmu\t Kual lon mơnai hiam Tràng An (Ninh Bình) gah Việt Nam amăng hră Kông ngan lon tơnah. Kual lon mơnai hiam Tràng An hơmâo 3 kual bơmơtir, anun le\ Anom ]ah lui đưm [on prong sô hơđăp Hoa Lư, Kual lon mơnai hiam Tràng An-Tam Cốc-Bích Động hăng dlai along kơ mrong kơpal Hoa Lư. Ano# yôm phan tar [ar lon tơnăp mơng Kual lon dlai mơnai hiam Tràng An hơmâo Jơnum min Kông ngan đưm lon tơnah pơsi\t gơnang [ơi 3 [e\ tơmeh phun pơkă ]I ano$ Pơ]rao brơi ngă tui Tơlơi pơkôl pơkă Wai pơgang kông ngan Boh thâo hăng lon adai mơnai ia lon tơnah.

     Tơlơi adoh đưm Ví, Giặm Nghệ Tĩnh hơmâo UNESCO ]ih pioh jing kông mgan đưm hơđăp [u đu\t anoăi mơng ană mơnuih amăng tal jơnum lơ 27/11/2014, [ơi Pari, deh ]ar Prang. Kơnong tơlơi lăng glăi hră pơ-ar tơlơi adoh đưm Ví, Giặm mơng VIệt Nam, pơala kơ [ing Khoa pơsi\t hră pơ-ar lăi: Kông ngan anai djơ\ tơlơi gơwưh mơng UNESCO ba tơbiă; kông ngan hơmâo pran joa pơ mdưh hăng lar hyu ktang, hơmâo noa yôm amăng djo\p djang mơnuih Việt, dưi ngă amăng lu tơlơi hơdip ană mơnuih djơh hăng pla pơdai, mơnham mrai, adoh pơngui…

Pôr pơthâo rơ-ưng pơtâo apui kơdir prong hlôh Đông Nam Á pơ Dak Nông.

Gơnong bruă wai lăng lon dlai mơnai ia hăng Grup wai lăng rơ-ưng pơtâo apui kơdir deh ]ar Japan hơmâo pôr pơthâo sa amăng hơdôm anih anom lon mơnai đưm yôm phan tlôh nôh hăng hơmâo noa mơ\ Gơnong bruă hơmâo [uh hlong duah e\p mtam amăng thun blan rơgao. Anun le\ glông rơ-ưng pơtâo apui kơdir bluh ]i {uôn ]oah, tring glông Krông Nô, tring ]ar Dak Nông. Rơ-ưng anai hơmâo lu ]ơgan anet prong pha ra. Ră anai, grup hơmâo duah e\p laih 3 rơ-ưng  ]ah lui anan: C7, C3, A1. Amăng anun, rơ-ưng pơtâo C7 le\ rơ-ưng apui kơdir tơgul djơh đing hăng ano# glông `u glông hlôh ]I Đông Nam Á – 1066,5 met”. Anai yơh dưi lăng rơ-ưng pơtâo apui kơdir prong hlôh ]I Đông Nam Á hong ano# glông `u 25 rơwang km. Amăng krah rơ-ưng hơmâo lu ano# pơdah rai hlak bluh đi\ djơh hăng: Dôm gre\t dung nham, glông ia hlor kơdok rô trun tơblit nao rai, đa hơmâo luh hlom, dôm anom pơdah rai ru\p hlô mơnong, arong aroa], kyâu pơtâo mơng anai dôm klak thun.  Mơng anu n brơi [uh, glông rơ-ưng pơtâo pơ Dak Nông hơmâo lu mta kiang ksem min hăng ]ua dlăng dah ta hơmâo tơlơi hor duah e\p djơ\...

Tơlơi yôm sang ano# djo\p djoai ania Việt Nam hong bruă ako# pơ jing, wai pơgang lon ia thun 2014 ]i plơi pla ]ua ngui djo\p djoai ania Việt Nam.

Anai le\ bruă kiang po\k pơhai Nghị Quyết mrô 33/NQ-TW pơtrun lơ 9/6/2014 mơng {ing khoa apan bruă ping gah lo\k11 kơ tơlơi ako# pơjing hăng pơđi\ kyar boh thâo, ană mơnuih VN djơ\ hong bruă pơđ^ tui kjăp ]I lon ia. Laih anun anai hă bruă ngă hơmâo boh yôm hlôn mơn amăng tơlơi hdip, pơgo#p tôm pơđ^ tui tơlơi gum go#p abih bang mơnuih [on sang amăng bruă ako# pơjing hăng wai pơgang lon ia; ktưn hyu pôr pơthâo dơng kơ lon ia hăng ană mơnuih VN lăi hrom hăng Plơi boh thâo- ]ua ngui djo\p djoai ania VN- “Bung sang hrom” mơng 54 djoai aia VN lăi hjan. Dôm brua phun anun le\: Hdră “ Djo\p sang ano# djo\p djoai ania VN hong bruă ako# pơjing hăng wai pơgang lon ia”. Laih dơng do# hơmâo dôm tơlơi ngă yang tui gru groa mơng djo\p djang djoai ania VN anăp glăi pơ ia rơ-s^, bul plao, goai lon ia; pơdă pơ-rưng hră pơ-ar yôm ru\p ka], ru\p ]ơphin pơthâo pô kiă wai Trường sa…

“ Châu Triều Nguyễn”, hơmâo ]ih ana\n Gơnam hră pơara đưm, gah jơlan hdră hdơr glăi [ơi ]ar kmar, gah kual ]âu Á – Thái Bình Dương  mơng UNESCO.

            Lơ 14/5/2014, [ơi mông jơnum abih ba\ng tal 6 gah jơlan hdră pioh hdơr ]ar kmar kual kual ]âu Á – Thái Bình Dương. Hră pơar “ Châu Triều Nguyễn”,  s^t nik ]ih ana\n ama\ng ]răn Gơnam hră pơar đưm gah jơlan hdră hdơr glăi [ơi ]ar kmar, gah kual ]âu Á – Thái Bình Dương mơng UNESCO. Châu Bản Triều Nguyễn jing hră pơar ma\ bruă mơng [irô kơnuk kơna, gah bruă wai lăng kơnuk kơna rơnuk Triều Nguyễn ( thu\n 1802 – 1954), hơmâo hdôm hră pơar yua mơng ơi pơtao pơtru\n brơi, hră pơar anai yua mơng [irô ma\ bruă go\ng gai kơnuk kơna mơit đ^ ơi pơtao k^ pơkol brơi, hăng ia hră sơn, laih anun sa dua hră pơar gah bruă ha\ng dêh ]ar ta] rơngiao. Châu bản le\ hră pơar phu\n, yua boh hră k^ pơtao Triều Nguyễn, hmâo lu hră k^ pơkol hai, kah ha\ng Châu điểm, Châu phê, Châu khuyên, Châu mạt, Châu sô...Hră pơar Châu bản Triều Nguyễn [u djơ\ hơja\n tơlơi tu\ yua gah tơlơi gru grua phiăn juăt đô] ôh, samơ\ nhu yôm ama\ng tơlơi đưm yôm pơ phăn, gah tơlơi dưi lo\n ia, pơguăi lo\n ia, bul pơtâo ia rơs^ lo\n ia ta. Bruă Châu bản Triều Nguyễn, dưi hơmâo UNESCO tu\ ư gơnam hră pơar đưm ]ar kmar, jai ngă brơi yôm pơ phăn bia\ ma\ mơng hră pơar Châu bản Triều Nguyễn, ama\ng bruă lăi pơs^t lo\n ia Việt Nam djơh ha\ng 2 bul pơtâo ia rơs^ Trường Sa ha\ng Hoàng Sa.

Hơdôm tring ]ar kual }ư\ siang ako\ pơjing hro\m gio\ng Thu\n ]ua\ ngui lo\n ia thu\n 2014 – Tây Nguyên – Đà Lạt.

            Thu\n ]ua\ ngui lo\n ia thu\n 2014 – Tây Nguyên – Đà Lạt, hơmâo pơjưh glăi ngă tơlơi ngă lơ phet pơjưh h^ [ơi tơdron lăk Lâm Viên, [ôn pro\ng Đà Lạt, tring ]ar Lâm Đồng mo\t lơ 27/12. {ơi mông ngă lơ phet pơjuwh, ơi Hoàng Tuấn Anh, khua ding jum wai lăng gah tơlơi gru grua phiăn juăt, bơkơja\p drơi jăn, ]ua\ ngui dêh ]ar ta, khua g^t gai [irô thu\n ]ua\ ngui lo\n ia thu\n 2014 hmâo lăi glăi abih ba\ng bôh tơhnal tu\ yua. Đuăi tui anu\n, hơmâo abih tih 74 tơlơi bruă ma\ ding jum wai lăng gah tơlơi gru grua phiăn juăt, bơkơja\p drơi jăn, ]ua\ ngui dêh ]ar ta, ngă hro\m ha\ng hdôm [irô kơnuk kơna, hdôm bruă ma\ yua tring ]ar Lâm Đồng, laih anu\n hdôm bruă ma\ yua hdôm tring ]ar kual }ư\ siang, ako\ pơjing lơm sa thu\n 2014. Ha\ng ako\ `u “ đại ngàn Tây Nguyên”, thu\n ]ua\ ngui lo\n ia 2014 – Tây Nguyên – Đà Lạt, hơmâo hgum gôp lăi pơthâo brơi [o# mta, anih anâm ]ua\ ngui [ơi hdôm tring ]ar kual laih anu\n ]ua\ ngui [ơi dêh ]ar Việt nam ha\ng gơyut gơyâo ama\ng lo\n ia laih anu\n ]ar ta] rơngiao. Hơmâo lu gơnam ]ua\ ngui phrâo, hơmâo tu\ yua, pơđ^ kyar hmâo tu\ yua hloh, djơ\ tui ha\ng gơnam kual }ư\ siang, laih anu\n djơ\ tui ha\ng gơnam rim plơi pla, mơng anu\n yơh pơmut hro\m hăng hdôm tring ]ar, [ôn pro\ng [ơi kual, kiăng ako\ pơjing rai gơnam tui ha\ng rim kual. Tui ha\ng ju\ yăp mrô tuai rai ]ua\ ama\ng thu\n 2014, rai pơ\ hdôm tring ]ar kual }ư\ siang le\ 6 klăk wơt mrô tuai rơnguai, đ^ 14%, pơhrui glăi prăk kak mơng tơlơi ]ua\ ngui le\ rơbeh 10.000 klai prăk. Hơja\n [ôn pro\ng Đà Lạt, tring ]ar Lâm Đồng, yăp lăng 4 klăk 800 rơbâu wơt tuai rai ]ua\, đ^ rơbeh 14%.

Tơlơi pơplông ngui ngor gah pơtô pơblang “ Pơguai lon ia, laih anu\n plau bul pơtâo ia rơs^ Việt Nam”

            Hơmâo rơbeh 2.000 ]ô mơnuih rai mơng 11 boh tring ]ar/ [ôn pro\ng kual to\ng krah laih anu\n 14 boh tring glông/[ôn pro\ng gah tring ]ar Quảng Ngãi, hơmâo pơ phun nao pơ plông, ngui ngor bruă hyu pơtô pơblang “ Pơguai lon ia, laih anu\n plau bul pơtâo ia rơs^ Việt Nam”, [ơi tơdrun akan să Tình Hòa, [ôn pro\ng Quảng Ngãi, tring ]ar Quảng Ngãi. Anai le\ jơlan hdră gơno\ng lo\n ia, kiăng pơtô pơblang, laih anu\n lăi pơs^t tơlơi dưi lo\n ia ta, gah pơguai lo\n ia laih anun kual plau, bul pơtâo ia rơs^ Việt Nam, pơdah rai pran jua khăp kơ lo\n ia, pơđ^ kyar tơlơi gru grua hiam klă mơng mơnuih [ôn sang, ama\ng tơlơi man pơdơng laih anu\n wai lăng lo\n ia./.

                                                                 R]om H'Ly-Rơluch Xuân : pô pơblang hăng pôr