Tơlơi pơhing phrâo amăng dêh ]ar ta :

            TN1/Dơ\ng mơ\ng lơ 7-8/9, Khua mir sir dêh ]ar ta ơi Trương Tấn Sang hro\m hăng khul khua mua mơ\ng gơnong dlông nao ]uă hăng mă bruă [ơi tring ]ar Quảng Trị, nao sem lăng hơdră man pơdo\ng kuăl plơi pla phrâo [ơi să Vĩnh Thạch, tring glông Vĩnh Linh laih anun tơ`a hơduah tơlơi hơdip mơda mơnuih [ôn sang do\ [ơi bul pơtâo tring glông Cồn Cỏ. Pơhiăp đ^ [ơi mông jơnum, Khua mir sir lăi le\ tring ]ar Quảng Trị do\ lu tơlơi tơnap tap samơ\ anăp nao kơ tơlơi pơđ^ kyar ăt jing phun. Biă mă `u kơ  kuăl plơi pla phrâo, tring ]ar Quảng Trị sa boh tring ]ar man pơdo\ng lu anih hơbo# phrâo, djru kơ bruă lui rơmon ako\n rin, pơblih phrâo plơi pla. Khua mir sir ăt pơ ]râo rơđah anăp mă bruă kơ tring ]ar Quảng Trị kho\m hrưn đ^ yua dah tring ]ar do\ tơnap tap pơ hrui glăi GDP, tơnap biă ngă djơ\ hăng Hră pơtrun mơ\ng ping gah pơtrun, mrô sang ano\ [un rin do\ lu, jơlan glông nao rai do\ tơnap, ano\ pơblih hơdră bơvih [o\ng huă, ngă hmua pla pơjing do\ lu tơlơi gun, tring ]ar kho\m ju\ yap hăng pơsir h^./.

2/Ama\ng tal rai ]ua\ s^t nik dêh ]ar ta, mo\t lơ 8/9, Khul khua pơ\ ala mơng ala ]ar Myanmar, yua ơi Thura U Shew Mann, khua g^t gai [irô pơ\ ala brơi mơnuih [ôn sang gơno\ng gah yu\ dêh ]ar Myanmar ba ako\, hơmâo pơbư\p ha\ng khua g^t gai ping gah [ôn prong Hồ Chí Minh, ơi Lê Thanh Hải [ơi sang jơnu\m Thống Nhất. {ơi mông ju\m, khua g^t gai ping gah [ôn prong Hồ Chí Minh, ơi Lê Thanh Hải lăi pơyôm bia\ mă tơlơi rai ]ua\ jơmư s^t nik mơng ơi Thura U Shew Mann, khua g^t gai [irô pơ\ ala brơi mơnuih [ôn sang gơno\ng gah yu\ dêh ]ar Myanmar, lăng anai le\ gru kơnal tơlơi pơđ^ kyar ngă jăng mah gru grua hiam klă mơng 2 boh lo\n ia. Ama\ng tơlơi ngă jăng mah gah bơnah anai, mơng thu\n 2012, tơdang [ôn pro\ng Hồ Chí Minh k^ pơkol nga\ jăng mah hăng [ôn pro\ng Yang Gon, dêh ]ar Myanmar, truh ră anai tơlơi nga\ jăng mah klă bia\ mă. Hơja\n gah tơlơi s^ mdrô nao rai 3 thu\n rơgao đ^ lu hloh 3 wơt, hơdôm công ty pơ pro\ng mơng [ôn prong hlăk nao ]ua\, rai lăng sem tơlơi s^t kiăng nao tuh pơ alin ngă [o\ng [ơi dêh ]ar Myanmar. Djơ\ 11 mông50 mơnit yăng hrơi do\ng lơ 9/9, Khul khua pơ\ ala mơng ala ]ar Myanmar, amra pơ pe\ đuăi mơng tơdron rơdeh por Tân Sơn Nhất, pơjưh h^ tơlơi ]ua\ jơmư dêh ]ar ta./.

3/Yap truh lơ 8/9, ling tơhan pơgang goai dêh ]ar pơ kuăl ia rơs^ ngă hro\m lu ano\m bruă gong gai kơnuk kơna hơdôm tring ]ar lăi pơthâo  pơ ]râo brơi kơ 30 rơbâo 200 boh [at tô song nan thâo anăp pưh nao mơ\ng kơthel rơ-o\t [ơi ia rơs^ Biển Đông kiăng thâo be\ đuăi. Kơnong pơ kuăl bul pơtâo ia rơs^ Hoàng Sa hơmâo 50 boh [at tô song nan mơ\ng hơdôm tring ]ar [ôn prong kah hăng Đà Nẵng, Quảng Ngãi, Khánh Hòa. Kuăl pơko\n hăng anih jưh [at tô song nan hơmâo 30 rơbâo boh [at tô song nan. Kiăng bo\ng glăi, pơhlôm hlâo tơlơi truh kơthel [ơi ia rơs^ Biển Đông, khul khua mua git gai bruă pơhlôm pơgang rơbu\ kơthel dêh ]ar ta, jơnum min mă bruă pơklaih mơnuih hơmâo tơlơi truh lo\n adai ngă hơmâo pơtrun hiăp kơ djo\p ding jum, ano\m bruă, djo\p tring ]ar, [ôn prong ngă hro\m pok pơhai ep hơdră pơhlôm hlâo tơlơi truh kơthel anai./.

4/Pre lui hlâo bơyan hjan ang^n, rơbu\ kthel, hơmâo laih 5 boh công ty [ơi tring ]ar Quảng Nam, hơmâo blơi piôh braih huă, gơnam [o\ng huă, laih anun gơnam tam; rơbeh 180 rơbâo kơthu\ng mì ăn liền, lương khô, 7.000 rơbâo tấn braih huă, giăm 3 klăk lit ia xăng, ia pêtrôl, ia jâo diezel...Rơnoh blơi pơkrem gơnam tam anai hdôm pluh klai prăk. Rơngiao kơ gơnam [o\ng huă yua công ty blơi pơkrem lui hlâo, hơdôm plơi pla gah kual ]ư\ siang, kual nao rai tơnăp tăp, ăt blơi pơkrem lui hlâo mơng gơnam [o\ng huă mơng 10-15 hrơi. Ơi Lê Phước Thanh, khua g^t gai [irô jơnum min mơnuih [ôn sang tring ]ar Quảng Nam brơi thâo tui anai:

“Phu\n `u le\ mơnuih [ơi plơi pla anai le\ yôm bia\ mă, tui anu\n yơh [ing gơmơi hơmâo jơlan hdră  ngă tui [ơi plơi pla, iâo pơthưr mơnuih [ôn sang rai ngă hro\m. Sang ano\ hơmâo hma\i djru ba sang ano\ [u hmâo. {ơi anih amra hmâo rơbu\ kơthel, ia ling dâu\, [ing gơmơi g^t gai mơtăm plơi pla [ơi anu\n kho\m pre lui hlâo, tal sa le\ braih huă, gơnam [o\ng huă tum djo\p. Tal 2 le\ ako\ pơjing hyu pơklaih mơnuih tơdah hơmâo tơlơi truh [u hmao thâo. Tal 3 [ơi kual tơdrun Kompan, kho\m brơi mơnuih rai găk na nao [ơi anu\n, kiăng tui lăng su\”./.

            5/Do\ amăng hơdôm bruă mă pơphun brơi kơ [ing ]ơđai muai ]ơkă blan bơ rơmi, tring ]ar Dak Lak ngă hro\m hăng hơdôm boh anom bruă djru ba pơphun hơdră ngui ngor mlăm ]ơkă blan bơ rơmi [ơi lu anih ano\m amăng tring ]ar. Klăm to\m brơi, lơ 8/9, Sang bruă gru grua boh thâo ]ơđai muai tring ]ar Dak Lak pơphun mlăm pơdah tơlơi ngui ngor adoh soang “Blan bơ rơmi khăp pap” kơ [ing ]ơđai muai drit droai, ]ơđai muai [u klă drơi jăn, ]ơđai sang ano\ [un rin do\ amăng djo\p sang  arăng ]em rông mơnuih mơnam tơnap tap [ơi {uôn Ma Thuột, tring ]ar Dak Lak. Nao ngă hro\m hơdră anai, [ing ]ơđai muai hơmâo pơdah tơlơi ngui ngor gru đưm, pơplông pơ hrôp ano\ng Cuội hăng amai Hằng đ^ do\ pơ yang blan laih anun tu\ mă we\ nao ngui ngor huăi apah prăk [ơi ano\m ngui ngor Bibi tring ]ar Dak Lak. Hlâo kơ anun, [ơi tring glông {uôn Đôn, ano\m bruă hlăk ai tring ]ar Dak Lak ăt pơphun mlăm ngui ngor kơ [ing ]ơđai muai kuăl goai dêh ]ar [ơi tring glông. Hro\m tơlơi ngui ngor mơak anun, Khul pơphun tơlơi ngui ngor hơmâo jao 50 anung gơnam prăk hrăm hră, lơm sa anung 500 rơbâo prăk, 10 boh rơdêh tang rơvang, 200 anung gơnam lơm sa anung 200 rơbâo prăk, 250 kơdung hră kơ ]ơđai muai tơnap tap [un rin hrăm hră thâo hăng 1000 anung gơnam kơ [ing ]ơđai muai ngui hro\m./.

6/Mo\t hrơi tơm brơi lơ 8/9, [ơi sang pơdah tơlơi adoh suang Trung Vương, khul hlăk ai [ôn pro\ng Đà Nẵng ngă hro\m ha\ng sang khul dăm nghek, dra muai [ôn pro\ng ako\ pơjing mlăm blan bơrơmi ha\ng ako\ `u: “ }ơ đai Việt Nam gleng nao plao ia rơs^ plơi pla”. {ơi anai hơmâo rơbeh 1000 ]ô ]ơ đai dăk nghek dra muai [un rin, ana\ ba\ mơnuih hyu mă akan hdang, tơhan pôlss ia rơs^ [ơi [ôn prong anai rai ngui hro\m hơb^t. {ơi mlăm ngui ngor, phung ]ơ đai pơdah tơlơi adoh suang, ră ruai kơ tuai akhan ha\ng ako\ `u: “ Mơak ngui ngor blan bơrơmi”, “ Trung thu hơdơr wa Hồ”; “Blan bơrơmi khăp hơ eng”, mơak hro\m hăng tơlơi ]ang rơmang”....Sem tơlơi suang rơmung Dul, pơbư\p ha\ng yă Pôm, Dăm hr^t blan bơrơmi. {rô djơ\ hrơi anai khul hlăk ai [ôn pro\ng Đà Nẵng, hơdôm công ty gum djru [ơk pha rơbeh 200 anu\n gơnam, laih anu\n prăk hrăm hră rơgơi, abih tih `u rơbeh 200 kla\k prăk, [ơk pha gơnam tam brơi ]ơ đai [un rin ama\ng [ông pro\ng./.

            7/To\m brơi, lơ 8/9, [ơi tring ]ar Long An, pơphun jơnum klah ]un bruă mă lông ngă tui tơlơi gum hro\m kuă pơdai braih s^ mơdrô bơyan hơjan thun 2014, lăi pơthâo ako\ bruă rah pơtem pơdai puih phang thun 2014-2015. {ơi mông jơnum, Kơ-iăng Khua ding jum wai lăng bruă đang hmua hăng pơđ^ kyar plơi pla ơi Trần Thanh Nam rơkâo, ano\m bruă  ngă hmua kuăl ia krông Cửu Long ăt ngă tui hơdră djru pơtô hrăm, djru gơnam mă bruă kơ hơdôm boh sang măi [hu pơdai, kuă pơdai jing braih, anih [hu [udah ngă hơjai pơdai braih kơ djo\p sang bruă mơdrô, blơi pơdai mơ\ng hmua pơ prong, ako\ pơjing anih blơi pơdai mơ\ng mơnuih [ôn sang dưi hơđong kjăp./.

            Tơlơi pơhing phrâo dêh ]ar ta] rơngiao :

            TG1/Klăm mmo\t to\m brơi, lơ 8/9 [ơi sang hră hrăm dua mơta tơlơi pơhiăp Nguyễn Du, yua khul gum hơb^t mơnuih [ôn sang Việt Nam do\ pơ plơi prong jưh jom Viêng Chăn ako\ pơjing, ]ơđai muai djuai ania Việt Nam hơmâo ]ơkă ho\k mơak tơlơi ngui ngor blan bơ rơmi mơak biă mă. Hro\m hăng tơlơi mơak ]ơkă blan bơ rơmi mơ\ng ]ơđai muai Việt Nam, hơmâo to\m khua anih jưh pơ ala dêh ]ar Việt Nam do\ [ơi dêh ]ar Lào, khul khua mua gum hơb^t mơnuih djuai ania Việt Nam [ơi Viêng Chăn, Gơnong bruă pơtô hrăm [ôn prong Viêng Chăn, [ing am^ ama ]ơđai muai Việt Nam hăng Lào. Nao ngui hro\m hrơi mơak anai, [ing ]ơđai muai hmư\ lăi pơthâo kơ gru grua dêh ]ar, djuai ania pô, kơ tơlơi khăp păp, pran jua thâo pap tơlơi soh laih anun tu\ mă gơnam  [ơk [a` trung thu mơ\ng [ing neh wa mơnuih djuai ania Việt Nam brơi kơ [ing ]ơđai muai [un rin gơyut gơyâo./.

2/Khua djru bruă gah tơlơi rơnuk rơnua dêh ]ar My, yă Susan Rice, nao truh pơ\ plơi pro\ng jưh jom Bắc Kinh, pre lui hlâo tơlơi ]ua\ jơmư dêh ]ar Khe]  mơng khua mir sir dêh ]ar My, ơi Bara\k Ôbama blan 11 pơ\ ana\p anai. {ơi mông ]rông lô ha\ng ơi Dương Khiết Trì, khua dêh ]ar Khe], yă Rice lăi pơs^t, dêh ]ar My lăng pơyôm bia\ mă kơ dêh ]ar Khe], laih anu\n tơlơi rai ]ua\ mơng yă le\, pre lui hlâo bruă pro\ng yôm pơbư\p pơ\ ana\p anai kplah wah khua mir sir dêh ]ar My, ơi Barak Ôbama ha\ng khua mir sir dêh ]ar Khe], ơi Tập Cận Bình. Tui ha\ng yă Rice lăi, khua mir sir, ơi Ôbama, ]ang rơmang bia\ mă nao ]ua\ dêh ]ar Khe], nao jơnum hro\m gah tơlơi bơvih [o\ng huă châu Á – Thái Bình Dương ( APEC), ăt kah hăng bơkơtuai nao rai gah bơnah yôm pơ phăn bia\ mă./.

3/Khua mua pơ ala mơnuih [ôn sang dêh ]ar Iraq mlăm to\m brơi, lơ  8/9 hơmâo tu\ ư Kơnuk kơna phrâo mơ\ng ơi Haider Abadi ngă khua dêh ]ar pơphun. Khă hnun, aka [u hơmâo ôh anăn khua ngă khua ding jum gah ling tơhan hăng tơhan pơlih. Khua dêh ]ar arăng phrâo ruah đ^ ơi Haider Abadi [uăn ro\ng, amra pơđ^ bruă kơ dua ]ô khua anai amăng sa rơvang hrơi tơjuh. Ơi Abadi ăt [uăn amra ngă bơmơak nao rai hăng ling tơhan mơnuih djuai ania Kuôk [ơi dêh ]ar Iraq, pơtrut bruă pơpha tơlơi dưi laih anun ako\ pơjing kjăp ling tơhan dêh ]ar Iraq. Kơnuk kơna phrâo dêh ]ar Iraq amra bưp lu tơlơi lông lăng, amăng anun hơmâo bruă kho\m soa glăi lu anih ano\m kuăl lo\n gah [ing đăo Islam glông Sunny yua kơ ling tơhan đăo islam sat [ai hăng khul tơhan pơkon soa mă./.

4/Hrơi tơm brơi lơ 8/9. dêh ]ar Arập Xêut man pơdơng gio\ng rơgong glông 560 km [ơi jơlan pơguai lo\n ia hăng Iraq. Anai le\ sa ]ra\n pơgăng wai lăng rơnuk rơnua mơng dêh ]ar Arập Xêut. Rơngiao kơ rơgong [ơi jơlan pơguai lon ia hăng Iraq, ring bruă anai hơmâo puih găk, anih hyu lăng su\, kiăng hmâo ngă tui tơlơi hbe] hbal, hmâo kơtư\ ha\ng măy Rađa./.

5/Ding jum ia jrao dêh ]ar Singapore to\m brơi, lơ 8/9  brơi thâo, ră anai tơlơi hơđuh hyu kman tơlơi ruă Ebola [ơi dêh ]ar anai huăi hơmâo ôh, yua pơgăn hlâo mrô tuai rai mơ\ng hơdôm dêh ]ar hơmâo kman Ebola Tây Phi. Tui hăng Khua ding jum gah bruă ia jrao dêh ]ar Singapore lăi, ră anai, mrô tuai mơ\ng kuăl hơmâo klin nao pơ dêh ]ar Singapore hro\ lu biă mă. Tơdơi kơ ano\m bruă ia jrao jar kmar WHO pơtrun kơ tơlơi je] ame] yua kman Ebola ngă kơ jar kmar, lu ano\m bruă rơdêh por pơgiăng tuai pơgăn h^ [ing tuai mơ\ng kuăl hơmâo klin Ebola mơ\ng Tây Phi nao pơ dêh ]ar Singapore./.

6/Khul tơhan hyu pơklaih mơnuih, hlăk nga\ je] hyu hduah pơklaih brơi hơdôm rơbâo ]ô mnuih do\ đom yua kơ hơjan prong ba rai lo\n tơhlơm, ia ling dâu\ [ơi dêh ]ar India ha\ng Pakistan. {ơi kual lo\n Casmir ( yua dêh ]ar India wai lăng), mrô mơnuih djai đ^ truh 175 ]ô laih anu\n lu sang do\ răm rai, puih kơđong tơhan, sang ia jrao leng ia l^p abih. Khul tơhan dêh ]ar India brơi nao rơdeh por bek, nao pơgiăng mơng anih ia ling dâu\ ba  mơnuih nao pơ\ anih rơnuk rơnua. Hơmâo lu tơdrông toa tơglưh ra\m, hre\ dăng kong te#, [u thâo pơhiăp nao ôh gah rơngiao./.

          Pơblang hăng pôr : Rơluch Xuân-Nay Jek