Tơlơi pơhing phrâo amăng dêh ]ar ta :

            1/Klăm to\m brơi, lơ 9/9, [ơi ano\m bruă Kơnuk kơna dêh ]ar, Kơ-iăng Khua dêh ]ar ta ơi Vũ Đức Đam hơmâo ]ơkă jum khul ano\m bruă Sarbica khul pơgang djă pioh mrô gơnam  jar kmar, yua kơ ơi Sarbica Mustari Irawan ngă khua, ba jơlan hlâo rai ]uă hăng mă bruă [ơi dêh ]ar Việt Nam. {ơi mông jơnum bưp, ơi Vũ Đức Đam, Kơ-iăng Khua dêh ]ar ta ho\k mơak ]ơkă jum khul rai mă bruă [ơi Việt Nam hăng jơnum bơkơtoai boh thâo ia rơgơi “Tơlơi djơ\ tơpă mơ\ng mrô rơnoh djă pioh amăng điện tử” pơphun hrơi anai lơ 10/9. Kơ-iăng Khua dêh ]ar ta lăi pơthâo ano\ yom mơ\ng bruă mă djă pioh mrô rơnoh gơnam mơ\ng r^m boh dêh ]ar amăng rơnuk phrâo ră anai, laih dơ\ng ]ang rơmang [rô djơ\ hơtal anai, hơdôm ano\m bruă djă pioh mrô rơnoh jar kmar djru pơtô ba tơlơi thâo thăi mă bruă djă pioh, răk mrô rơnoh gơnam tam dêh ]ar Việt Nam ră anai, djru hro\m kơnuk kơna ako\ pơjing bruă mă amăng điện tử [ơi dêh ]ar ta. Kơ-iăng Khua dêh ]ar ta lăi, Kơnuk kơna Việt Nam amra gleng nao, git gai ano\m bruă djă pioh mrô rơnoh Việt Nam ngă hro\m hur har hloh hăng bruă mă ia rơgơi jar kmar, ano\m bruă Sarbica, kiăng pơđ^ tui bruă mă djă pioh, kơnuih mơ\ng Việt Nam amăng bruă mă găn gao nao rai dua bơnah hăng lu ano\m bruă jar kmar amăng kuăl laih anun hơđong bruă mă [ơi djo\p anih./.

            2 – Tlăm tôm brơi lơ 9/9, [ơi Hà Nội, Khoa Jơnum min djo\p djuai ania m’nuih m’nam deh ]ar Việt Nam ơi Nguyễn Thiện Nhân nao pơhmư\ bruă ngă lơphe\t po\k pơhai thun hrăm phrâo mơng Sang hră Đại học pơtô bruă ngă nai Hà Nội. Pơhiăp amăng mông ngă lơphe\t po\k pơhai, ơi Nguyễn Thiện Nhân bơni h’dôm bôh tơhnal mơng sang hră hăng mơ^t truh [ing nai mơng sang hră tơlơi bơni yoa kơ pran joa tuh rơyuh kơ bruă pơtô juăt mơng lon ia amăng 63 thun rơgao. Ơi Nguyễn Thiện Nhân lăi le\: Ping gah, Kơnuk kơna gleng ba na nao bruă tuh pơ plai kơ bruă pơtô juăt, amăng anun nai pơtô ]ơđai le\ m’nuih pơ]eh phrâo yôm phăn hloh mơng gơnong bruă pơtô juăt. Yoa anun, glông bruă sang hră pơtô bruă ngă nai hmâo bôh yôm pha ra. Ơi Nguyễn Thiện Nhân lăi tui anai:

             Sang hră pơtô bruă ngă nai hrơi anai le\ pơgi k’dih anai mơng gơnong bruă pơtô juăt, mơng lon ia. {ing ta hmâo tơlơi dưi pơs^t bruă yôm phăn. {ing ta ư-ang kơ bruă pơtô juăt, bơvih brơi bruă pơtô juăt, bơvih brơi kơ m’nuih ngă nai yôm phăn biă. Pơgi k’dih anai mơng lon ia do\ng amăng gơnong bruă pơtô juăt, bơ\ pơgi k’dih anai mơng bruă pơtô juăt do\ng amăng sang hră  pơtô bruă ngă nai. {ing ta ư-ang kơ bruă ngă nai, hrưn đ^ kơ sa pơgi k’dih anai gơnong bruă pơtô juăt lon ia Việt Nam./.

3/To\m brơi, lơ 9/9, [ơi [ôn prong Hồ Chí Minh, Ding jum wai lăng bruă mă tơhan rơka hăng mơnuih mơnam ngă hro\m ding jum bruă mă dêh ]ar Mi, ano\m bruă wai lăng bruă mă jar kmar iâu klah ]un ILO  pơphun jơnum bơkơtoai nao rai pơkra hơdră djru tơlơi thâo thăi pơhlôm pơgang hăng pơhro\ tơlơi arăng apah ]ơđai mă bruă [ơi Việt Nam. Jơnum bơkơtoai anai, hơmâo lu ano\m bruă, khul grup mơnuih mơnam mut phung amăng [ôn prong Hồ Chí Minh hăng hơdôm tring ]ar gah kuăl dơnung nao jơnum hro\m.  {ing khua mua nao jơnum lăi le\:  kiăng pơtrun bruă apah ]ơđai aka truh thun mă bruă, kho\m hơmâo bruă mă ha amăng ple\, pơtô pơblang pôr pơthâo kơ mơnuih [ôn sang, ep brơi bruă mă, pơtô hrăm bruă mă, lăi pơthâo bruă mă djơ\ hăng pran jua [ing tơdăm dra ]ơđai muai aka truh thun. Krăo lăng tong ten bruă apah  ]ơđai, hlăk ai aka truh thun mă bruă. Hơdôm bruă mă anai, kho\m gleng nao tong ten amăng kuăl plơi pla, gah rơngiao [ôn prong, pơ anih hơmâo lu ]ơđai muai nao mă bruă apah aka truh thun mă bruă…./.

4 – Mơgoah tôm brơi lơ 9/9, Khul wai lăng m’nuih [ôn sang tring ]ar Dak Lak pơ phun bruă jơnum tui tơđar pơs^t bôh tơhnal bruă mă blan 8 hăng lăi pơthâo bruă mă amăng blan 9/2014. Amăng blan 8, Khul wai lăng m’nuih [ôn sang tring ]ar Dak Lak ngă tui klă dơng bruă pơtru\t pơsur, pel e\p bruă ngă tui Tơlơi pơtrun pơs^t mơng Khul wai lăng m’nuih [ôn sang tring ]ar; gum hrom bruă jơnum mơng Jơnum min m’nuih [ôn sang tring ]ar kiăng hmư\ tơlơi lăi pơthâo kơ tơlơi ngă tui bruă pơhrui hăng mă yoa ngăn drăp, tuh pơ plai pơdo\ng anom mă yoa, tơlơi ngă tui h’dôm tơhnal pơkă đ^ kyar bơvih [o\ng – m’nuih m’nam, pơhlôm pơgang lon ia, plơi pla… Bơ\ bruă pơsir h’dôm tơlơi phrâo hmâo amăng krah rơ-wang dua tal jơnum, Khul wai lăng m’nuih [ôn sang  tring ]ar tu\ ư hrom hăng Jơnum min m’nuih [ôn sang tring ]ar pơhroa nao dơng 5 rơ-wang bruă tuh pơ plai pơdo\ng amăng hră ]ih anăn h’dôm rơ-wang bruă iâu pơthưr tuh pơ plai rơ-wang mơng thun 2012-2015 [ơi tring ]ar; hmâo hră pơar lăi glăi Jơnum min m’nuih [ôn sang tring ]ar kơ bruă kaih no#p prăk mă yoa lon mơng h’dôm bôh sang ano# dưi jao lon hmâo pơhrui prăk mă yoa lon lom Kơnuk kơna pơhrui mă lon pioh pơdo\ng pơkra jơlan goai bơnah gah yu\ [ôn prong Buôn Ma Thuột, bruă pơhrui prăk pơgang rơhuông adai lon m’nai pioh kơ bruă pơđoh ia djah [ơi Sang bruă bơvih [o\ng pơđoh ia yoa hăng Tuh pơ plai man pơdo\ng tring ]ar Dak Lak./.

5/Tơdơi kơ klâo thun pok pơhai lông ngă lăng hơmâo ba glăi boh tơhnal tu\ yua klă, dơ\ng mơ\ng thun hrăm anai, tring ]ar Kon Tum hlo\ng ngă tui bruă pơtô tơlơii Bahnar hăng Jarai kơ ]ơđai sang hră mơnuih djuai [iă dơ\ng mơ\ng anih 3-5. Thun hrăm anai, Gơnong bruă pơtô hrăm tring ]ar hơmâo pok pơhai brơi pơtô [ơi 15 boh sang hră amăng klâo boh tring glông hăng [ôn prong Kon Tum, tring glông Kon Braih, tring glông Sa Thầy. Amăng anun 10 boh sang hră hrăm tơlơi Bahnar hăng 5 boh sang hră hrăm tơlơi Jarai, abih bang 50 boh anih hrăm, rơbêh kơ 1000 ]ô ]ơđai sang hră. Amăng hơdôm thun pơ anăp, bruă anai amra pok pơhai truh pơ djo\p sang hră amăng tring ]ar, pơ anih hơmâo lu  ]ơđai sang hră mơnuih djuai [iă. Nai Nguyễn Trọng Khánh, Khua sang hră gưl sa Võ Thị Sáu, phường Thống Nhất, [ôn prong Kon Tum, tring ]ar Kon Tum, anịh  hơmâo 100% mrô ]ơđai sang hră mơnuih djuai [iă Bahnar, `u brơi thâo:

            Bruă pơtô tơlơi Bahnar kơ ]ơđai sang hră hơmâo lu ano\m bruă gah bruă pơtô hrăm hăng khua mua sang hră gleng nao biă mă. Hơmâo tơlơi tu\ ư mơ\ng [ing am^ ama ]ơđai sang hră yua dah bruă mă anai jing phun, djă pioh tơlơi pơhiăp boh hră mơ\ng djuai [iă. Bruă mơ\ pơtô tui anai, [ing ]ơđai sang hră `u hmar hloh, hơde] [iă, h’^n pran jua hrăm hră mơar./.

            6 – Khul h’dôm [irô  mă bruă tring ]ar Dak Nông hăng Khul gah Anom bơvih [o\ng tring ]ar Dak Nông phrâo pơ phun brơi gơnam tam hăng pel e\p, pha brơi ia jrao kơ sang ano# [un rin, djuai ania [ia\ [ơi să Dak Ru, tring glông Dak Rơlấp, tring ]ar Dak Nông. Khul hyu pel e\p, pha brơi laih giam truh kơ 300 anung jrao hăng abih bang noa `u giam truh kơ 21 klăk prăk; brơi 80 anung gơnam tam; 600 blah sum ao h’đăp… Anai le\ sa amăng h’dôm bruă mă kiăng anăp nao Thun hlăk ai hyu gum djru 2014 ăt kah hăng bôh tơhnal ]ơkă Bruă jơnum Khoa pơlir h’b^t hlăk ai tring ]ar tal 3, rơ-wang bruă 2014-2019./.

7/Dơ\ng mơ\ng 6 mông klăm mmo\t to\m brơi, lơ 9/9, djo\p ano\m bruă s^ mơdrô ia săng, ia jâo  ăt pơtrun noa ia săng, ia jâo dơ\ng mơ\ng 30 prăk  truh kơ 150 prăk lơm sa lit, ia apui to\ apui hăng ia apui diezel trun mơ\ng 150 prăk truh kơ 160 prăk lơm sa lit. Anai le\, hơtal pơtrun noa ia săng  5 wo\t laih amăng sa blan rơgao. Tơdơi kơ 5 wo\t pơtrun noa ia săng, rơnoh ia săng trun 2000 prăk lơm sa lit./.

            8 – Mơgoah tôm brơi lơ 9/9, 6 bôh tring glông plơi prong amăng tring ]ar Hải Dương ha amăng ple\ pơ phun ngă lơ phe\t jao ling tơhan tal 2 thun 2014. Abih bang 140 ]ô ling tơhan phrâo nao ngă tơhan tal anai dưi jao kơ h’dôm puih k’đông phun. Yoa kơ ngă klă bruă prăp lui anun tơlơi ngă lơphe\t jao ling tơhan [ơi h’dôm anih anom mơng tring ]ar Hải Dương pơ phun yôm phăn, pơhlôm, djơ\ tơlơi pơkă. Amăng tal roah ling tơhan anai, mrô hlăk ai djơ\ ara\ng roah tơlơi soaih pral dăp tal 1 hmâo giam truh 48%, amăng anun hnưr thun mơng 18 truh kơ 21 thun hmâo giam truh 94%, bôh thâo hră mơng gưl dua hăng glông hloh kơ anun. Hlâo kơ anun, Khul wai lăng bruă roah ling tơhan h’dôm anih anom leng kơ pơ phun lu bruă mă pơtô juăt lăi pơthâo kơ [ing tơhan phrâo roah kah hăng tu^ `ang h’dor kơ [ing tơhan khin h’tai djuai ania, ]oa\ pơsăt, go\ng ku\t h’dor kơ ling tơhan pơsa\n drơi, ]oa\ sang djă pioh gru grua./.

          Tơlơi pơhing phrâo dêh ]ar ta] rơngiao :

            1/Lơ 8/9 Khua mir sir dêh ]ar Mi ơi Barak Obama, hơmâo pơhiăp telephôn hăng Khua dêh ]ar Austraylia ơi Tony Abbot kiăng bơkơtoai nao rai hơdră mă bruă ngă hro\m plah wah dua bơnah dêh ]ar djru blah glăi tơhan đăo Islam sat [ai. Khua mir sir Mi ơi Barak Obama bơni kơ Khua dêh ]ar Austraylia ơi Tony Abbot kơ hơdôm tơlơi djru mơ\ng dêh ]ar Austraylia amăng bruă djru gơnam tơlơi khăp pap  nao ple\ trun hăng rơdêh por pơ kuăl gah kơdư dêh ]ar Iraq laih anun djru ba gơnam [o\ng huă kơ ling tơhan dêh ]ar anai. Dua ]ô khua hơmâo bơkơtoai nao rai kơ bruă yom pơsir tơlơi rung răng [ơi dêh ]ar Iraq hăng tơlơi hu\i rơhyưt mơ\ng Kơnuk kơna anăn đăo Islam Is. Khua mir sir dêh ]ar Mi ơi Barak Obama lăi, dêh ]ar Mi ăt ngă hro\m kjăp hăng dêh ]ar Austraylia pơkdo\ng glăi hăng ling tơhan Islam IS hăng hơdôm bruă pơgang tơlơi rơnuk rơnua kơ dêh ]ar pơko\n./.

2 – Tôm brơi lơ 9/9, Khoa {irô ding jum wai lăng khul ling tơhan deh ]ar Prăng ơi Jean – Yves Le Drian truh pơhiăp pơtru\t jar k’mar hmâo bruă ngă pơgăn [ơi deh ]ar Libi, anih anom mơ\ `u lăi kual dơnung glăk jing sa anih anom phun mơng h’dôm khul gru\p ngă pirat, anih [ing gơ`u pơjing rai phao k’toang hăng roah mă ling tơhan. Lom anun, kual dưr deh ]ar Libi, anih anom phun bơvih [o\ng hăng bruă k’đi ]ar mơng deh ]ar anai, glăk do\ng [ơi anăp tơlơi amra tơblu\t amăng tơngan Jihadist  je# giam hăng glông khul ngă pirat Alkeda. Khoa {irô ding jum wai lăng Khul ling tơhan deh ]ar Prăng lăi nao lăi rai tơlơi lăi pơtă anai lom Libi jing bah amăng pioh ba truh châu Âu hăng kual Sahara./.

3/Tơlơi rung răng ruah khua [ơi dêh ]ar Apghanistan ăt  jai kơtang tui, lơm Khua tơbiă anăn ruah khua mir sir ơi Abdullah Abdullah pôr mă hơjăn `u lăi `u yơh dưi h^ laih anun lăi pơthâo bruă mă ako\ pơjing kơnuk kơna gum pơgôp djuai ania [ơi dêh ]ar kuăl Nam Á anai.  Hu\i kơ hơmâo tơlơi rung răng truh tơdơi kơ `u pôr tui anun, gong gai kơnuk kơna Mi truh hiăp pơtrut dua ]ô khua tơbiă anăn ruah khua mir sir khom  pơpu\ kơ boh tơhnal ple\ hră ruah khua, yap glăi hră ple\ kiăng ta` ako\ pơdo\ng kơnuk kơna  phrâo gum pơgôp djuai ania./.

4 – Tôm brơi lơ 9/9, [irô mă tơlơi pơhing phun IRNA mơng deh ]ar Iran pôr tơlơi pơhiăp mơng Khoa gru\p bơk’toai pu\t ayuh deh ]ar anai ơi Abbas Araqchi lăi nao lăi rai, amăng h’dôm bruă bơk’toai dua bơnah hăng khoa moa deh ]ar Mi, bơnah deh ]ar Iran lăi pơto\ng rơđah laih deh ]ar anai [u dưi gơgrong dơng tah h’dôm tơlơi phăk tơhmal h’pă mơng Mi. Tơlơi lăi pơto\ng anai ba tơbiă tơdơi kơ deh ]ar Iran hăng deh ]ar Mi hmâo bruă bơk’toai nao rai tơlơi pu\t ayuh dua bơnah tal 2 [ơi Geneve, deh ]ar Thụy Sĩ lom ako# blan 9. Hlâo kơ anun 1 rơ-wang hrơi 7, deh ]ar Mi k’tưn laih phăk tơhmal lu sang bruă hăng h’dôm ]ô m’nuih deh ]ar Iran hmâo ara\ng [om ngă soh h’dôm tơlơi pơtrun phăk tơhmal mơ\ Mi glăk mă yoa bơdjơ\ nao h’dră bruă pu\t ayuh ba truh tơlơi brơjah mơng deh ]ar Iran anai./.

            5/Sa kơđi tơlơi kơđi ]ar pơ kuăl châu Âu, glăk pơ hư] lu mơnuih gleng nao, anun le\, bruă dêh ]ar  Scotland prăp lui bruă tơ`a ano\ kiăng mơ\ng mơnuih [ôn sang tơbiă đuăi mơ\ng dêh ]ar Anglê. Boh tơhnal tơ`a hơduah phrâo anai, hơtal blung rơbêh hơ mơkrah mrô mơnuih [ôn sang dêh ]ar Scotland laih arăng tơ`a tu\ ư tơbiă đuăi mơ\ng dêh ]ar Anglê tơdơi kơ 300 thun mut hro\m. Khua mua châu Âu bơngo\t hu\i dêh ]ar Scotland tơbiă đuăi mơ\ng dêh ]ar Anglê amăng 10 hrơi pơ anăp hiư\m ]i jing./.

6 – Khul wai lăng bruă ia jrao rong lon tơnah lơ 8/9 lăi pơtă hlâo, k’man Ebola glăk lar hyu prong, h’dôm rơbâo ]ô m’nuih [ơi deh ]ar Liberia amra djơ\ k’man anai amăng 3 rơ-wang hrơi 7 dơng. Liberia le\ deh ]ar hmâo klin ruă yoa k’man Ebola ngă k’tang hloh hăng giam truh 1.100 ]ô m’nuih djai. Khul wai lăng bruă ia jrao rong lon tơnah ba tơbiă tơlơi lăi pơto\ng brơi thâo, [irô anai amra djru dơng sưng đih pioh pơjrao kơ m’nuih ruă djơ\ k’man Ebola [ơi Liberia hăng h’dôm bôh deh ]ar pơkon, laih anun iâu pơhrui h’dôm m’nuih mơng jar k’mar kiăng k’do\ng glăi hăng tal klin ngă k’tang akă [u hmâo mơng hlâo truh kơ ră anai./.

            Pơblang hăng pôr : Siu H’Prăk- Nay Jek