Tơlơi pơhing phrâo amăng dêh ]ar ta :

1-Klăm to\m brơi, lơ 16/9, [ơi ano\m bruă Khua mir sir, Khua mir sir dêh ]ar ta, ơi Trương Tấn Sang hơmâo ]ơkă jum Khua ding jum ling tơhan dêh ]ar Lào ơi Sengnouane Xayalath glăk rai ]uă jơmư hăng mă bruă [ơi dêh ]ar ta, tui hăng tơlơi jak iâu mơ\ng Khua ding jum ling tơhan dêh ]ar Việt Nam ơi Phùng Quang Thanh. {ơi mông ]ơkă jum, Khua ding jum ling tơhan dêh ]ar Lào ơi Sengnouan Xayalath pơdah pran jua mơak dưi rai ]uă jơmư Việt Nam hơtal blung, lơm ngă Khua ding jum ling tơhan dêh ]ar Lào, hơtal rai ]uă  jơmư anai kiăng ngă pơ kjăp hloh dơ\ng bruă gơyut gơyâo pu\ [ăn ling tơhan dua bơnah. Khua ding jum ling tơhan dêh ]ar Lào bơni biă mă bruă pơblih phrâo pơđ^ kyar lo\n ia mơ\ng Việt Nam ră anai, biă mă gah bruă ling tơhan dưi kjăp, mă yua gơnam mă bruă phrâo ia rơgơi, prăp lui na nao pran jua kơ tơlơi blah ngă tơdah hơmâo tơlơi je] ame] truh kơ lo\n ia mơ\ng ling tơhan mơnuih [ôn sang  Việt Nam.  Khua mir sir dêh ]ar ta, ơi Trương Tấn Sang ăt bơni yom mơn tơlơi mă bruă gum hro\m nao rai mơ\ng dua bơnah ling tơhan laih anun boh tơhnal dua bơnah hơmâo k^ pơkôl.  Hro\m hăng anun, dua bơnah dêh ]ar ăt pơphun na nao tơlơi ]uă jơmư trư găn [ing khua mua pơ prong, jơnum ano\m bruă pơlir dua bơnah kơnuk kơna  hăng pơtruh nao rai bruă ling tơhan kơ dua bơnah kiăng djru hro\m pơ kjăp tơlơi ngă giăng mah gơyut gơyâo ./.

2 – Tlăm tôm brơi lơ 16/9, [ơi [ôn prong Hồ Chí Minh, pơ phun bruă jơnum abih bang tal 17 Jơnum min apăn bruă Tơlơi phiăn mơng {irô Khoa pơ ala m’nuih [ôn sang pơ phun dơng bruă pel e\p Phiăn Jơnum min djo\p djuai ania m’nuih m’nam deh ]ar Việt Nam pơplih pơkra. {ing Khoa pơ ala tu\ ư hrom hăng bruă pơplih pơkra Phiăn Jơnum min djo\p djuai ania m’nuih m’nam deh ]ar Việt Nam kiăng h’kru\ h’dôm tơlơi akă dưi ngă, do# gun amăng bôh n^k `u. Lu tơlơi gum pơhiăp lăi le\: tơlơi pơkă kơ Gru\p mă bruă Jơnum min djo\p djuai ania m’nuih m’nam kah hăng hră ]ih pơkra Phiăn le\ djơ\, yoa kơ anai le\ sa jơnum min mă bruă wai lăng mă pô mơng m’nuih [ôn sang, jing tơngan tô nao rai mơng gưl go\ng gai kiăng ngă tui klă tơlơi dưi pô mơng m’nuih [ôn sang. Kiăng pơhlôm bruă mă mơng Jơnum min djo\p djuai ania m’nuih m’nam deh ]ar Việt Nam, rơngiao kơ m’nuih apăn bruă, do# pơkă rơđah tơlơi prăk kak kiăng ngă gru kơ Jơnum min mă bruă s^t n^k hăng ba glăi bôh tơhnal hloh. Amăng bruă gum hrom pơdo\ng Kơnuk kơna, rơkâo hră ]ih pơkra Phiăn ngă rơđah amăng hrim bruă mơng Jơnum min kah hăng: pơ phun bruă jơnum bơk’toai, mă tơlơi gum pơhiăp m’nuih [ôn sang hăng ngă gal kơ [ing tơbiă anăn amăng bruă pơsur roah khoa. Biă `u, h’dôm tơlơi gum pơhiăp lăi nao lăi rai h’dôm bôh yôm phrâo kơ bruă lăng tui, lăi glăi, lăng anai le\ bruă mă yôm phăn, khom dưi pơkă rơđah hloh amăng rơ-wang bruă Phiăn./.

3-Klăm to\m brơi, lơ 16/9, ơi Phạm Quang Nghị, Khua git gai Ping gah [ôn prong Hà Nội hro\m hăng  khul mă bruă mơ\ng [ôn prong Hà Nội nao ]uă hăng mă bruă [ơi tring ]ar Tiền Giang. {ơi mông jơnum mă bruă, ơi Phạm Quang Nghị lăi: {ôn prong Hà Nội  hăng tring ]ar Tiền Giang kho\m hơmâo tơlơi gum hro\m, djru nao rai biă mă `u amăng bruă blơi gơnam boh troh đang hmua, gơnam ming pơkra s^ mơdrô, pơđ^ kyar bruă ]ơkă tuai….Biă mă `u, tơlơi ngă anăn “Hà Nội yua kơ abih bang amăng dêh ]ar, dêh ]ar yua kơ Hà Nội” hơmâo pok pơhai ngă tui hăng glăk do\ ngă tui amăng hơdră pơlir nao rai amăng djo\p bruă mă plah wah plơi prong jưh jom hăng tring ]ar Tiền Giang laih anun djo\p tring ]ar [ôn prong amăng dêh ]ar ta. {ơi mông jơnum, khul khua mua [ôn prong Hà Nội hăng tring ]ar Tiền Giang hơmâo bơkơtoai nao rai hơdôm bruă dua bơnah gleng nao. {ôn prong Hà Nội hăng Tiền Giang amra pơđ^ tui tơlơi gơ grong bruă mă sem lăng ano\ gêh găl mơ\ng dua bơnah, pơjing tơlơi lir hơb^t, djru nao rai amăng bruă bơvih [o\ng huă, gru grua boh thâo, mơnuih mơnam kiăng pơđ^ kyar hro\m./.

4 – 70 m’ta tơlơi bơdjơ\ nao bruă ngă tui h’dră bruă pioh kơ neh wa djuai ania [ia\, djru r^t anih do# kơ m’nuih [ôn sang pơdo\ng plơi pla phrâo h’đong, ngă đang hmua h’đong, bruă ngă tui tơlơi phiăn… dưi hmâo Khul wai lăng m’nuih [ôn sang tring ]ar Điện Biên rơkâo đ^ h’dôm [irô apăn bruă hloai tui bruă lăng tui dơng mơng ako# thun truh ră anai. Amăng mrô anai hmâo 70% mrô tơlơi rơkâo đ^ tơdơi lăng tui dưi pơsir. Pơđ^ tui dơng ano# klă bruă lăng tui, Khul wai lăng m’nuih [ôn sang tring ]ar gleng nao lăng tui [ơi anăp bruă ngă tui h’dră bruă djru ]ơđai sang hră do# glăi tơhrơi [ơi sang hră; h’dră bruă pơ pha anih m’nuih [ôn sang do# [ơi h’dôm kual hyuh hyang [u klă ngă, tơnap tap. Biă `u bruă ngă tui sa dua m’ta tơlơi pơs^t dưi ba tơbiă amăng tal jơnum lok 11 Khul wai lăng m’nuih [ôn sang tring ]ar phrâo rơgao./.

5-Mơguah to\m brơi, lơ 16/9, Sang bruă prăk pơ ]ruh ngăn s^ mơdrô  kông thương Vietinbank ngă hro\m ano\m bruă wai lăng djo\p djuai ania mơnuih mơnam tring ]ar Dak Lak pơphun tơlơi jơnum pơjao hơdôm ring bruă djru kơ ană plơi pla thun 2014. Dưi thâo, dơ\ng mơ\ng thun 2010 truh ră anai, Vietinbank hơmâo yua 12 klai prăk djru kơ bruă plơi pla amăng tring ]ar, amăng anun hơmâo man pơdo\ng 245 boh sang kơ mơnuih [un rin, man pơdo\ng anih hrăm hră, bruă ia jrao. Pơhiăp [ơi mông jơnum, Khua tring ]ar Dak Lak ơi Hoàng Trọng Hải hơmâo ]ih pioh tơlơi djru mơ\ng [ing mă bruă amăng sang bruă prăk Vietinbank djru ba mơnuih [ôn sang [un rin tơnap tap. Laih anun ]ang rơmang, sang bruă prăk Vietinbank pơ anăp anai, ăt amra djru na nao kơ mơnuih [un rin amăng tring ]ar Dak Lak kiăng hơđong tơlơi hơdip mơda./.

6 – Lơ 16/9, Jơnum min m’nuih [ôn sang tring glông }ư\ Ju\t, tring ]ar Dak Nông pơ phun bruă jơnum khoa pơ ala h’dôm djuai ania [ia\ tring glông tal 2, thun 2014. Pơhiăp amăng mông jơnum, ơi Cao Huy Kơiăng Khoa Jơnum min m’nuih [ôn sang tring ]ar Dak Nông bơni hăng djă pioh laih h’dôm tơlơi gir run gum h’go#p mơng neh wa djo\p djuai ania [ia\ tring glông amăng tơlơi đ^ kyar hrom mơng tring ]ar Dak Nông. ~u lăi nao lăi rai, pơ\ anăp anai, h’dôm gưl, gơnong bruă mơng tring glông khom gleng nao hloh dơng bruă djuai ania, pơdo\ng pran joa mu\t hrom abih bang m’nuih [ôn sang. Hrom hăng bruă pơsur neh wa djuai ania [ia\ ngă tui h’dôm h’dră pơtrun mơng Ping gah, h’dră bruă, tơlơi phiăn mơng Kơnuk kơna, mu\t hrom pơdo\ng plơi pla jai hrơi jai pơdrong sah klă hiam le\ tring glông ngă tui tơhnal gal hăng bôh tu\ yoa mơng plơi pla, djru neh wa amăng bruă đ^ kyar bơvih [o\ng, pơgang hăng ngă tui h’dôm gru grua bôh thâo đưm djuai ania./.

7-Amăng hơdôm hrơi rơgao, tơlơi lo\n dlưh tơhlom trun [ơi plơi Gia Bắc 2, să Tân Nghĩa, tring glông Di Linh, Lâm Đồng hơmâo glăi dơ\ng. Jơlan rơbat, đang boh troh mơ\ng mơnuih [ôn sang tu\ kơ lo\n dlưh trun ngă pơđing h^ lo\n ]ơđang prong. Yua kơ tơlơi hling hlang anun, hơmâo sa thun laih rơgao, 18 boh sang ano\ mơnuih [ôn sang amăng kuăl bơ be] yua. Ră anai, să yap hơmâo 50 ha đang boh troh mơng 30 boh sang ano\ mơnuih [ôn sang bơ be] yua, 12 [e\ gong apui lơtrik gut h^ hăng 500 met jơlan nao rai lo\n ]ơđang dlưh trun. Tơlơi hling hlang anai ngă kơ ană plơi pla do\ [ơi anai bral hơngal hu\i rơhyưt biă mă [u hơđong ôh do\ do\ng [o\ng huă./.

Tơlơi pơhing phrâo dêh ]ar ta] rơngiao :

1-Dêh ]ar Iran hăng khul P5 +1 hơmâo hơdôm dêh ]ar ngă ding kơna git gai phun ano\m bruă pơgang tơlơi rơnuk rơnua Sang gum hơb^t djo\p dêh ]ar hăng dêh ]ar Đức, hlăk gir run anăp nao kơ sa tơlơi k^ pơkôl kơđi put ayuh hơtal rơnu] tơdơi kơ lui h^ mông gêh găl hrơi pơkă rơnu] lơm blan 7 rơgao. Khua ding jum pơtôm hiăp dêh ]ar Iran ơi Javad Zarif to\m brơi lơ 16/9 hơmâo pơpe\ đuăi laih mơ\ng Teheran, nao pơ New York dêh ]ar Mi pioh prăp lui kơ bruă jơnum rơvang phrâo hăng 6 boh dêh ]ar pơ prong. Tơlơi bơkơtoai anai, him lăng kiăng pơphun amra bưp lu tơlơi lông lăng tơnap tap hloh tơdơi kơ Ano\m bruă apui lơtrik jar kmar IAEA phrâo anai pôr pơthâo ngă kơtang tơlơi đing đăo mơ\ng hơdôm dêh ]ar kuăl yu\ pơmin kơ bruă pơkra put ayuh [u tơpă mơ\ng dêh ]ar Iran./.

2 – Lơ 15/9, Sang gum h’b^t djo\p deh ]ar tu\ mă bruă djă pioh rơnuk rơnoa [ơi deh ]ar Trung Phi hlâo dih yoa kơ Khul pơlir h’b^t châu Phi gơgrong. Giam truh 500 ]ô ling tơhan hăng [ing apăn bruă gah Khul wai lăng tơlơi rơnuk rơnoa mơng Khul pơlir h’b^t kual châu Phi [ơi deh ]ar Trung Phi dưi pơmu\t amăng bơnah gah h’đong gum hrom lu m’ta mơng Sang gum h’b^t djo\p deh ]ar [ơi deh ]ar Trung Phi. Khoa ]ih pioh Sang gum h’b^t djo\p deh ]ar ]râo rơđah bruă mă ră anai mơng Bơnah gah h’đong gum hrom lu m’ta mơng Sang gum h’b^t djo\p deh ]ar [ơi deh ]ar Trung Phi le\ pơgang ba dơng m’nuih [ôn sang hăng djru pơplih phrâo, amăng anun hmâo bruă djru deh ]ar Trung Phi pơdo\ng glăi h’dră bruă kơnuk kơna./.

3-To\m brơi, lơ 16/9, [ing pơ ala mơnuih [ôn sang dêh ]ar Ukraina hăng ano\m bruă pơ ala mơnuih [ôn sang kuăl châu Âu hơmâo pơs^t sa tơlơi tu\ ư nao rai s^ mơdrô kơ dua bơnah. Khă tui anun, [ơi anăp kơ tơlơi pơhu\i mơ\ng dêh ]ar Nga, hơdôm tơlơi pơkă pơkôl kơ bruă mơdrô rơngai plah wah dêh ]ar Ukraina hăng châu Âu amra pơ hrơ\i ngă tui  lui mơ\ng truh thun 2016. Anai le\, tơlơi tu\ ư yua khua mir sir hơđăp dêh ]ar Ukraina ơi Viktor Yanukovich tôm k^ laih lơm blan 11/2013, ngă ba truh tơlơi ngă lơgreo tơl arăng hlo\ng pơblư\ h^ kơnuk kơna `u git gai lơm blan 2 thun anai laih anun dêh ]ar Nga hlo\ng pơmut h^ lo\n ia  Crimea hăng dêh ]ar Nga sa blan tơdơi kơ anun./.

         4 – Kơnong kơ do# 2 hrơi dơng pơ phun bruă lăi glăi tơlơi gum pơhiăp mơng m’nuih [ôn sang kơ tơlơi rơngai mơng Scotland. Khoa deh ]ar Ănglê ơi David Cameron tôm brơi lơ 16/9 iâu pơthưr m’nuih [ôn sang Scotland lăi “{u hmâo” hăng tơlơi rơngai amăng bruă lăi glăi tơlơi gum pơhiăp mơng m’nuih [ôn sang pơkă hlâo pơ phun amăng lơ 18/9 pơ\ anăp amăng tơlơi gir run rơnu\] kiăng djă pioh tơlơi pơlir h’b^t kơ Khul pơlir lon ia Ănglê hăng lon ia Bắc Ireland. {u djơ\ k’nong kơ deh ]ar Ănglê ôh mơ\ abih bang kual châu Âu ăt glăk hur har đ^ kơ bưng bo#t mơng Scotland tơdơi kơ bruă lăi glăi tơlơi gum pơhiăp mơng m’nuih [ôn sang./.

5-Lơ 18/9 pơgi, Ano\m bruă pơgang tơlơi rơnuk rơnua Sang gum hơb^t djo\p dêh ]ar amra jơnum je] ame] kơ klin tơlơi duăm ruă kman Ebola ngă, kiăng hơduah ep hơdră kơtưn bo\ng glăi klin kheng tơlơi duăm ruă anai glăk [ă hyu [ơi ro\ng lo\n tơnah. Anai le\, tơlơi pôr pơthâo mơ\ng Khua anih jưh pơ ala dêh ]ar Mi [ơi Sang gum hơb^t djo\p dêh ]ar, yă Samantha Power lơ 15/9. Yă Power pơhu\i hlâo, klin kheng duăm ruă kman Ebola hu\i rơhyưt biă mă laih anun iâu pơthưr jar kmar ngă hro\m hơb^t djru pơgăn kman anai anăm brơi virus Ebola `u lar hyu kơtang./.

6 – Tôm brơi lơ 16/9, 12 rơbâo ]ô m’nuih deh ]ar Philippin h’d^p giam ]ư\ apui k’dir Mayon gah tring ]ar Albay khom pơ pe\ đuăi yoa kơ ]ư\ apui kơdir hmâo gru nam gluh đ^ apui. {irô wai lăng tơlơi anai mơng lon ia (SVA), brơi thâo anga apui pơ phun gluh đ^ mơng băh amăng ]ư\ apui k’dir Mayon hăng h’dôm tal lon pơ pư\ amăng hlung ]ư\ apui k’dir truh na nao. Yoa anun yơh h’dôm ]ô khoa apăn bruă anai ba tơbiă tơlơi pơtrun r^t đuăi. Amăng lơ 16/9 m’tam, h’dôm rơbâo ]ô m’nuih pơ phun pơ pe\ đuăi./. 

                        Pơblang hăng pôr : Nay Jek-Siu H’Prăk