Tơlơi pơhing phrâo amăng dêh ]ar ta:

****Tlăm tôm brơi lơ 26/8 [ơi [irô mă bruă Kơnuk kơna, Khoa deh ]ar ta ơi Nguyễn Tấn Dũng g^t gai bruă jơnum blung a Jơnum min apăn bruă deh ]ar pơplih phrâo bruă pơtô juăt. Bruă Jơnum gleng nao bơk’toai, lăi đ^ tơlơi pơmin hăng gum pơhiăp kơ h’dôm jơlan gah hăng 3 m’ta tơlơi prong bơdjơ\ nao bruă pơtô juăt; jơlan gah pơ phun tal pơplông abih anih 12, pơplông đ^ đại học, cao đẳng hăng ako# bruă pơplih phrâo h’dră hrăm, h’drôm hră hrăm. Khoa deh ]ar ta tu\ ư hrom hăng tơlơi pơmin pơ phun tal pơplông abih anih 12 deh ]ar ta pơ ala kơ tal pơplông mă [a\ng hăng tal pơplông đ^ đại học, cao đẳng hăng 2 tơlơi rơkâo: pel e\p pơs^t hrăm giong anih 12 hăng jing phun than kiăng h’dôm bôh sang đại học, cao đẳng mă yoa amăng tal roah đ^ ]ơđai sang hră. }ơđai rơkâo đ^ đại học, cao đẳng tơdơi kơ hmâo bôh tơhnal pơplông. Khoa deh ]ar ta rơkâo {irô ding jum wai lăng bruă pơtô juăt mă tơlơi gum pơhiăp dơng kiăng ngă giong jơlan gah pơ phun bruă wai lăng  tơlơi pơplông, ]om poang, ako# tơlơi pơplông hăng tơlơi hrăm pơplông ăt kah hăng pơ phun bruă pơplông mơng deh ]ar ta mơn, laih anun hyu lăi pơthâo kơ djo\p gưl m’nuih [ôn sang jơlan gah gal hăng ba glăi bôh tơhnal hloh kiăng djơ\ pran hrom amăng m’nuih m’nam./.

****Klăm lơ 26/8, to\m brơi, [ơi Hà Nội pơphun jơnum bưp nao rai ră ruai plah wah Kơ-iăng Khua dêh ]ar ngă rah Khua ding jum pơtôm hiăp dêh ]ar ta ơi Phạm Bình Minh hăng ano\m bruă hlăk ai tơdăm dra mut phung gah Ding jum pơtôm hiăp [rô djơ\ hơdor glăi hơtal 69 thun hrơi ako\ pơjing ano\m bruă pơtôm hiăp  Việt Nam lơ 28/8. Anai le\ mông bưp ră ruai nao rai hơtal dua plah wah Khua ding jum pơtôm hiăp hăng Khul hlăk ai tơdăm dra amăng bruă pơtôm  hiăp. {ơi mông jơnum, Kơ-iăng Khua dêh ]ar ta ơi Phạm Bình Minh bơni biă mă tơlơi gơ grong phun mơ\ng [ing hlăk ai, tơlơi pơgôp pran jua djru amăng bruă kơnuă kơtưn amăng bruă pơtôm hiăp kơ lo\n ia rơnuk phrâo, djru pơđ^ tui kơnuih kơ Việt Nam hăng jar kmar. Ơi Phạm Bình Minh, Kơ-iăng Khua dêh ]ar ta lăi:

Tơlơi jơnum bưp anai yom biă mă kiăng kơ [ing hlăk ai, [ing mă bruă pơtôm hiăp djă gru tơlơi pơtôm hiăp kơ dêh ]ar ta amăng 69 thun rơgao pơ klôn adih, pơtrut tui dơ\ng ngă hiư\m pă lăng tui hrăm mơ\ng [ing adơi ayo\ng ano\ng wa nao hlâo kơ [ing ta, ngă brơi kơ bruă pơtôm hiăp je\ giăm hăng ta] rơngiao dêh ]ar ta jai hrơi tu\ yua hing ang. Ră anai, [ing mă bruă mơnuih hlăk ai gah yu\ kơ 35 thun truh kơ 32%, jing sa ]răn lơm klâo mrô mơnuih mă bruă amăng ding jum pơtôm hiăp, jing [ing mă bruă phun kơ ding jum. Tơlơi anun djru kơ bruă pơs^t yom gơ grong phun dưi hă [o# amăng bruă mă. Hơmâo 1/3 mrô mơnuih apăn bruă amăng ding jum, [ing gih hlăk ai hơmâo pơgôp ha mơkrah bruă mă amăng ding jum pơtôm hiăp dêh ]ar./.

****Mơgoah tôm brơi lơ 26/8, [ơi Hà Nội, Khoa Jơnum min djo\p djuai ania m’nuih m’nam deh ]ar Việt Nam ơi Nguyễn Thiện Nhân nao ]oa\ hăng mă bruă [ơi Anom k’sem min bôh thâo phrâo hăng măi mo\k phrâo Việt Nam kơ bruă ngă tui h’dră pơtrun mơng Ping gah, h’dră bruă tơlơi phiăn mơng Kơnuk kna kơ bruă k’sem min bôh thâo phrâo. Pơhiăp amăng mông mă bruă, ơi Nguyễn Thiện Nhân rơkâo, Anom k’sem min ngă tui dơng phiăn juăt klă hiam gum hrom bruă pơtô juăt, mă yoa m’nuih mă bruă, hmâo tơlơi pơplih phrâo amăng h’dôm bruă k’sem min hăng mă yoa kiăng anăp nao ngă pô bôh thâo măi mo\k; Laih anun rơkâo {irô ding wai lăng Bruă k’sem min hăng bôh thâo phrâo gum hrom hăng h’dôm {irô ding jum gơnong bruă bơdjơ\ nao k’sem min hmâo h’dră, h’dră bruă gum djru amăng tơlơi ngă brơhiư\] m’nuih rơgơi m’bruă, h’dră pơplih phrâo, đ^ kyar pơlar m’nuih mă bruă, gơgrong hlâo bruă kơ h’dôm m’nuih k’sem min amăng h’dôm bruă./.

****Amăng hơtal nao ]uă kuăl }ư\ siăng, dơ\ng mơ\ng lơ 25-26/8, khul mă bruă mơ\ng ano\m bruă wai lăng gah djuai [iă mơ\ng Sang bruă pơ ala mơnuih [ôn sang dêh ]ar ta, yua kơ ơi Ksor Phươk, Khua ano\m bruă wai lăng gah djuai [iă mơ\ng Sang bruă pơ ala mơnuih [ôn sang dêh ]ar pô ba jơlan hlâo nao mă bruă pơ tring ]ar Kon Tu kơ bruă sem lăng ngă tui jơlan hơdră Kơnuk kơna pioh kơ mơnuih djuai [iă. Hơdră dêh ]ar ta pơtrun man pơdo\ng kuăl plơi pla phrâo laih anun pơ hơđong tơlơi hơdip mơda kơ mơnuih djuai [iă do\ prah prang. Pơhiăp [ơi mông jơnum, ơi Ksor Phươk lăi, kiăng kơ jơlan hơdră tơlơi djru mơ\ng Kơnuk kơna djru kơ ană plơi pla djuai [iă tu\ yua hloh, tring ]ar Kon Tum kho\m pơblih lu bruă, pơtô tơlơi mă bruă ngă hmua pơkra pơjing, kho\m pơtô lăi lui tơlơi pơmin in glăi kơ kơnuk kơna, kho\m thâo lăng nao pơ anăp mă bruă, [ing mă bruă kơnuk kơna ăt kar kăi mơn, kho\m thâo pơ ]eh phrâo mă bruă, anăm tơguan nao mơ\ng dlông pơtrun ôh git gai wai lăng kho\m je\ giăm ană plơi pla. Ơi Ksor Phước lăi:

Kho\m pơđ^ tui na nao tơlơi thâo hluh kơ ană plơi pla kơ bruă mă wai lăng mơnuih djuai [iă rơnuk phrâo. Tơlơi kơ djuai [iă ră anai [u djơ\ lăi kah hăng rơgao hăng anai 20 thun pơklôn adih ôh, tăp năng 10 thun je\ anai hai. Kho\m ngă bruă hyu sem lăng, ju\ yap, kiăng thâo amăng djuai [iă, bruă mă, lo\n hmua, glai klô kiăng djru pơđ^ kyar bơvih [o\ng huă kơ ană plơi pla. Ngă klă amăng bruă pơtô pơblang, pơtrut  pơsur kiăng thâo hluh. Pơkra hơdră git gai wai lăng tơlơi bơvih [o\ng  huă djơ\ hăng tơlơi gêh găl amăng plơi pla./.

****Tôm brơi lơ 26/8, Ping gah tring glông Ea Hleo, tring ]ar Dak Lak pơ phun bruă jơnum hrăm, lăi pơthâo Tơlơi pơtrun pơs^t mơng Ping gah deh ]ar mrô 9 tal 11 kơ m’nuih apăn bruă phun đơ đam tring glông. Amăng mông jơnum, [ing khoa pơ ala dưi hmư\ laih bôh yôm Tơlơi pơtrun pơs^t mrô 9 tal 11 kơ “Bruă pơdo\ng hăng pơlar bôh thâo, ană m’nuih deh ]ar Việt Nam djơ\ hăng tơlơi kiăng đ^ kyar k’jăp lon ia” hăng tơlơi Klăh ]un mơng Ding jum k’đi ]ar tal 11 kơ bruă ngă tui dơng Tơlơi pơtrun pơs^t mrô 7 tal 10 kơ “Bruă pơdo\ng m’nuih thâo hră amăng rơnuk pơtru\t k’tang bruă măi mo\k pơplih phrâo lon ia”; hăng sa dua bôh yôm kơ bruă pơdo\ng Ping gah, bruă prăp lui Tơlơi Jơnum prong Ping gah h’dôm gưl anăp nao Bruă jơnum prong Ping gah đơ đam deh ]ar tal 12./.

****Phrâo anai, hơmâo tơlơi djru ba ia jrao gun mơ\ng Kông ty ia jrao Hậu Giang, Khul ano\m bruă mut phung amăng Kơnuk kơna tring ]ar Lâm Đồng pơphun hơtal nao djru kơ ană plơi pla pơ să Dă Chaih, tring glông Lạc Dương, Lâm Đồng. 30 ]ô mơnuih amăng khul tơdăm dra hlăk ai, amăng anun hơmâo 15 ]ô ơi ia jrao nao pơkă lăng hăng pơtô brơi hơdră pơgang tơlơi suaih prăl, pơtô bruă mă yua ia jrao kơ 300 ]ô mơnuih, lêng kơ [ing tha rơma hăng ]ơđai muai, alih dơ\ng ngă hro\m bruă pơtô lăi pơgang tơlơi hơdjă gơnam [o\ng huă, do\ do\ng [o\ng huă rogoh, pơhlôm pơgang klă tơlơi duăm ruă klin kheng. Khul hơmâo brơi 10 anung gơnam kơ [ing ]ơđai  sang hră [un rin gir hrăm thâo. Anai jing bruă mă ngă na nao mơ\ng hlăk ai tơdrăm dra amăng djo\p ano\m bruă ]ar tring ]ar Lâm Đồng kiăng pơđ^ tui pran jua mă bruă djru kơ ană plơi pla./.

****Tlăm tôm brơi lơ 26/8, Khul ia jrao kyâu brơkal mriah tring ]ar Lai Châu gum hrom hăng Keh prăk djru gum m’nuih m’nam Lawrence S.ting hăng Sang bruă bơvih [o\ng m’nuih [ôn sang đ^ kyar Phú Mỹ Hưng pơ phun jao 190 bôh rơdeh glung, rơdeh vưh, abih bang noa `u 345 klăk prăk kơ m’nuih [u klă drơi jan [ơi tring ]ar Lai Châu. 190 ]ô m’nuih [u klă drơi jan dưi hmâo mă rơdeh glung, rơdeh vưh tal anai le\ mơng h’dôm tring glông Mường Tè, Phong Thổ, Sìn Hồ, Nậm Nhùn, Tân Uyên, Than Uyên, Tam Đường hăng [ôn prong Lai Châu. Bruă gum djru tal anai djru laih m’nuih [u klă drơi jan hmâo rơdeh nao rai geh gal, mă bruă geh gal hăng hmâo tơhnal pơplih phrâo tơlơi h’d^p m’da./. 

Tơlơi pơhing phrâo dêh ]ar ta] rơngiao :

            ****Tôm brơi lơ 26/8, Khoa  pơ ala kơ Jơnum min pơlir h’b^t kual châu Âu gơgrong gah h’dră bruă pơtôm hiăp, yă Catherine Ashton hmâo bruă bư\p ha jan hăng Khoa mir sir deh ]ar Ukraina ơi Petro Poroshenko. Bruă bư\p pơ phun hlâo kơ Bruă jơnum gưl glông kơplah wah deh ]ar Nga, Ukraina hăng h’dôm bơnah gum hrom [ơi plơi prong jư\h jom Minsk, deh ]ar Belarus kiăng doah e\p bruă pơsir pơđu\t tơlơi blah ngă sui 5 blan rơgao [ơi deh ]ar Ukraina. Amăng hrơi anun mơn, deh ]ar Ukraina [om deh ]ar Nga ba ling tơhan nao pơ\ kual goai hăng deh ]ar anai kiăng po\k sa bruă phrâo. Ơi Poroshenko pơdah pran joa bơngo\t dơlăm biă [ơi anăp tơlơi dưi lăng le\ bruă ngă phrâo mơng Nga./.

            ****Tơlơi pơhing phrâo mơ\ng [ing khua mua dêh ]ar Mi brơi thâo: {ing khua mua dêh ]ar Mi hăng dêh ]ar Khe] amra bơkơtoai nao rai kơ bruă je\ giăm rô nao rai amăng ling tơhan amăng hrơi anai lơ 27/8 laih anun hrơi pơgi lơ 28/8, tơdơi kơ bruă Mi jăm [uah rơdêh por blah ngă mơ\ng dêh ]ar Khe] phrâo anai, ngă bruă ]uih pran jua, por giăm đơi rơdêh por hyu tir gah ling tơhan sơlup dêh ]ar Mi [ơi adai rơngit jar kmar wai lăng. Anai le\, tơlơi jơnum [ing mơnuih kơhnâo kơhnăk djru bruă, him lăng pơphun [ơi ano\m bruă Ding jum ling tơhan dêh ]ar Mi, hơmâo khua tơhan sơlup dêh ]ar Mi ơi James Foggo năo jơnum hro\m. Samơ\ ră anai aka [u thâo rơđah ôh, gah dêh ]ar mơ^t pô khua hlơi jơnum hro\m hơtal anai./.

****Tơlơi pơhing phrâo mơ\ng [ing khua mua dêh ]ar Mi brơi thâo: {ing khua mua dêh ]ar Mi hăng dêh ]ar Khe] amra bơkơtoai nao rai kơ bruă je\ giăm rô nao rai amăng ling tơhan amăng hrơi anai lơ 27/8 laih anun hrơi pơgi lơ 28/8, tơdơi kơ bruă Mi jăm [uah rơdêh por blah ngă mơ\ng dêh ]ar Khe] phrâo anai, ngă bruă ]uih pran jua, por giăm đơi rơdêh por hyu tir gah ling tơhan sơlup dêh ]ar Mi [ơi adai rơngit jar kmar wai lăng. Anai le\, tơlơi jơnum [ing mơnuih kơhnâo kơhnăk djru bruă, him lăng pơphun [ơi ano\m bruă Ding jum ling tơhan dêh ]ar Mi, hơmâo khua tơhan sơlup dêh ]ar Mi ơi James Foggo năo jơnum hro\m. Samơ\ ră anai aka [u thâo rơđah ôh, gah dêh ]ar Khe] mơ^t pô khua hlơi jơnum hro\m hơtal anai./.

****Lơ 26/8, Khoa deh ]ar Japan ơi Shinzo Abe lăi pơto\ng amra pơ phun pơplih pơkra kơnuk kna amăng lơ 3/9 pơ\ anăp. Pơhiăp amăng sa bruă jơnum gru\p g^t gai Ping gah Dân chủ Tự do mơ\ `u ngă Khoa g^t gai, ơi Abe brơi thâo: “Kâo kiăng ba tơbiă sa dua m’ta tơlơi pơplih pơkra phrâo amăng mông [ing ta yăk nao rơ-wang tal 2 mơng bruă h’kru\ đ^ lon ia, hmâo gleng nao h’dôm tơlơi kah hăng rơnuk rơnoa lon ia hăng h’dôm bruă bơvih [o\ng kual”. Tui hăng Khoa deh ]ar Japan ơi Shinzo Abe, bruă mă mơng gru\p g^t gai anun ăt amra dưi lăi pơthâo amăng lơ 3/9 mơn./.

****Lơ 25/8, sa ]ô ơi ia jrao dêh ]ar Liberia [ă kman tơlơi ruă Ebola djai laih wo\t tơdah hlâo kơ anun hơmâo pơjrao hăng hơdră pơjrao lông lăng anăn Zmapp mơ\ng dêh ]ar Mi pơjing. Tui hăng [ing khua mua gah ia jrao dêh ]ar Liberia lăi, ơi ia jrao anai anăn Abraham Borbor, Kơ-iăng Khua sang  sa boh ia jrao [ơi dêh ]ar Liberia, hơmâo pơjrao hăng sa, dua mơta ia jrao ba rai mơ\ng dêh ]ar Mi pơ dêh ]ar Liberia. Khă tui anun, `u ăt [u hlao lơi. Tui hăng tơlơi lăi pơthâo lơm lơ 22/8 mơ\ng ano\m bruă ia jrao jar kmar, klin kman Ebola ngă kơ 1.427 ]ô mơnuih djai amăng anun 2.615 ]ô mơnuih [ă [ơi păboh dêh ]ar kuăl Tây Phi. Rơbêh 240 ]ô mơnuih ngă bruă gah ia jrao ăt [ă kman Ebola hăng ha mơkrah mrô anun djai laih./.

****Tơhan polis deh ]ar Khe\] tôm brơi lơ 26/8 mă pơko\ng 38 ]ô m’nuih yoa kơ đing đăo pơkra hăng s^ tơkai m’nu\ tram jrao. Anai le\ tơlơi săt răm to# tui mơng deh ]ar Khe\] bơdjơ\ nao sa amăng h’dôm mơnong [o\ng dưi hmâo ara\ng hor [o\ng [ơi deh ]ar anai. Tơhan polis  [ơi kual Vĩnh Gia, gah tring ]ar Chiết Giang, gah ngo\ deh ]ar Khe\] brơi thâo mă pơhrui 30 rơbâo tơn tơkai m’nu\ tram Hydrogen peroxide, tơdơi kơ pel e\p 9 bôh sang măi [ơi h’dôm bôh tring ]ar Giang Tô, An Huy, Hà Nam hăng Quảng Đông. Tơlơi anai hmâo ara\ng e\p [uh blung a [ơi Vĩnh Gia amăng blan 9 thun hlâo. Tơhan polis gloai tui gru hăng phă prai 35 glông jơlan s^ mơnong [o\ng anai. H’dôm bôh sang măi mă yoa Hydrogen peroxide kiăng ngă ko# hăng pơdjai k’man tơkai m’nu\. Tơhan polis glăk doah e\p dơng 11 ]ô m’nuih đing đăo./.

                              Pơblang hăng pôr : Rơluch Xuân-Siu H’Prăk-Nay Jek