Tơlơi  pơhing phrâo amăng dêh ]ar ta :

1 – To# tui bruă jơnum abih bang tal 17 [ơi [ôn prong Hồ Chí Minh, tlăm lơ 17/9, Jơnum min apăn bruă Tơlơi phiăn mơng Khoa pơ ala m’nuih [ôn sang pơ phun pel e\p rơ-wang bruă Phiăn roah khoa pơ ala m’nuih [ôn sang hăng Khoa pơ ala Khul wai lăng m’nuih [ôn sang. Lu khoa pơ ala rơkâo: Phiăn roah khoa pơ ala m’nuih [ôn sang hăng Khoa Khul wai lăng m’nuih [ôn sang khom pơplih phrâo hloh dơng tơhnal pơkă, tơlơi kiăng yoa hăng m’nuih tơbiă anăn kiăng roah ngă Khoa pơ ala m’nuih [ôn sang, Khoa Khul wai lăng m’nuih [ôn sang. Hăng m’nuih tơbiă anăn mă pô, rơkâo hră ]ih pơkra Phiăn pơhroa nao tơlơi pơkă hmâo tơhnal khom ngă bruă gơgrong, kah hăng: Khom pơhrui mă sa dua mrô h’đong bôh hră mơng m’nuih roah khoa, kiăng h’dư\ h^ bruă tơbiă anăn mă pô h’dư\ ]i hor, k’[ah tơlơi tơpă. Bơ\ Khul wai lăng bruă roah khoa deh ]ar ta – sa h’dră pơkă phrâo dưi pơkă amăng Phiăh phiăn, hră ]ih pơkra Phiăn khom pơdah rơđah tơhnal pơkă mơng Khoa Khul, h’dôm Kơiăng Khoa hăng h’dôm ]ô m’nuih gum bruă. Rơngiao kơ anun, Gru\p ]ih pơkra phiăn khom k’sem min dơng, ngă giong h’dôm tơlơi pơkă kơ h’dôm khul gru\p gơgrong gah bruă roah khoa [ơi plơi pla tui jơlan gah hro# trun mrô ding k’na mơng h’dôm Jơnum roah khoa tring ]ar hăng tring glông. Hră ]ih pơkra phiăn khom pơkă rơđah đông, k’jăp hlo\h bruă hyu lăi pơthâo, pơsur bruă roah khoa, pơhlôm tơhnal tơpă, dưm k’nar./.

2/Hrơi tơm brơi lơ 17/9, [ơi Hà Nội, khua g^t gai [irô djo\p djuai ania dêh ]ar Việt Nam, ơi Nguyễn Thiện Nhân, hơmâo jum khul mơnuih tha rơma ara\ng hmư\ tui ha\ng pơ pu\ mơnuih [ôn sang djuai ania  Mông [ơi 2 boh să  Hang Kia ha\ng să Pà Kò, tring glông Mai Châu, tring ]ar Hòa Bình, [rô djơ\ hrơi nao ]ua\ plơi pro\ng jưh jom Hà Nội. {ơi mông ju\m, ơi Nguyễn Thiện Nhân, bơni kơ jum khul mơnuih tha rơma ara\ng hmư\ tui ha\ng pơ pu\ mơng mơnuih [ôn sang djuai ania  Mông [ơi 2 boh să  Hang Kia ha\ng să Pà Kò, gah bruă djru ba go\ng gai djo\p gơnong bruă, djo\p djuai ania, ako\ pơdơng  tơlơi hd^p pơblih phrâo thâo rơguăt [ơi plơi pla, ]ang rơmang hdôm mơnuih ara\ng pơ pu\ hmư\ tui gah mơnuih [ôn sang djuai ania Mông jing gru mơnuih ngă tui hiam, iâo pơthưr, pơtô ba mơnuih [ôn sang, mơnuih ama\ng sang ano\, kơnu\ng djuai ngă tui hiam jơlan hdră mơng ping gah, kơnuk kơna, hur har nga\ tui hro\m ha\ng abih ba\ng mơnuih [ôn sang pơgăng wai lăng plơi pla, iâo pơthưr abih ba\ng mơnuih [ôn sang hơd^p hiam [ơi plơi pla, wai lăng kơja\p tơlơi rơnuk rơnua, nga\ pơdro\ng brơi sang ano\,  plơi pla. Ơi Nguyễn Thiện Nhân brơi thâo. Tơlơi jơnum djo\p djuai ania Việt Nam tal 8 pơ\ ana\p anai, amra ]rông lô hdôm jơlan hdră gum djru ba mơnuih [ôn sang djuai ania [ia\, hơđo\ng kơja\p tơlơi hd^p mda, ngă tui hiam bruă kơđi ]ar [ơi plơi pla, hgum gôp brơi tơlơi hơd^p mda jai hrơi trơi pơđao yâo mơak./.

3 - {rô djơ\ tal nao pơhmư\ Bruă jơnum prong AIPA tal 35 [ơi plơi prong jư\h jom Viêng Chăn, deh ]ar Lao, tlăm tôm brơi lơ 17/9, Kơiăng Khoa Khoa g^t gai wai lăng pơ ala m’nuih [ôn sang yă Tòng Thị Phóng tu\ jum Khoa Gru\p Khoa pơ ala m’nuih [ôn sang deh ]ar Khe\], Japan hăng Kur. Amăng mông tu\ jum, Kơiăng Khoa Khoa g^t gai wai lăng pơ ala m’nuih [ôn sang yă Tòng Thị Phóng hăng ơi Cheam Yeap, Khoa Jơnum min apăn bruă bơvih [o\ng, Prăk kak hăng Sang prăk deh ]ar Kur mơak kơ h’dôm yăk đ^ kyar amăng tơlơi rô nao rai dua bôh deh ]ar, dua {irô Khoa pơ ala m’nuih [ôn sang h’dôm hrơi rơgao. Dua bơnah pơplih nao rai bruă nao ]oa\ hăng lăi pơthâo tơlơi găn gao amăng bruă Khoa pơ ala m’nuih [ôn sang, lăng tui, ăt kah hăng djru klă  amăng tơdroă [ơi h’dôm mông jơnum bơk’toai bruă Khoa pơ ala m’nuih [ôn sang amăng kual hăng jar k’mar. Amăng mông jơnum prong AIPA tal 35, dua bơnah gum h’go#p lu laih tơlơi pơ]eh phrâo, bă tơbiă. Ơi Cheam Yeap pơs^t, deh ]ar Kur ăt kah hăng gir run gum hrom deh ]ar Việt Nam pơdo\ng kual ASEAN jing sa tơhnal lăng klă, sa gru grua./.

4/ Mơguah hrơi tơm brơi lơ 17/9, khul khua ding kơna nao mă bruă mrô 2, mơng [irô kơnuk kơna g^t gai gah hdră pơgăn ha\ng pơhlôm phung khua mua hưp ham, yua ơi Trương Hòa Bình, khua djru bruă ping gah, g^t gai khua phat kơđi pro\ng hloh dêh ]ar ta, nga\ khua ba ako\ nao mă bruă ha\ng khul khua ping gah tring ]ar Ninh Bình, gah bruă ngă tui kơ]a\u bruă, jơlan hdră pel e\p, nga\ kơđi, phat kơđi khul khua mua hưp hăm pro\ng [ơi plơi pla. {ơi mông mă bruă, ơi Trương Hòa Bình, khua ba ako\ hơmâo lăi pơyôm tơlơi gir run mơng [irô ping gah tring ]ar Ninh Bình, hơmâo nga\ tui khu\t khăt, hơmao pơsur anur, pel e\p, g^t gai nga\ tui hiam hdră pơgăn ha\ng pơhlôm phung hưp ham [ơi tar [ar tring ]ar. Ơi Trương Hòa Bình lăi tui anai:

“ Ama\ng hơdôm thu\n blan laih rơgao, khul khua mua g^t gai tring ]ar Ninh Bình, hơmâo gleng nao lu hloh, bruă pơgăn ha\ng pơhlôm phung hưp ham ama\ng tring ]ar, laih anu\n ngă tui hiam tơlơi pơtru\n mơng ping gah, bôh nik `u gah tơlơi nghị quyết mơng kơnuk kơna tal 4 gưl 11, gah bruă sa dua tơlơi ngă je] ako\ pơdơng ping gah ră anai. Tơlơi gơ`a\m pel e\p tal anai, tui lăng lăi pơyôm hơdôm bruă ngă tui gio\ng, hơmâo [uh tơlơi ngă aka ma\\ djơ\, tơlơi hrăm găn gao thâo thăi, pơđ^ kyar hdôm tơlơi ktang, hdôm tơlơi hur har mơng tring ]ar Ninh Bình hơmâo ngă gio\ng laih”./.

5 – Lơ 17/9, Gru\p apăn bruă bôh thâo – m’nuih m’nam Khul wai lăng m’nuih [ôn sang tring ]ar Dak Lak hmâo mông mă bruă hăng Jơnum min m’nuih [ôn sang tring glông Lak, tring ]ar Dak Lak kơ tơlơi ngă tui Tơlơi pơtrun pơs^t mrô 47/2011 mơng Khul wai lăng m’nuih [ôn sang tring ]ar Dak Lak lơ 20/12/2011 kơ H’dră bruă hro# trun [un rin k’jăp, rơ-wang mơng thun 2011-2015. Pơđu\t mông mă bruă, Khoa Gru\p apăn bruă bôh thâo – m’nuih m’nam Khul wai lăng m’nuih [ôn sang tring ]ar Dak Lak ơi Võ Quang Thuyên ]ih djă pioh tơlơi g^t gai hmao tlôn mơng h’dôm gưl ping gah hăng go\ng gai, tơlơi gum hrom kơplah wah h’dôm gru\p, gơnong bruă, khul gru\p [ơi anai. Hrom hăng anun, rơkâo tring glông Lak khom gleng nao pơtô bruă mă, ]râo ba m’nuih [ôn sang mă yoa bôh thâo phrâo – h’dră phrâo amăng bruă bơvih [o\ng huă ngă đang hmua hăng e\p [uh h’dră tơtlaih mơng [un rin djơ\ hăng tơlơi [ơi tring glông djru h’dôm bôh sang ano# [un rin hro# trun [un rin k’jăp pơ\ anăp anai…

6/Lơ 17/9, [irô gru grua – Mơnuih mơnam wai lăng gah mơnuih [ôn sang tring ]ar Dak Nông, hơmâo ako\ pơjing tui lăng gah bruă ngă tui bảo hiểm mơnuih mơnam, brơi mơnuih mă bruă [ơi hơdôm công ty do\ [ơi tring glông Dak Mil, tring ]ar Dak Nông. La\i klaih tu\n bôh tơhnal mă bruă, khul khua ding kơna mă bruă lăi pơs^t, bruă hdôm công ty be\ beng tơlơi phiăn, [u nôp prăk Bảo hiểm mơnuih mơnam, ngă răm [a\m h^ tơlơi tu\ yua mơng mơnuih mă bruă. Yua kơ anu\n yơh, hrơi blan pơ\ ana\p anai, hơdôm công ty, khua g^t gai công ty yua mơnuih mă bruă kho\m nga\ tui hiam. Gah jơlan hdră anai, hơdôm [irô hơmâo tơlơi dưi pơtă pơtăn brơi hơdôm công ty nga\ tui hiam tơlơi Bảo hiểm mơnuih mơnam, kiăng djru brơi hơdôm mơnuih mă bruă tu\ mă tơlơi yua yôm./.

 

       Tơlơi pơhing phrâo dêh ]ar ta] rơngiao :

          1 – Deh ]ar Iran ]ang rơmang hmâo sa tơlơi pơkôl abih bang kơ h’dră put\ ayuh ba truh tơlơi brơjah mơng deh ]ar anai hăng gru\p P5+1 hlâo kơ blan 11 pơ\ anăp, hăng tơlơi pơkă h’dôm bơnah gum hrom tơpă bruă bơk’toai. Anun le\ tơlơi pơhiăp mơng ơi Takhat – Ravanchi, sa ]ô khoa apăn bruă gơnong glông deh ]ar Iran ba tơbiă hlâo kơ rơ-wang bơk’toai tal 4 kơplah deh ]ar Iran hăng P5+1 pơ phun amăng hrơi anai lơ 18/9 [ơi New York, deh ]ar Mi. Ơi Ravanchi lăi rơđah, tơlơi pơkôl pu\t ayuh tu\] rơnu\] amra k^ pơkôl tơdah h’dôm bôh deh ]ar gơgrong prong [ơi rong lon tơnah anun le\ Mi, Ănglê, Prăng, Khe\], Nga pơdah tơlơi mơak klă, tơpă ara\ hăng h’de\] hmar amăng h’dôm bruă bơk’toai giam truh pơ\ anăp. Ơi Ravanchi pơtru\t h’dôm bôh deh ]ar gah yu\ ngă tui h’dôm bruă mă klă yăk nao brơi [uh tanh pơtlaih abih bang h’dôm tơlơi pơtrun phăk tơhmal deh ]ar Iran. Tơlơi anai amra po\k jơlan kơ sa tơlơi pơkôl tu\] rơnu\]./.

2/Khul gru\p tơhan Hiệp ước Đại Tây Dương ( NATO) yơh ba rai tơlơi ngă phă pơrai, ama\ng tơlơi ru\ng răng pơblah ngă [ơi dêh ]ar Ukraina, laih anu\n pơtrut dêh ]ar Ukrai [u mơak tah hăng dêh ]ar Nga. Lăi glăi bruă anai, khua ding jum pơto\m pơhiăp dêh ]ar Nga, ơi Secgây Lavarov lăi dơlăm tui anai tơlơi tơ`a ]ih in tơgl^t hrơi tơm brơi lơ 17/9 [ơi hră pơhing El Paris, hră pơhing pro\ng dêh ]ar tây Ban Nha. khua ding jum pơto\m pơhiăp dêh ]ar Nga, ơi Secgây Lavarov lăi dơlăm tui anai; NATO yơh djru bruă tơhan, jing kơnuk kơna Kiev yua kơdơng blah glăi mơnuih [ôn sang gơ`u. NATO do\ng yua kơ]a\u bruă mơng hdôm lon ia ding kơna, djru ba kơnuk kơna Ukraina, yua tui tơlơi ktang pơsir lui tơlơi pơblah ngă kual Ngo\ dêh ]ar anai./.

3 – Pơs^t kơ bôh thâo mơng Khul ling tơhan deh ]ar Iraq ră anai, Khoa tơhan Martin Dempsey, Khoa Khul pơ phô bruă Khul ling tơhan pơlir h’b^t deh ]ar Mi lăi le\, năng ai `u ha m’krah khul ling tơhan deh ]ar Iraq [u dưi gum hrom bruă blah hăng ling tơhan Mi hăng khom k’tưn bruă pơhra\m hăng prăp lui gơnam tam. Tui hăng tơlơi pơs^t, kơnong kơ 26 gru\p tơhan amăng 50 gru\p mơng Khul ling tơhan Iraq amra dưi gum hrom hăng ling tơhan Mi amăng bruă blah k’do\ng glăi khul ngă h’kru\ Kơnuk kơna đăo Islam pơanăn mă (IS). {ing ling tơhan gah h’dôm anom bruă hloai tui pran joa djuai ania, dưi prăp lui klă mơn hăng amra dưi k’do\ng blah glăi./.

4/Tơdơi kơnuk kơna dêh ]ar My pôr pơthâo, brua\ ba nao tơhan pơ\ dêh [ar Iraq, kơdơng blah tơhan hkru\ kơnuk kơna đăo Isalam. Khua dêh ]ar Autrâylia, ơi Tony Abbott tơm brơi lơ 17/9 brơi thâo, Autrâylia [u hơmâo pơmin ba nao tơhan nao pơblah ngă [ơi  lo\n ia Trung Đông ôh. Tui ha\ng ơi Abbott lăi, tơhan dêh ]ar Autrâylia amra nao djru brơi khul tơhan dêh ]ar Iraq đô], [u nao pơblah ngă  hơge\t ôh./.

5 – Tơlơi gir run djru pơtlaih glăi ngă tui dơng [ơi h’dôm kual ia ling dăo pơ\ deh ]ar Pakistan. Tui hăng [irô wai lăng tơlơi hyuh hyang lon adai deh ]ar Pakistan, khul djru pơtlaih, pơtlaih brơi laih rơbeh kơ 40 rơbâo ]ô m’nuih hăng pơ pha hyu giam truh 128 tơn mơnong [o\ng huă kơ m’nuih [ôn sang kual ia ling dăo yap mơng hrơi hmâo ia ling dăo k’tang hloh luh nao kual To\ng krah deh ]ar anai. Bruă djru pơtlaih ră anai biă `u ăt gleng nao jum dar [ôn prong kual to\ng krah Multan, anih anom do# mơng 2 klăk ]ô m’nuih [ôn sang ăt hmâo ia goang dar abih bang mơn yoa kơ jơlan nao rai hăng jơlan graih rơdeh ia l^p. Kơnuk kơna lăi le\ gơ`u kiăng gir run pơtlaih truh kơ ia ling dăo thu h^ abih./. 

6/Mơguah hrơi tơm brơi lơ 17/9, hdôm pur pui bluh đ^ mơng bah ama\ng ]\ư\ Mayon, ngă brơi go\ng gai dêh ]ar Philipin kho\m ba pơđuăi ta` hdôm rơbâo mơnuih [ôn sang mơng hdôm plơi pla hd^p jum dar anu\n. {ia\ hloh 8000 ]ô mơnuih ba pơđua\i. Hlăk anu\n, khul khua mua dêh ]ar Philipin kho\m ba pơđua\i  thim 40 rơbâo 200 ]ô, hlăk pui dưr Mayon bluh đ^ ktang kt^t, laih anu\n tơlơi hu^ rơhyưt hloh hrơi blan pơ\ ana\p anai dơng./.

                            Pơblang hăng pôr : R]om H’Ly-Rơluch Xuân-Siu H’Prăk